In deze aflevering van Kind op de vlucht delen Hennie Volman-Krutwagen (1930) en haar broer Henk Krutwagen (1933) hun herinneringen aan de evacuatie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze groeiden op in een katholiek gezin in het buurtschap De Pals, net buiten Westervoort. Hun vader werkte als stoker in de steenfabriek, hun moeder runde het huishouden. Het gezin leefde eenvoudig maar hecht, met veel warmte en humor.

Tijdens de oorlog veranderde het leven in Westervoort ingrijpend. Door de strategische ligging van het dorp werd het herhaaldelijk beschoten. Hennie en Henk beleefden bombardementen, moesten vluchten naar schuilkelders en zagen van dichtbij hoe de luchtlandingen begonnen.

In het najaar van 1944 volgde de verplichte evacuatie. Samen met duizenden dorpsgenoten trokken ze te voet en op platte wagens met rode kruisen richting de Achterhoek. Onderweg smokkelden ze een geslacht varken mee, verstopt in een kinderwagen met een poppenhoofd erbovenop.

In Keijenborg (voormalige gemeente Hengelo Gld) vonden ze een nieuw thuis bij een protestantse boer die hen met open armen ontving. Ze sliepen op stro, hielpen mee op de boerderij en ontdekten een wereld zonder bombardementen — vol rust, eenvoud en zorgzaamheid.

Na de bevrijding keerden ze terug naar een verwoest Westervoort. Alles was kapot of gestolen, en het gevaar van landmijnen was nog overal aanwezig. Toch vonden ze opnieuw hun plek — gesterkt door de solidariteit en saamhorigheid die ze in de Achterhoek hadden ervaren.

Een intiem dubbelportret over hoe kinderen oorlog beleven: over angst en verlies, maar ook over gastvrijheid, verbondenheid en kleine momenten van geluk in donkere tijden.

In deze aflevering horen we het bijzondere verhaal van Annie Smit-Berends (geboren 1939) uit Duiven. Als jong meisje maakte zij de oorlog van dichtbij mee: Duitse soldaten rondom het huis, luchtalarm, granaten voor de deur en de voortdurende dreiging. Toch vertelt Annie haar herinneringen met warmte en een vleug humor.

Ze groeide op in een huis vol leven aan de Rijksweg, als derde van tien kinderen. Haar vader werkte bij de AKU in Arnhem en stond bekend om zijn grote behulpzaamheid — ook in oorlogstijd. Het gezin deelde voedsel met anderen, maakte een bange nacht mee in de danszaal van Café Polman en moest uiteindelijk evacueren naar Giesbeek. Ze liepen achter een wagen vol spullen, dwars door het hoge water.

Annie vertelt over de rauwe realiteit van oorlog, maar ook over onverwachte menselijkheid bij Duitse soldaten, de warme opvang bij haar oma in Giesbeek en het winterse plezier op een zelfgemaakte prikslee. Na de bevrijding keren ze terug naar een huis dat geplunderd is door Duitse troepen en deelt Annie haar herinneringen aan de bevrijding en aan de 'Tommies' die chocola uitdeelden vanuit het raam.

Een persoonlijk en ontroerend verhaal over veerkracht, familiebanden en het bewaren van herinneringen – juist als de wereld in brand staat.

Dinie Derksen (geboren 1932) groeit op in een warm gezin in Duiven, met een grote tuin, kippen, koeien en altijd kinderen om zich heen. Maar die vertrouwde wereld verandert abrupt als ze op een ochtend wakker schrikt van het zware geluid van vliegtuigen boven haar hoofd. Ze is dan zeven jaar oud – en de oorlog is begonnen.

In deze aflevering vertelt Dinie hoe haar jeugd zich afspeelde tegen de achtergrond van steeds dreigender oorlogsgeweld. Duitse soldaten in huis, onderduikers in de buurt, schuilplekken op onverwachte plekken — het werd allemaal onderdeel van het dagelijks leven. Dinie kijkt, luistert en helpt, zonder te beseffen hoe gevaarlijk sommige dingen zijn.

