Monopoly (nghĩa là độc quyền bán hàng) là trạng thái khi mà thị trường chỉ có một người sản xuất, cung cấp sản phẩm ra thị trường và không có sản phẩm thay thế gần gũi khác. Có thể nói đây là trạng thái cực đoan của thị trường vì nó làm mất đi tính cạnh tranh, yếu tố kiên quyết để thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế.

Một thị trường trường độc quyền có thể được nhận biết qua những đặc trưng cơ bản dưới đây:

- Toàn bộ sản phẩm trên thị trường chỉ được cung ứng bởi một hãng duy nhất.

- Tất cả các sản phẩm hay hàng hóa trên thị trường độc quyền đều không có sản phẩm hàng hóa thay thế gần gũi. Nếu không có các sản phẩm thay thế này, các nhà độc quyền sẽ không còn lo ngại về vấn đề người tiêu dùng sẽ tìm được sản phẩm thay thế, khi đó nhà cung ứng độc quyền có thể định giá sản phẩm, hàng hóa cao hơn so với giá trị thực của nó.

- Thị trường độc quyền buôn bán thuần túy luôn tồn tại một rào cản lớn về vấn đề gia nhập hay rời bỏ thị trường. Rào cản gia nhập sẽ khiến cho hãng độc quyền cung ứng sẽ là nhà sản xuất chịu trách nhiệm đảm bảo cung cấp duy nhất trên thị trường. Nếu không có rào cản rút lui thì sẽ không có bất kỳ sản phẩm nào từ nhà cung cấp độc quyền đó cung cấp trên thị trường.

- Đường cầu của các đơn vị độc quyền là đường xuống dốc về phía tay phải, tuân theo quy luật cầu.

Tình trạng độc quyền xảy ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số nguyên nhân chủ yếu có thể kể đến như:

Quá trình cạnh tranh khốc liệt trên thị trường khiến những doanh nghiệp hoạt động kém hiệu quả, đưa ra những quyết định sai hướng sẽ bị các doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả, có quyết định đúng đắn chiếm lĩnh thị phần. Cuối cùng là đào thải những doanh nghiệp kém ra khỏi cuộc chơi tranh giành thị phần này.

Trong tình huống xấu nhất là tất cả các doanh nghiệp cùng hoạt động trong một mảng kinh doanh đều bị đánh bại bởi một doanh nghiệp duy nhất. Việc cạnh tranh tự do sẽ giúp thị trường chỉ giữ lại trên thị trường một doanh nghiệp mạnh nhất và điều doanh nghiệp đó nhận được tất yếu là vị thế độc quyền.

Không ít nhãn hàng độc quyền phân phối sản phẩm trên thị trường nào đó là nhờ được hưởng chính sách nhượng quyền khai thác bởi chính phủ. Chẳng hạn, chính quyền tại một địa phương sẽ cho phép một doanh nghiệp duy nhất cung cấp dịch vụ nước sạch hay điện tiêu dùng trên địa phương mình.

Bên cạnh đó, một và lĩnh vực kinh tế chủ đạo của Chính phủ, Quốc gia thường cố gắng tạo điều kiện tối đa để cơ chế này có thể tồn tại tốt nhất dưới dạng độc quyền nhà nước. Không ai có thể phản đối khi ngành công nghiệp sản xuất vũ khí và quốc phòng nên chịu sự nắm giữ trực tiếp của chính phủ. Bởi điều này liên quan mật thiết đến sự an ninh lâu dài của đất nước.

Chế độ bản quyền, sở hữu trí tuệ là cơ chế tuyệt vời giúp bảo vệ quyền lợi của những phát minh hay sáng chế. Điều này giúp khuyến khích các nhà sáng tạo có động lực đầu tư nhiều hơn thời gian, tiền bạc cũng như thời gian của mình vào các hoạt động nghiên cứu phát triển. Từ đó góp phần nâng cao năng suất lao động cũng như đời sống tinh thần cho toàn thể xã hội.