เมื่อเราพูดถึงเวลา ในคำสอนของพุทธะ

อารมณ์และเวลานั้นจะแยกออกจากกันไม่ได้

อารมณ์มี ๓ ประเภท

.

อารมณ์เป็นส่วนอดีตภาษาบาลีก็ใช้คำว่า อะตีตารัมมะณาธัมมา

อารมณ์อันเป็นส่วนอนาคต อะนาคะตารัมมะณา ธัมมา

อารมณ์เป็นส่วนปัจจุบัน ปัจจุปปันนารัมมะณา ธัมมา

.

เราจะเห็นว่า

อารมณ์กับเวลานั้นมันจะ

เป็นสภาวะที่เนื่องด้วยกัน เกิดและดับร่วมกัน

อย่างนี้ในระดับโลกิยะนะ

ติดอารมณ์ก็คือไปติดเวลา

เพลินในอารมณ์ก็คือเพลินในเวลา

พัวพันอารมณ์ ก็คือพัวพันในเวลาจริงรึเปล่า

.

เมื่อใดที่ผู้ปฏิบัติมองอารมณ์ผ่านเวลาไม่ใช่ผ่านตัวตน

เมื่อนั้นแสดงว่าจิตได้มองผ่านทะลุม่านของสมมติ

คือมองปรากฏการณ์นั้น

มองสภาวะธรรมนั้น

ตรงตามความเป็นจริง "

ปุจฉา วิสัชนา

ว่าด้วยสภาวะของ

ฌานสมาบัติ

ผลสมาบัติ

นิโรธสมาบัติ

อนุปาทิเสสนิพพาน

อนิมิตตเจโตสมาธิ

- ปิยทัสสี ภิกขุ -