Polska nigdy weszła w posiadanie zamorskiego imperium kolonialnego, choć były ku temu ambicje. W tym odcinku rozmawiamy o różnych polskich projektach kolonialnych, głównie z okresu międzywojennego.

Źródła:
Piotr Puchalski, „Polityka kolonialna międzywojennej Polski w świetle źródeł krajowych i zagranicznych: nowe spojrzenie (1918–1945)”, Res Gestae. Czasopismo historyczne, 2018 (7)
Jerzy Łazor, „Polityka migracyjna Drugiej Rzeczypospolitej – próba syntezy”, 2015, [w:] Od kwestii robotniczej do nowoczesnej kwestii socjalnej. Studia z polskiej polityki społecznej XX i XXI wieku. Tom III, red. Paweł Grata, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego: Rzeszów 2015, s. 44–66
Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, 1933
Filip Czekała, „Żydzi, kawa i lemury. Tak Polacy mieli skolonizować Madagaskar”
Agnieszka Kościańska, Michał Petryk, „Murzyni – rasa niewolników”
https://czarnowiec.pl/2020/09/20/ludnosc-wiejska-domaga-sie-kolonij/
Adam Węgłowski, „Polacy i Żydzi na Madagaskar! Czy faktycznie II RP mogła mieć kolonie na afrykańskiej wyspie?”
Jan Daniluk, „Nowy Gdańsk w sercu brazylijskiej głuszy”
Michał Jarnecki, „Fantastyka polityczna czy konieczność? Portugalska Afryka, Nikaragua, Boliwia i Ekwador w polskich planach kolonialnych”, Sprawy Narodowościowe, 2022

W 1695 roku Szkoci rozpoczęli budowę własnego imperium kolonialnego w Ameryce Centralnej. Dwanaście lat później Szkocja przestała istnieć jako niezależne państwo. Co poszło nie tak?

Źródła:
How the Cold Climate Shaped Scotland’s Political Climate, Richard Sima
Panama says 55 US-bound migrants have died crossing Darién Gap this year, Agence France-Press
AP PHOTOS: Once a migratory highway, the Darien Gap has been left empty under Trump crackdown, Megan Janetsky and Matias Delacroix
To Get Rich for Our Homeland: The Company of Scotland and the Colonization of the Darién, Dennis R. Hidalgo
https://www.nationalarchives.gov.uk/currency-converter/
1911 Encyclopædia Britannica, hasła "William Paterson" i "Darien"
Disaster at Darien (1698–1700)? The Persistence of Spanish Imperial Power on the Eve of the Demise of the Spanish Habsburgs, Christopher Storrs
The sorry story of how Scotland lost its 17th century empire, Rory Carroll
The History of Scotland, Peter Fry i Fiona Somerset Fry
The myth of Scottish slaves, Stephen Mullen
Scottish Colonial Literature Writing the Atlantic, 1603-1707, Kirsten Sandrock

Teorie spiskowe otaczają nas ze wszystkich stron. Mogą kojarzyć się z niszowymi zakamarkami internetu, ale w rzeczywistości łatwo je odnaleźć w mainstreamowych mediach czy wypowiedziach czołowych polityków. Jak je rozpoznawać? Jak się przed nimi wystrzegać?

Źródła:
American Conspiracy Theories, Joseph Parent, Joseph Uscinski
Anomaly Hunting, Steven Novella
Analytic thinking reduces belief in conspiracy theories, Viren Swami, Martin Voracek, Stefan Stieger, Ulrich S Tran, Adrian Furnham
Conspiracy theories as quasi-religious mentality: an integrated account from cognitive science, social representations theory, and frame theory, Bradley Franks, Adrian Bangerter, Martin W Bauer
Fads and Fallacies in the Name of Science, Martin Gardner
International Poll: No Consensus On Who Was Behind 9/11
The Philosophy of Conspiracy Theories, Matthew Wills
Overconfidently conspiratorial: Conspiracy believers are dispositionally overconfident and massively overestimate how much others agree with them, Gordon Pennycook, Jabin Binnendyk, David Rand
The Subjects of the Flat Earth Documentary Behind the Curve Are Trolling You to Victory, Greg Gilman
“What about building 7?” A social psychological study of online discussion of 9/11 conspiracy theories, Michael J. Wood, Karen M. Douglas
Why Do Some People Believe in Conspiracy Theories?, Thea Buckley 
Why Education Predicts Decreased Belief in Conspiracy Theories, Jan-Willem Van Prooijen

