In deze aflevering van de LLearn Podcast duiken we in een van de meest ambitieuze en veelbesproken initiatieven binnen het Nederlandse onderwijs: NEON, een nieuw platform waarmee leraren hun eigen methodes kunnen samenstellen. Is het een briljante vernieuwing, of een té groot plan?

René Kneyber gaat hierover in gesprek met Per-Ivar Kloen, docent biologie en mede-initiatiefnemer van Neon, en podcasthost van De Laatste Les

Neon is geen traditionele uitgeverij, maar een coöperatie van leraren en schoolbesturen, gecombineerd met een stichting die een digitale editor ontwikkelt. Het doel:

• publieksgefinancierd lesmateriaal produceren

• dat materiaal gratis beschikbaar maken in het publieke domein

• en leraren ondersteunen om zelf regie te nemen over curriculum en methode.

Volgens Per -var zijn er drie grote verschillen met bestaande uitgeverijen:

• Geen winstoogmerk, waardoor inhoud en kwaliteit centraal kunnen staan.

• Auteurs blijven in dienst om doorlopend te verbeteren, ontwerpen en actualiseren.

• Volledige flexibiliteit: leraren kunnen hoofdstukken verschuiven, opdrachten aanpassen, eigen materiaal toevoegen en zelfs eigen varianten van onderwerpen ontwerpen.

Neon denkt radicaal anders over lesmateriaal: niet als lineaire boeken, maar als een flexibel, digitaal opgebouwd curriculum. Dat betekent:

• kruislijnen zoals digitale geletterdheid, burgerschap en zelfregulerend leren lopen door alle vakken heen

• materiaal is aanpasbaar, regenereerbaar (denk aan varianten van opdrachten) en continu verbeterbaar

• leraren kunnen eigen ontwerpen uploaden, die via kwaliteitskaders weer beschikbaar kunnen worden voor collega's in heel Nederland.

Het project is groot — onderwijs van basisonderwijs tot en met voortgezet onderwijs — en roept zowel enthousiasme als kritiek op. Per-Ivar is realistisch: sommige dingen zullen mislukken, maar dankzij iteratief werken, gebruikersfeedback en samenwerking met vakexperts ontstaat een systeem dat steeds beter wordt.

Leraren kunnen:

• lid worden van het NEON-leerteam

• deelnemen aan klankbordgroepen

• expertise inbrengen (ook als gepensioneerde vakexpert)

• of zelfs solliciteren als auteur binnen het Neon-team.

Neon wil niets minder dan een nieuw carrièrepad openen voor inhoudelijk gedreven leraren — en het vakmanschap van de docent zichtbaar maken.

Bekijk hier de vacatures: https://www.neon.nl/vacatures

In deze aflevering van de LLearn Podcast gaan René Kneyber en Valentina Devid in gesprek met Josien Boetje – onderzoeker naar de didactiek van kritische AI- en informatievaardigheden, lerarenopleider digitale geletterdheid bij Instituut Archimedes, en projectleider van Critical AI in Research and Education (CARE), genomineerd voor de nationale Onderzoeksteamprijs.

Samen bespreken ze de prikkelende vraag: worden we lui door AI — of juist slimmer in wat we uitbesteden?

We bespreken hoe AI ons denkwerk verandert, wanneer 'cognitieve offloading' wél en níet problematisch is, en wat dat betekent voor leren, toetsen en onderwijsontwerp. Van simpele taken (zoals mails schrijven) tot complexe schrijfopdrachten: wanneer helpt AI, en wanneer belemmert het onze ontwikkeling?

je hoort o.a.:

• waarom we soms AI gebruiken uit onzekerheid of gemak;

• hoe 'offloading' niet nieuw is, maar nu wel nieuwe risico's meebrengt;

• waarom beginnende leerlingen sneller leerconditie verliezen door te vroeg AI-gebruik;

• hoe je AI juist kunt ontwerpen of prompten om denkwerk uit te lokken (in plaats van weg te nemen);

• de rol van edu-AI: AI die leert volgens de principes van effectieve didactiek;

• waarom transparantie over AI-gebruik belangrijk is — en hoe we dat bespreekbaar maken in de klas;

• en hoe de rubric voor human–AI agency docenten helpt om samen met leerlingen bewust keuzes te maken.

over Josien Boetje Josien onderzoekt hoe leraren en studenten kritisch, creatief en verantwoord AI kunnen gebruiken in hun leer- en onderzoekspraktijk. Ze combineert haar achtergrond in onderwijsontwerp, digitale geletterdheid en kritisch denken in het project CARE — gericht op het ontwikkelen van praktische tools voor onderwijsprofessionals.

luister / kijk Aflevering 60 van de LLearn Podcast – Lui door AI? – is beschikbaar als videopodcast op Spotify en Youtube en op alle podcastplatforms. Meer info en onze nieuwsbrief vind je op llearn.nl of toetsrevolutie.nl.