Als in 1944 de evacuatie komt, moet haar gezin op de vlucht. Van het ene onderkomen naar het andere, met telkens de dreiging op de hielen. Dan breekt een dag aan die haar leven voorgoed verandert.

Dinies verhaal is er één van veerkracht en familiebanden, van opgroeien in een tijd waarin niets vanzelfsprekend is. Een portret van een meisje dat door het oorlogsgeweld in één klap haar onschuld verliest — en zich staande weet te houden, hoe zwaar het ook wordt.

In deze aflevering van Kind op de vlucht horen we het verhaal van Ben Langenhof (geboren 1937) uit Lobith. Hij is acht jaar oud als zijn familie in het voorjaar van 1945 moet vluchten voor het oorlogsgeweld in de grensstreek. Wat volgt is een tocht met een ossenwagen, nachten in een hooischuur en uiteindelijk onderdak in een oude kippenschuur bij een dokter in Wehl.

Ben vertelt over het dagelijkse leven als evacué: slapen op stro, eten maken van suikerbieten en bloembollen en melk halen via loopgraven en de schokkende herinnering van een dode Duitse soldaat in het prikkeldraad. Zijn vader, slager van beroep, nam zijn slagersgereedschap en messen mee en was veel weg. Vermoedelijk slachtte hij illegaal bij boeren in de omgeving – om andere mensen én zijn gezin van voedsel te kunnen voorzien.

Na de bevrijding keren ze terug naar huis. De slagerij wordt heropend en al snel staan Nederlandse én Duitse slagers weer samen in het slachthuis. Niet uit vergetelheid, maar omdat het leven verder moest – en in de grensstreek was het leven altijd al verweven met beide kanten.

Een ingetogen en nuchter verhaal over oorlog, vluchten en de veerkracht van een gezin dat zich staande hield in onzekere tijden.

In deze aflevering vertelt Bennie Willemsen (geboren 1937) hoe hij als jong kind de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog beleefde in Oud-Zevenaar. Hij groeide op in een groot gezin met elf kinderen en herinnert zich hoe de situatie in het najaar van 1944 zo gevaarlijk werd, dat het gezin moest vluchten. Met in de kinderwagen verstopt spek en zelfgemaakte rugzakken trokken ze te voet naar Didam.

Tijdens hun vlucht werd het gezin gesplitst over Didam en Wehl en moesten ze zich aanpassen aan steeds veranderende omstandigheden. Bennie vertelt over slapen op matrassen op de grond en het onderhouden van het contact met de rest van de familie. 

Ondanks de dreiging en onzekerheid heeft Bennie ook warme herinneringen aan deze periode. Hij vertelt hoe hij met zijn broers speelde in het bos, hoe zijn vader voedsel kwam brengen en over de Engelse soldaat die hem tijdens de bevrijding optilde en hem zijn eerste sigaret gaf—hij was pas zeven jaar!

Het verhaal van Bennie is een indrukwekkende blik op oorlog door de ogen van een kind. Hij laat zien hoe familiebanden en veerkracht in de donkerste tijden overeind blijven.

In deze aflevering vertelt Anny Dijks-van Wolven (geboren 1936) hoe zij als kind de oorlogsjaren en de evacuatie uit Duiven beleefde. Ze groeide op in een warm, zorgzaam gezin dat anderen hielp, ook al hadden ze zelf niets.

Anny herinnert zich hoe de trein met olietankers in brand stond, dat kinderen in haar klas van de honger om het klokhuis van haar appel vroegen en hoe ze in een kippenschuur in Varsseveld terechtkwam – met één keer warm eten per week.

Ze deelt de angstige momenten, zoals het luchtalarm en de vallende pan eten, maar ook de liefdevolle gebaren van haar vader en de moed van haar oma, die hondje Teddy redde uit handen van de Duitsers.

Een verhaal over veerkracht, zorgzaamheid en hoe een kind in oorlogstijd leert wat echt belangrijk is.