W oczekiwaniu na trzecią wojnę światową możecie posłuchać o tym, jak nie udało się powstrzymać drugiej. Liga Narodów została zaprojektowana po pierwszej wojnie światowej po to, żeby powstrzymała wybuch kolejnego wielkiego konfliktu. Dwadzieścia lat później rozpoczął się najkrwawszy konflikt w dziejach ludzkości. Co poszło nie tak?

Źródła:
Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych, Edmund Jan Osmańczyk
The Peace That Never Was, Ruth Henig
Travellers in the Third Reich, Julia Boyd 
http://www.johndclare.net/index.htm
https://historylearning.com/world-war-two/causes-of-ww2/haile-selassie-and-the-league-of-nations/

Kto tak naprawdę napisał sztuki Szekspira? Nie wszyscy zgadzają się, że Szekspir. Posłuchajcie o tym, skąd wzięły się teorie, że prawdziwym autorem sztuk był ktoś inny.

Źródła:

1. The Genius of Shakespeare, Jonathan Bate
2. Cryptic signatures that ‘prove Shakespeare was a secret Catholic’, Richard Owen, The Times
3. Thirty-Six Plays in Search of an Author, William M. Murphy
4. The Case for Oxford, Tom Bethell, The Atlantic Monthly
5. The Case for Shakespeare, Irvin Matus, The Atlantic Monthly
6. List of Shakespeare authorship candidates (Wikipedia)

Ilja Iwanow zapisał się w historii jako "czerwony Frankenstein", który próbował stworzyć armię małpich super-żołnierzy dla Stalina. W tym odcinku rozmawiamy o tym, ile w tym prawdy (niedużo) i o faktycznej historii Iwanowa, która zapoczątkowała ten mit.

Źródła:

1. Beyond Eugenics: The Forgotten Scandal of Hybridizing Humans and Apes, Alexander Etkind
2. Beyond Species: Il’ya Ivanov and His Experiments on Cross-Breeding Humans with Anthropoid Apes, Kirył Rosjanow
3. The Russian Primate Research Center - A Survivor, E. P. Fridman and D. M. Bowden
4. Men and apes, Time, 28.06.1926
5. Ape-child?, Time, 16.08.1926
6. Abortion Culture in Russia - Its Origins, Scope, and Challenge to Social Development, Vyacheslav Karpov i Kimmo Kaariainen
7. Rosalià Abreu and the Apes of Havana, C. D. L. Wynne
8. The History of Artificial Insemination: Selected Notes and Notables, R. H. Foote
9. History of Human Artificial Insemination, William Ombelet i Johan Van Robays
10. From a “Prominent Biologist” to “Red Frankenstein”. Ilya Ivanov in Soviet and Post-Soviet Biographies, Nikolai Krementsov
11. Człowieko-zwierzęce hybrydy i chimery w nauce. Historia i współczesność, Magdalena Kozhevnikova
12. W poszukiwaniu szczęścia ludzkości: eksperymenty w zakresie hybrydyzacji i chimeryzacji człowieka, Magdalena Kozhevnikova
13. „Ziemski homunculus”. Z historii radzieckich eksperymentów w Nowej Gwinei i Suchumi, Iwona Anna Ndiaye
14. Scientific Ethics and Stalin's Ape-Man Superwarriors, Eric Michael Johnson
15. Stalin’s Orcs, Robert Tally Jr
16. Corrupted Science: Fraud, Ideology and Politics in Science, John Grant

Latające spodki to ikona science-fiction i postrach krów na całym świecie. Skąd wzięła się ich popularność? Wszystko zaczęło się dawno, dawno temu (1947 rok), w baśniowej krainie (Stany Zjednoczone) za górami i lasami...

