गोवर्धन लीला: जेव्हा कृष्णाने देवांच्या राजाचा अहंकार मोडला!

परंपरा मोठी की विवेक? आणि काय होते, जेव्हा एक सात वर्षांचा मुलगा देवांचा राजा, इंद्रालाच आव्हान देतो? ही कथा आहे भगवान श्रीकृष्णाच्या सर्वात प्रसिद्ध लीलांपैकी एक, 'गोवर्धन लीले'ची. ही कथा केवळ एका चमत्काराची नाही, तर ती आहे अहंकार, श्रद्धा आणि संपूर्ण शरणागतीची.

वृंदावनातील सर्व गावकरी (गोप) दरवर्षी पावसाळ्याच्या शेवटी इंद्रदेवाची पूजा मोठ्या थाटामाटात करायचे. पाऊस देऊन आपले आणि आपल्या गाई-गुरांचे पालनपोषण केल्याबद्दल ते इंद्राचे आभार मानत. एके वर्षी, सात वर्षांच्या कृष्णाने आपले वडील नंदबाबा यांना ही पूजा करताना पाहिले आणि विचारले, "बाबा, आपण इंद्राची पूजा का करतो?"

नंदबाबांनी समजावले की, "इंद्र पाऊस देतो, ज्यामुळे शेती होते आणि गाईंना चारा मिळतो."

तेव्हा कृष्णाने अत्यंत तर्कशुद्ध प्रश्न विचारला, "पण पाऊस पाडणे हे तर इंद्राचे कर्तव्यच आहे. आपण तर गोपाळ आहोत. आपल्या गाई गोवर्धन पर्वतावर चरतात, आपल्याला त्यातून दूध-दही मिळते. आपले खरे दैवत तर हा गोवर्धन पर्वत आहे. मग आपण इंद्राची पूजा करण्याऐवजी गोवर्धन पर्वताची पूजा का करू नये?"

कृष्णाच्या या युक्तिवादाने सर्व वृंदावनवासी प्रभावित झाले आणि त्यांनी पिढ्यानपिढ्या चालत आलेली इंद्राची पूजा थांबवून, त्या वर्षी कृष्णाच्या सांगण्यावरून गोवर्धन पर्वताची पूजा केली. त्यांनी 'अन्नकूट' म्हणजेच विविध पक्वान्नांचा डोंगर तयार करून तो पर्वताला अर्पण केला.

जेव्हा इंद्राला हे कळले की, एका लहान मुलाच्या सांगण्यावरून वृंदावनवासीयांनी त्याची पूजा थांबवली आहे, तेव्हा त्याचा अहंकार दुखावला गेला. तो प्रचंड क्रोधित झाला आणि त्याने वृंदावनवासीयांना शिक्षा करण्याचा निश्चय केला. त्याने प्रलयकारी मेघांना (सांवर्तक मेघ) बोलावून वृंदावनावर इतकी मुसळधार वृष्टी सुरू केली की, जणू काही संपूर्ण वृंदावन त्यात बुडून जाईल.

सर्वत्र पाणीच पाणी झाले. लोक आणि गुरेढोरे आपला जीव वाचवण्यासाठी सैरावैरा धावू लागले. तेव्हा घाबरलेले सर्व गावकरी कृष्णाला शरण आले. कृष्णाने त्यांना धीर दिला आणि क्षणाचाही विलंब न लावता, आपल्या डाव्या हाताच्या करंगळीवर संपूर्ण गोवर्धन पर्वत एका छत्रीप्रमाणे उचलून धरला!

त्याने सर्व गावकऱ्यांना आपल्या गाई-गुरांसोबत त्या पर्वताखाली आश्रय घेण्यासाठी बोलावले. सलग सात दिवस आणि सात रात्री इंद्र मुसळधार पाऊस पाडत राहिला आणि कृष्ण एकाच जागी उभे राहून, आपल्या करंगळीवर पर्वत तोलून सर्वांचे रक्षण करत राहिले.

या भागात ऐका:

• श्रीकृष्णाने इंद्रदेवाची पूजा थांबवून गोवर्धन पर्वताची पूजा करण्यास का सांगितले?

• 'अन्नकूट' म्हणजे काय आणि वृंदावनवासीयांनी तो कसा साजरा केला?

• संतप्त झालेल्या इंद्राने वृंदावनवासीयांवर कोणते भयंकर संकट आणले?

• सात दिवस आणि सात रात्री कृष्णाने गोवर्धन पर्वत कसा उचलून धरला?

• आपला पराभव झाल्यावर इंद्राने श्रीकृष्णाची क्षमा कशी मागितली?

ही कथा आपल्याला शिकवते की, जो कोणी भगवंताला पूर्णपणे शरण जातो, त्याचे रक्षण करण्यासाठी देव कोणत्याही संकटाला आव्हान देऊ शकतो. चला, ऐकूया देवांच्या राजाचा गर्व उतरवणाऱ्या 'गिरिधारी' श्रीकृष्णाची ही अद्भुत कथा.