องค์แห่งศีล โดย หลวงพ่อทัตตชีโว

ความหมายของสามัญญผล

คำว่า "สามัญญผล" ในสามัญญผลสูตร หมายถึง ผลหรืออานิสงส์ของความเป็นสมณะ หรือผลดีของการเป็นนักบวชในพระพุทธศาสนาพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ว่า ผู้ครองชีวิตเป็นนักบวชที่บริบูรณ์บริสุทธิ์อย่างแท้จริงในพระพุทธศาสนานั้น ย่อมได้รับอานิสงส์มากมายนานัปการตามธรรมดาของสิ่งต่างๆ ในโลกนี้สิ่งใดมีคุณอนันต์สิ่งนั้นมักจะมีโทษมหันต์แฝงอยู่เป็นของควบคู่กันไป แต่การเป็นนักบวชที่บริบูรณ์บริสุทธิ์อย่างแท้จริงในพระพุทธศาสนา จะบังเกิดแต่ผลดีเท่านั้นไม่มีผลร้ายหรือโทษเลยผลดีที่นักบวชจะพึงได้รับนั้น ย่อมเกิดขึ้นโดยลำดับ

ที่เห็นได้ชัดเจนในทันทีก็คือ การได้รับความเคารพยกย่องจากบุคคลโดยทั่วไป นอกจากนี้ การเป็นนักบวชยังทำให้เป็นผู้มีความสงบ กาย วาจา ใจ มีสติสัมปชัญญะ มีปัญญาพิจารณาไตร่ตรองเรื่องต่างๆ รอบคอบขึ้น มีความเข้าใจเรื่องโลกและชีวิตอย่างแท้จริง ซึ่งสิ่งเหล่านี้ทำให้นักบวชสามารถเป็นกัลยาณมิตรให้กับตนเอง เพื่อการครองชีวิตอย่างถูกต้องตามทำนองคลองธรรม ไม่ตกอยู่ใต้อำนาจกิเลสและยังสามารถเป็นกัลยาณมิตรให้กับผู้อื่น คือเป็นผู้ชี้ทางที่ถูกต้องดีงามให้แก่บุคคลรอบข้างและชาวโลกได้อีกด้วย การเป็นนักบวชย่อมจะได้รับแต่ผลดียิ่งๆ ขึ้นไปเช่นนี้จนกระทั่งบรรลุถึงผลขั้นสูงสุด คือ มรรคผลนิพพานหากยังไม่สามารถบรรลุมรรคผลนิพพานในชาตินี้ได้

ประสบการณ์ และบุญกุศลทั้งปวงที่นักบวชได้บำเพ็ญไว้ในปัจจุบันชาติก็ไม่สูญเปล่า ย่อมสั่งสมไว้เป็นรากฐานหรือกองทุน เพื่อรอเวลาออกผลในภพชาติต่อๆ ไป มดังพุทธภาษิตที่ว่า"แม้หม้อน้ำ ย่อมเต็มได้ด้วยหยาดน้ำที่ตกทีละหยด ฉันใดผู้มีปัญญาสั่งสมบุญทีละน้อย ย่อมเต็มได้ด้วยบุญ ฉันนั้น"เมื่อบุญเต็มเปียมแล้ว ย่อมเป็นเหตุให้ได้บรรลุมรรคผลนิพพาน อันเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนา

หลักธรรมที่แสดงถึงคุณสมบัติของบุคคลที่พึ่งตนเองได้ก็คือ ฆราวาสธรรม ซึ่งเป็นหลักธรรมที่บ่งบอกถึงการเป็นผู้ที่สามารถพึ่งตนเองได้

ฆราวาสธรรม ๔ ประการ ได้แก่ สัจจะ ทมะ ขันติ จาคะ

สัจจะ มีความซื่อสัตย์ เป็นคนตรง เป็นคนจริง

ทมะ รักการฝึกตัวเองให้ดียิ่งขึ้น

ขันติ มีความอดทน

จาคะ มีความเสียสละ เห็นแก่ความผาสุกของหมู่คณะ เห็นแก่ส่วนรวม

บุคคลที่พึ่งตนเองได้ คือคนที่มีความสามารถทำสิ่งต่าง ๆ ได้จริงด้วยตนเอง จึงทำให้เป็นคนที่มีสัจจะ คือคนที่พูดอย่างไรก็ทำอย่างนั้น ทำอย่างไรก็พูดอย่างนั้น มีความรับผิดชอบต่อคำพูดและการกระทำที่ตรงกันทั้งต่อหน้าและลับหลัง นี่คือลักษณะของคนที่มีสัจจะ

ในทางตรงกันข้าม คนที่ไม่สามารถทำอะไรได้จริงด้วยตัวเอง เขาย่อมกลัวคนอื่นจะรู้ว่า ตัวเองทำไม่ได้ กลัวคนอื่นจะมาซักถามในสิ่งที่เขาพูดเกินจริง เขาก็จะหาทางเอาตัวรอดด้วยการโกหก หัดมีเล่ห์เหลี่ยม คดโกง หลอกลวง ผู้เป็นพ่อแม่ต้องหาทางป้องกันลูกจากนิสัยไม่ดี นิสัยชั่วเหล่านี้ ด้วยการฝึกลูกให้เป็นคนซื่อสัตย์ มีสัจจะ เมื่อทำการงานใดก็ต้องหัดให้ทำให้ได้ ต้องทำให้ได้ดี และต้องทำให้ทันเวลาด้วย