In deze aflevering introduceren Valentina Devid en René Kneyber het handelingsgerichte onderzoeksproces (HOP): de vijf stappen waarmee je tijdens je les gericht onderzoekt wat er in de hoofden van leerlingen gebeurt en daar direct op handelt. We leggen uit waarom we deze strategie 'het hopje' zijn gaan noemen, hoe het zich verhoudt tot formatief handelen, en hoe je het flexibel inzet (van snelle mini-hopjes tot een iets langere cyclus).

Je hoort o.a.:

• wat het hopje is (onderzoeken én handelen) en waarom "leuk meedoen" ≠ leren;

• de vijf stappen kort en krachtig, inclusief veelvoorkomende valkuilen (vage vragen, geen check achteraf);

• acht veelgebruikte beweegredenen om een hopje te doen (van misvattingen opsporen en schema's opbouwen tot motivatie en zelfregulerend leren);

• praktische tweaks: diagnostische meerkeuzevraag, wisbordjes, zekerheidsschatting, exit-ticket als "sleepnet";

• veiligheid en participatie: iedereen denkt mee en iedereen praat (zonder onnodige spanning door slimme structurering);

• waarom een hopje ook jouw professionele leren versnelt (je voorspellingen toetsen en bijstellen).

Kijk/luister

Deze aflevering is ook als videopodcast te bekijken (YouTube/Spotify).

Meer lezen?

Het handelingsgerichte onderzoeksproces: https://toetsrevolutie.nl/ons-model-voor-formatief-handelen/

8 beweegredenen voor formatief handelen: https://toetsrevolutie.nl/poster/8-beweegredenen-voor-formatief-handelen/

Over handelen in formatief handelen: https://toetsrevolutie.nl/over-handelen-in-formatief-handelen/

Call to action

Heb je voorbeelden, vragen of wil je je aanpak delen? Mail ons via [email protected]. Abonneer je op de Learn Podcast of op de nieuwsbrief via llearn.nl of toetsrevolutie.nl om nieuwe afleveringen en blogs te ontvangen.

René & Valentina spreken met de makers van Gelijke kansen in de klas over hoe je als leraar — in welk vak of type onderwijs dan ook — doelgericht werkt aan gelijke kansen. Het boek brengt drie lagen samen: houding, inhoud en didactiek. We verkennen waarom "gelijke kansen" breder is dan doelgroepenbeleid, hoe je klassikaal begint, en hoe je onderzoek en praktijk slim verbindt.

dit hoor je o.a.:

• hoe je met één thema tegelijk (stapsgewijs) impact maakt als team of school;

• didactische keuzes die iedereen laten meedenken en -praten, met nuances bij technieken als denken–duo–delen en 'cold call' (maar veiligheid en structuur eerst);

• taalontwikkelend lesgeven in elk vak: vaktaal expliciet maken, gebruiken en toetsen;

• lesinhoud inclusiever maken met concrete checks (representatieve voorbeelden, materialen en casussen);

• microkwetsingen herkennen en een veilige leercultuur bouwen;

• duidelijke verwachtingen en expliciet vertrouwen als hefboom voor kansengroepen.

extra's

• Het boek is gratis te downloaden (en leest heerlijk op papier). https://gelijkekansenindeklas.be

• Winactie: mail naar [email protected] met een korte motivatie of verhaal rond (on)gelijkheid in de klas — waarom jij het boek nodig hebt of aan iemand wilt geven. De winnaar ontvangt Gelijke kansen in de klas én Feedback in de klas (gesigneerd).

Abonneer je op de LLearn Podcast of op onze nieuwsbrief via llearn.nl of toetsrevolutie.nl om geen aflevering te missen.

In deze aflevering van de LLearn Podcast gaat René in gesprek met Anne van Mechelen, bekend van de podcast Lang Leve Lezen. Anne is docent Nederlands geweest, werkte op de pabo en staat nu wekelijks zelf in groep 6. Ze is gespecialiseerd in lezen en deelt haar visie op begrijpend lezen.

We bespreken waarom begrijpend lezen niet alleen een taak is voor de docent Nederlands, maar in alle vakken een plek verdient. Anne laat zien hoe rijke teksten, thema's en literatuur kunnen bijdragen aan woordenschat, wereldkennis en leesplezier. Ook demonstreert ze live hoe je als docent kunt modelleren bij het lezen van een tekst – door je denkproces hardop te delen met leerlingen.

Verder komt aan bod:

• waarom methodes begrijpend lezen vaak tekortschieten

• hoe jeugdliteratuur en thema's een krachtig alternatief kunnen bieden

• hoe docenten in álle vakken verhalenvertellers zijn

• en waarom lezen niet alleen voor school, maar ook voor democratie en mens-zijn van belang is

Een aflevering vol inspiratie voor iedereen die wil werken aan taal, leesvaardigheid en betekenisvol onderwijs.

