داستان معماری

"متوسط" در دهه ی بیست ظهور پررنگی در تهران پیدا میکند. دولت که زعیم این قشر است، خودش را موظف می داند که مسکن آنها را تامین کند. این فرصت خوبی برای دولت است تا با تغییر معماری، سبک زندگی مدرنی را که-درست یا غلط- لازمه عبور از دروازه ی تمدن می داند عملی کند. معماران ایرانی اما باز نقبی به تاریخ معماری ایران می زنند و حاصل تمام این ها می شود "نارمک". در این قسمت با هم در مورد دومین مجموعه ی مسکونی تهران، که ایرانی ها برای ایرانی ها ساختند صحبت می کنیم.

اطلاعات بیشتر در dastanmemari.ir

فضای عمومی چیست؟ فضای عمومی مجموعه های مسکونی چه تمایزی بین آنها ایجاد می کند؟ در این قسمت که خارج از روال داستان مجموعه های مسکونی است سعی می کنیم تا هرچند کوتاه اما در حد لازم به مفهوم فضای عمومی در مجموعه های مسکونی در کنار یک روایت تاریخی در این مورد از بابک افشار بپردازیم. از قسمت بعد به روال عادی برخواهیم گشت.

dastanmemari.ir

"در شهرسازی اصلی است که بنام حرکت گریز از مرکز نامیده می شود. منظور این است که در نتیجه صنعتی شدن شهرها و ازدیاد نفوس آنها، در تمام شهر ها دیده شده است که ساکنین از مرکز به حوالی کوچ می نمایند." این عبارت قسمتی از مقاله عباس اژدری در اولین شماره مجله آرشتیکت در مرداد ماه سال 1325 است. این شماره از مجله آرشیتکت مقدمه ای نظری بود برای شروع تاسیس اولین کوی مسکونی در خارج از شهر تهران، کوی چهارصد دستگاه.

"این برای ما غنیمتی از سرزمین پریان بود، چیزی بسیار فراتر از درخشان ترین رویاهای ما." این جمله توصیف چرچیل از ایران بعد از اکتشاف و چپاول نفت ایران بود. اکتشاف نفت در مسجد سلیمان و ساخت بزرگترین پالایشگاه وقت جهان در آبادان باعث شد تا اولین مجموعه های مسکونی مدرن شرکتی در ایران توسط انگلیسی ها ساخته شود. مجموعه هایی که تاثیر بسزایی در نمونه های بعد از خود داشتند.

امروز، قسمت کوتاه و پایانی قصه ی مدرسه است. نگاهی به استاندارد های سازمان نوسازی مدارس و ظرفیت هایی که مدارس امروز می توانند داشته باشند.

در ابتدای انقلاب اسلامی اغلب مدارس خصوصی تعطیل شدند. بعد از حدود یک دهه دوباره مدارس خصوصی با طرحی جدید به عرصه آموزش برگشتند. اقدامی که تاثیرات گسترده ای روی کالبد مدارس داشت. همزمان با شروع گسترش مدارس خصوصی، مدارس سمپاد نیز احیا شدند و خصوصیات کالبدی جدیدی را ایجاد کردند. این قسمت، روایتِ رجوع به رویه های پیشین در خصوصی سازی آموزش و آموزش اختصاصی نخبگان است.

"قبض" در لغت نامه به معنی دست کشیدن و بازایستادن از گرفتن است. از دهه ی سی کسانی بودند که از سیستم آموزش دولتی دست کشیدند و راه خودشان را پیش گرفتند. این قسمت روایت دو نمونه از آنهایی است که در سال های دهه ی سی تا پنجاه سیستم آموزشی مستقل از آموزش عمومی راـ نه به نیت انتفاع ـ ایجاد کردند و در کنار دستاورد های بزرگی که داشتند بیشتر روی به درون داشتند تا بیرون.

"تغییر"، روایت تحولات آموزش دولتی در پهلوی دوم از کودتای 28 مرداد تا انقلاب 57 است؛ تغییراتی بزرگ ولی ناکافی.

"بسط" روایت گسترانیدن و یکپارچه سازی آموزش است، چیزی مثل کلاه پهلوی. اتفاقی که باعث جولان بسیاری از معماران و مستشرقانِ علاقمند به معماری در کشورمان شد.

"قرار" هم به نوعی معنی وعده ی دیدار می دهد و هم به نوعی معنی جایگیری. این قسمت اختصاص دارد به دیدار ما و خارجی ها در کشورمان. خارجی هایی که برای خودشان و بعضا برای ما مدرسه ساختند. برای پسرانمان و مهم تر برای دخترانمان. همین مدارس به جایگیری سیستم آموزشی جدید که از سرخط دارالفنون شروع شده بود کمک بسیار زیادی کرد.