การเดินปัญญาจะเกิดขึ้นต่อเมื่อ จิตเราตั้งมั่นทรงตัวอยู่ด้วยขณิกสมาธิบ้าง อุปจารสมาธิบ้าง อัปปนาสมาธิบ้าง ใจเป็นผู้รู้ผู้ดู สติระลึกรู้ลงที่สภาวะรูปนามกายใจของตนเอง เห็นสภาวะเหล่านั้นแสดงไตรลักษณ์ในมุมใดมุมหนึ่ง ถึงจะเข้าสู่กระบวนการของการเดินปัญญาจริงๆ ขณะที่ฝึกสมาธิแบบลักขณูปนิชฌาน จิตตั้งมั่นทรงตัวอยู่ ยังเป็นสมถะอยู่ ยังอยู่ในจิตสิกขา เพราะจิตบางคนตั้งมั่นแต่ไม่เดินปัญญา เห็นสภาวะแต่ไม่ได้เห็นสภาวะนั้นในมุมมองของไตรลักษณ์ ก็ยังไม่ได้เดินปัญญา หรือเห็นสภาวะเคลื่อนไหวได้ อาจจะยังไม่ได้เดินปัญญา เพราะเห็นสภาวะเคลื่อนไหวได้แต่จิตแช่ลงไปเลย ถล่ำลงไปในสภาวะ แสดงว่าขณะนั้นไม่มีสมาธิที่ถูกต้อง ขนาดนั้นไม่มีการเจริญวิปัสสนา --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติ ๑๙ ตุลาคม ๒๕๖๒