กรรมทั้งไม่ดำและไม่ขาว หรือการปฏิบัติธรรม คือ โยนิโสมนสิการ

อันเป็นรุ่งอรุณแห่งอริยมรรค เป็นบ่อเกิดแห่งอริยมรรค

การโยนิโสมนสิการ ต้องมนสิการ ไปตามปฏิจจสมุปบาท อริยมรรคที่สมบูรณ์จะเกิดขึ้น เมื่อมนสิการจนเห็นแจ้งในปฏิจจสมุปบาท หรือสัมมาญานะเกิดขึ้น