SHOWNOTES:

Podcast Lang Leve Lezen https://podcasts.apple.com/nl/podcast/langlevelezen-de-dagopening/id1660113987?l=en-GB

Kinderen Slimmer Maken - David Didau https://phronese.vrijeboeken.com/book/9789490120535-kinderen-slimmer-maken.html

Brieven aan Miyo - Martin Bootsma

https://telos.vrijeboeken.com/book/9789083407975-brieven-aan-miyo.html

In deze praktische aflevering gaat Flemming van de Graaf met Sacha van Looveren en Aafke Birza in gesprek over de startopdracht. Dit is een opdracht die leerlingen bij binnenkomst maken. Als je dit vaak genoeg herhaalt wordt het een krachtige routine om leerlingen vanaf de eerste minuut in de leerstand te krijgen!

Shownotes:

Blog en overzicht van verschillende werkvormen: https://toetsrevolutie.nl/de-kracht-van-de-startopdracht/

In deze 55e aflevering van de Learn Podcast zijn René, Valentina en Flemming eindelijk weer fysiek samen achter de microfoon! Ze duiken in een herkenbaar en praktisch onderwerp: hoe start je met formatief handelen in een nieuwe klas?

We bespreken waarom de eerste weken van het schooljaar – vaak de gouden weken genoemd – zo'n kansrijke periode zijn om routines en verwachtingen neer te zetten. Hoe introduceer je werkvormen zoals wisbordjes op een manier die werkt? Wat moet je absoluut wél doen om formatief handelen stevig neer te zetten, en welke valkuilen kun je beter vermijden?

Of je nu net begint of al ervaring hebt met formatief handelen: deze aflevering zit vol concrete voorbeelden, tips en inzichten om direct in je lessen toe te passen.

SHOWNOTES:

Focusvragen? https://toetsrevolutie.nl/focusvragen-concreet-maken-van-leerdoelen/

Startopdracht? https://toetsrevolutie.nl/de-kracht-van-de-startopdracht/

Boek Formatief handelen? https://toetsrevolutie.nl/boek/formatief-handelen-van-instrument-naar-ontwerp/

Gratis cursus wisselmomenten? https://www.orde-houden.nl/course/wisselmomenten-gratis-cursus

Volgend schooljaar zijn Thijs Risselada en Hanneke Tuithof weer terug met een nieuw seizoen van LLEARN to the Past - de geschiedenisonderwijs-spin-off van de LLEARN Podcast.

Dit tweede seizoen is vanaf augustus 2025 te beluisteren op het nieuwe podcastkanaal LLEARN from the Past!

Bijv. te vinden op Spotify: https://open.spotify.com/show/42YBlUp5B7gUVlFL5FvQDN

Abonneer

in deze aflevering praat Rianne Neering (trainer bij Toetsrevolutie) met drie praktijkexperts over het onderwerp 'formatief handelen op leerpleinen'.

Katinka Leusveld - Waerdenborch, Holten

Ingrid van Dongen - Vathorst College, Amersfoort

Lennart Verton - Amadeus Lyceum, Vleuten

Formatief handelen is binnen iedere pedagogische-didactische context inzetbaar, maar hoe ziet dat er specifiek uit als je werkt in onderwijssituaties waarin leerpleinen, domeinen of units voorkomen? Welke meerwaarde biedt het? En waarom hebben deze scholen besloten om formatief handelen in te gaan zetten?

SHOW NOTES:

Meer lezen? Rianne Neering schreef met Tjitske Bergsma het boek 'Nieuwe onderwijsruimte'

[[STEM TOT 23 MAART 2025 DIT BOEK TOT ONDERWIJSBOEK VAN HET JAAR 2024]]

https://www.lbbo.nl/nieuws/stem-nu-op-jouw-favoriete-onderwijsboek-van-2024

In deze aflevering bespreekt René het belangwekkende boek Brief aan de beginnende leraar van Philippe Meirieu. Te gast is een van de vertalers Job de Meyere, de vertaler van Pedagogiek: de plicht om weerstand te bieden Simon Verwer, en de beginnende leraar in de vorm van Milou Munsters.

In dit boek staat Meirieu stil bij de complexiteit van vak, en het is bedoeld om beginnende leraren een hart onder de riem steken – zelfs in zwaar weer.

Samen met zijn gasten duikt René in een aantal belangwekkende thema's. Wat maakt het lesgeven zo complex? Waarom heeft het boek de vorm van een brief? Wie kwalificeert als een beginnende leraar? Hoe is het om als beginnende leraar een brief van Meirieu te ontvangen?

Ook komen ze te spreken over de scriptie die Milou voor haar afstuderen produceerde, dat op geen enkele manier voldoet aan de traditionele criteria van een script. Is dit een voorbeeld van de weerstand bieden waar Meirieu het over heeft?

SHOW NOTES:

De drie vertaalde boeken van Meirieu:

Pedagogiek: De plicht om weerstand te bieden (2019) https://phronese.vrijeboeken.com/book/9789490120320-pedagogiek-de-plicht-om-weerstand-te-bieden.html

Frankenstein en de pedagogiek (2021) https://phronese.vrijeboeken.com/book/9789490120429-frankenstein-en-de-pedagogiek.html

Brief aan de beginnende leraar (2024) https://telos.vrijeboeken.com/book/9789083407951-brief-aan-de-beginnende-leraar.html