Źródła:

1. Fads and Fallacies in the Name of Science, Martin Gardner
2. Wywiad z Kennethem Arnoldem z 25 czerwca 1947 r.
3. The Man Who Introduced the World to Flying Saucers, Megan Garber
4. The "Flying Saucers" Episode, Emil Earl Wennergren

Druga część o Protokołach Mędrców Syjonu, dotycząca ich losów po II wojnie światowej, a zwłaszcza odbioru we współczesnej Polsce.

Źródła:

1. Protokoły Mędrców Syjonu w polskiej myśli antysemickiej, Paul Zawadzki
2. Ivan Ilyin, Putin’s Philosopher of Russian Fascism, Timothy Snyder
3. Najnowsze publikacje na temat Protokołów mędrców Syjonu, Janusz Tazbir
4. https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/protocols-of-the-elders-of-zion-key-dates
5. Turbopatriotyzm, Marcin Napiórkowski
6. Raport o mowie nienawiści na kanale Media Narodowe (2021-2023), Anna Tatar i Rafał Pankowski
7. Wybór zdarzeń rasistowskich, ksenofobicznych i homofobicznych (za rok 2019) udokumentowanych w monitoringu Brunatna Księga Stowarzyszenia „NIGDY WIĘCEJ”, Anna Tatar i Rafał Pankowski (konsultacja)
8. https://www.radiomaryja.pl.eu.org/
9. http://www.mkidn.gov.pl/pages/posts/w-toruniu-powstanie-muzeum-bdquopamiec-i-tozsamoscrdquo-im.-sw.-jana-pawla-ii-8449.php
10. https://www.rp.pl/polityka/art36979151-prokuratura-sciga-za-nieoficjalne-haslo-konfederacji-chodzi-o-slowa-mentzena

Nagrano 23 września 2023.

Część pierwsza odcinka o Protokołach Mędrców Syjonu, prawdopodobnie najbardziej morderczego fałszerstwa w historii. Historia powstania Protokołów i ich wpływy w pierwszej połowie XX wieku.

Źródła:

1. Protokoły Mędrców Syjonu w polskiej myśli antysemickiej, Paul Zawadzki
2. Ivan Ilyin, Putin’s Philosopher of Russian Fascism, Timothy Snyder
3. Najnowsze publikacje na temat Protokołów mędrców Syjonu, Janusz Tazbir
4. https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/protocols-of-the-elders-of-zion-key-dates
5. Turbopatriotyzm, Marcin Napiórkowski
6. Raport o mowie nienawiści na kanale Media Narodowe (2021-2023), Anna Tatar i Rafał Pankowski
7. Wybór zdarzeń rasistowskich, ksenofobicznych i homofobicznych (za rok 2019) udokumentowanych w monitoringu Brunatna Księga Stowarzyszenia „NIGDY WIĘCEJ”, Anna Tatar i Rafał Pankowski (konsultacja)
8. https://www.radiomaryja.pl.eu.org/
9. http://www.mkidn.gov.pl/pages/posts/w-toruniu-powstanie-muzeum-bdquopamiec-i-tozsamoscrdquo-im.-sw.-jana-pawla-ii-8449.php
10. https://www.rp.pl/polityka/art36979151-prokuratura-sciga-za-nieoficjalne-haslo-konfederacji-chodzi-o-slowa-mentzena

Nagrano 21 września 2023.

Ile waży ludzka dusza? A ile psia? Dlaczego zajście w ciążę pomaga w pozbyciu się duchów z nawiedzonego domu? Posłuchajcie, by poznać odpowiedzi na te pytania.

Źródła:

1. Duncan McDougall, Hypothesis Concerning Soul Substance Together with Experimental Evidence of The Existence of Such Substance
2. Zenon Roskal, Eksperyment MacDougalla w epistemicznym układzie odniesienia naturalizmu
3. Mary Roach, Spook
4. Soul Has Weight, Physician Thinks, The New York Times, numer z 11 marca 1907
5. Singleton Davis, A Future Life
6. Donald Carpenter, Physically Weighing the Soul
7. J. P. Quincy, A Crucial Experiment
8. Carlos S. Alvarado, On Duncan MacDougall’s Experiment on the Loss of Weight at Death
9. Lewis Hollander, Unexplained Weight Gain Transients at the Moment of Death