Begin 2022 was het al dan niet schrappen van het woord ‘bersiap’ in een expositie van het Rijksmuseum aanleiding tot Kamervragen, het starten van juridische procedures tegen het museum en een ongemeen fel publiek debat over een woord dat tot dan toe alleen bekend was binnen de Indische gemeenschap. Het boek Het geluid van geweld levert achtergronden en verdieping bij deze discussie. De auteurs gingen kort van de verschijning van het boek in gesprek met Bart Geeraedts en lichten hun keuzen en bevindingen toe in een gesprek van ruim veertig minuten. Het geluid van geweld schetst de dynamiek van het extreme geweld waarin Indonesische strijdgroepen de wapens opnamen tegen Indo-Europeanen, Molukkers, Nederlanders en Chinezen, maar ook Japanse burgers en ontwapende Japanse en Brits-(Indische) militairen. Bovendien plaatst dit boek deze angstaanjagende periode nadrukkelijk in het bredere kader van niet alleen onderling Indonesisch geweld, maar ook van geweld door Japanse, Britse en Nederlandse zijde tegen Indonesische non-combattanten. 

ODGOI - Onafhankelijkheid, Dekolonisatie, Geweld en Oorlog in Indonesië 1945-1950 De oorlog in Indonesië en het extreme geweld dat de Nederlandse troepen daarbij gebruikten, zijn hier lange tijd nauwelijks besproken. In deze podcast vertelt Meidert van der Kaaij over hoe de regering discussies daarover uit de weg ging. In 1969 leidden b.v. onthullingen van Indië-veteraan Joop Hueting tot grote commotie. In opdracht van de regering werd de Excessennota geschreven die concludeerde dat de krijgsmacht zich correct had gedragen, afgezien van een aantal ‘excessen’. In de laatste decennia bleek dat een te rooskleurig beeld. Van der Kaaij concludeert dat doordat politiek, media en historici terughoudend waren in hun benadering van dit geweld, de oorlog pas schoorvoetend een plek kreeg in onze herinneringscultuur.

ODGOI - Onafhankelijkheid, Dekolonisatie, Geweld en Oorlog in Indonesië 1945-1950 De strijd om de onafhankelijkheid in Indonesië tussen 1945 en 1949 heeft letterlijk en figuurlijk zijn sporen nagelaten. Eveline Buchheim en Fridus Steijlen vertellen in deze podcast over de manier waarop zij, samen met Ody Dwicahyo en Stephanie Welvaart, op zoek zijn gegaan naar deze sporen bij mensen, objecten en plaatsen in Indonesië en Nederland. Een zoektocht die veel persoonlijke ervaringen opleverde van burgers en militairen die het conflict van nabij meemaakten. Hoe kijken mensen uit beide landen terug op die tijd en hoe gaan zij met de herinneringen daaraan om? Op deze manier kregen de auteurs zicht op de menselijke maat in deze geschiedenis.

Historicus Christ Klep vertelt over de coronapandemie vanuit een verrassend en relevant perspectief: dat van onze risicoperceptie. Hij schreef er het boek In We hebben alles onder controle over. Tijdens de coronapandemie vonden overheid, wetenschap en burger elkaar terug in een ongemakkelijke vertrouwensdriehoek. In de strijd tegen een nieuw en ongekend virus moest elke hoofdrolspeler de andere spelers kunnen vertrouwen bij het maken van de talloze risico-inschattingen. Had de lockdown zin? En de avondklok? Zou het RIVM gelijk krijgen met zijn modellen? Werkten die mondkapjes nu eigenlijk wel of niet? Het was vooral deze dagelijkse risicodynamiek die onze omgang met de pandemie bepaalde.

ODGOI - Onafhankelijkheid, Dekolonisatie, Geweld en Oorlog in Indonesië 1945-1950 Toen Indonesië zich, twee dagen na de Japanse capitulatie, onafhankelijk verklaarde, trachtte Nederland met geweld de regie te voeren over het onvermijdelijke proces van dekolonisatie. In deze podcast vertelt Gert Oostindie over de vier jaren van moeizame onderhandelingen en bittere oorlogvoering die volgden. In 2005 verklaarde de Nederlandse regering dat Nederland die oorlog niet had moeten voeren. Over het geweld dat de Nederlandse militairen tijdens deze oorlog hadden toegepast, stond echter nog altijd het regeringsstandpunt uit 1969 overeind: er waren wel ‘excessen’, maar de krijgsmacht had zich in de regel ‘correct’ gedragen. In het boek ‘Over de grens’ maakt Oostindie, samen met andere onderzoekers van het NIOD, NIMH en KITLV aannemelijk dat de Nederlandse krijgsmacht in de periode 1945-1949 op structurele basis extreem geweld toepaste en dat dit toen en ook lang daarna op allerlei manieren werd toegedekt.

In zijn boek We zijn misschien niet alleen vertelt filosoof en theoloog Taede Smedes voor het eerst over zijn eigen ingrijpende ufo-waarneming, om vervolgens feit en fictie over ufo’s op een rijtje te zetten. Hij legt in begrijpelijke taal uit hoe er sinds 1947 zowel in Amerika als in Nederland met ufo-waarnemingen is omgegaan, welke theorieën er rondom ufo’s zijn, en waarom de recente ufo-onthullingen door Amerikaanse militairen een doorbraak zijn. Want daardoor worden ‘ongeïdentificeerde vliegende objecten’ door de media niet langer als taboe gezien. 

Jan Kuipers schreef met 'Dwepers en dromers, tegenculturen in Nederland 1890-1940' een staalkaart van de groepjes anarchisten, vegetariërs, theosofen, spiritisten, utopische kolonisten, feministen, strijders voor homorechten. Groepjes die opkwamen in een 'bezeten wereld' zoals Johan Huizinga de jaren vóór de tweede wereldoorlog noemde.  

De volgende pandemie is een zekerheid. Het is ook zeker dat we ons de aanpak van de coronapandemie niet opnieuw kunnen veroorloven. De coronacrisis stelt ons echter in staat om belangrijke lessen te leren voor de toekomst. Peter van Bergeijk blikt in De volgende pandemie onbevangen terug op de coronatijd en komt tot een praktisch plan voor hoe we ons als individu, bedrijf en overheid kunnen wapenen tegen de volgende pandemie.

Danja Overgaag en Julien Jukema vroegen zich in het voorjaar 2020 al af: Hoe zullen we ons de coronapandemie van 2020 herinneren? Door deze crisis was van het ene op het andere moment niets meer vanzelfsprekend en moesten we wennen aan een nieuw normaal. Corona beheerst al vele maanden lang de media met sombere voorspellingen en treurige voorvallen. Danja en Julien namen het initiatief om veel mooie dingen, die niet altijd de krant halen vast te leggen in Nederland Bedankt. Dit boek toont 48 verhalen van prachtige mensen, organisaties en initiatieven die ontstonden tijdens de coronacrisis.

Robert Verhoogt verdiepte zich in de dunne aardlaag die onder ons ligt en waaronder het grote onbekende gist en rommelt. Verhoogt  beschrijft aardbevingen, vulkaanuitbarstingen, olievondsten, fossielen, tunnels. Maar dan telkens met de focus op de negentiende eeuw. En door de bril van beroemde ooggetuigen. Schrijvers, kunstenaars en ingenieurs uit die tijd. Dat leverde een rijk geïllustreerd boek op, vol onbekende verhalen. Verhoogt is kunsthistoricus en jurist en hij werkt als beleidsadviseur bij de directie Erfgoed en Kunsten van het ministerie van O.C.&W.