In de laatste aflevering van Niemandsland keren we terug naar Sandra en Jeroen, de ouders van de overleden Rens. Het onderzoeksrapport over de aanval op Rens is gepubliceerd. Het rapport onthult de schrijnende realiteit: dankzij een gebrek aan onderlinge communicatie schoten zorginstanties tekort.

Elsbeth Stoker en Dija Kabba belichten hoe deze tekortkomingen, ondanks talloze signalen, niet werden opgepakt. Terwijl Sandra en Jeroen hoopvol lijken over de aangekondigde verbeteringen door burgemeester Halsema, blijft de vraag hangen of de zorg voor complexe patiënten ook daadwerkelijk verbetert. 

De aflevering eindigt hoopvol met het verhaal van Jeroen. Hij werkt op een zorgtuinderij met kwetsbare mensen en hoopt hen op die manier een plek te geven waar ze zich wél thuis kunnen voelen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de vijfde aflevering van Niemandsland duiken we in de dilemma’s en idealen van de geestelijke gezondheidszorg. 

Psychiater Rosalind van der Lem deelt haar blik op een stelsel dat, ondanks nobele intenties, vaak tekortschiet in de zorg voor complexe patiënten. 

Hoe kunnen deze idealen, bedoeld om de zorg te verbeteren, juist zo problematisch uitpakken? Van der Lem schetst een historisch perspectief, waarbij beleidsmatige keuzes zoals ‘beter worden doe je thuis’ en ‘minder dwang en drang’ de complexe werkelijkheid uit het oog verliezen.

Podcastmakers Elsbeth Stoker en Dija Kabba gaan langs bij de hulpverleners Nathalie Kruit en Maaike Hollestelle van zorginstelling Fivoor. Ze nemen Elsbeth en Dija mee naar een gesloten kliniek waar een paar van hun patiënten zitten.

Is het eigenlijk wel mogelijk om uit het niemandsland te komen? Dat is moeilijk, zeggen Nathalie en Maaike. Al kennen ze wel één uitzondering: Bart, een voormalig tbs-patiënt.

Bart vond zijn weg uit het niemandsland dankzij de ‘levensloop-aanpak’ – een veelbelovend initiatief dat langdurige begeleiding en consistente zorg belooft voor degenen die door het zorgnet dreigen te vallen. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de vierde aflevering van Niemandsland brengt Jeroen Zwaal, ervaringsdeskundige, luisteraars dichter bij de belevingswereld van iemand met een psychose. Jeroen heeft zelf vijf psychoses gehad en vertelt dat ook hij soms gevaarlijk gedrag vertoonde zonder het zelf te beseffen. Zijn vrouw raakte doodsbang toen hij haar en hun dochter in gevaar bracht tijdens zijn laatste episode.

Maar wanneer wordt een waan gevaarlijk? Zelfs voor professionals is het soms een uitdaging om daar een onderscheid in te maken. Aan de hand van Jeroens verhaal krijgen luisteraars inzicht in de surrealistische en soms angstaanjagende ervaringen die een psychose met zich mee kan brengen. Ondanks de ernst van zijn episodes, laat Jeroen zien dat herstel mogelijk is, terwijl hij ook kritisch blijft op hoe de geestelijke gezondheidszorg omgaat met acute psychotische crises.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de derde aflevering van Niemandsland duiken Elsbeth Stoker en Dija Kabba dieper in de mazen van het zorgstelsel waar complexe patiënten zoals Tolga doorheen glippen. 

Er is een uitspraak in de zaak tegen Tolga: tbs met dwangverpleging, geen gevangenisstraf. Voor Tolga een gunstigste uitkomst, maar in zijn schijnwereld is alles anders. Hij gaat in hoger beroep. 

Deskundigen zoals psychiaters en zorgverleners beschrijven de systemische tekorten en complexiteit binnen de huidige zorgstructuren, wat leidt tot een wirwar van regels en ontoereikende hulp. Het resultaat is een niemandsland – ongezien en onbehandeld – wat de kwetsbaren zonder uitzicht achterlaat.

Dit niemandsland wordt geïllustreerd met het verhaal van Tom en Jannie. Hun zoon Jacob heeft al sinds zijn vroege kindertijd last van wanen en struint sindsdien van de ene instelling naar de volgende. Deze aflevering schetst de dagelijkse strijd en de gevolgen van een systeem dat faalt in effectieve zorg en huisvesting. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de tweede aflevering van Niemandsland deelt Milas het verhaal van zijn broer Tolga, die Rens om het leven bracht. Milas blikt terug op Tolga’s tienerjaren, vol problemen, drugsgebruik en contacten met de onderwereld. Zijn familie smeekte om hulp, maar instanties faalden hen keer op keer. Ondanks verschillende waarschuwingssignalen en Tolga’s steeds gevaarlijkere gedrag, kwam er geen effectieve interventie.

Net vóór het fatale incident riep Tolga voor het eerst zelf om hulp, maar die kwam te laat.
De aflevering werpt een kritische blik op het falen van de zorgverlening voor mensen met ernstige psychische problemen en toont de impact hiervan op de nabestaanden. Ondanks het verdriet hoopt Milas dat het delen van zijn verhaal zal leiden tot verandering en betere hulpverlening.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de eerste aflevering van Niemandsland, een podcast van de Volkskrant, delen Jeroen en Sandra hun verhaal over het verlies van hun 25-jarige zoon Rens, die op 1 augustus 2023 in Amsterdam-West werd doodgestoken door hun bovenbuurman Tolga. Tolga, bekend om zijn ernstige psychiatrische problemen, had al eerder voor problemen gezorgd.

De aflevering onderzoekt niet alleen het persoonlijke verlies van Rens’ familie, maar legt ook de tekortkomingen bloot in de hulpverlening voor mensen met complexe psychische problemen. Ondanks hun grote verdriet, uiten Jeroen en Sandra frustratie over de falende instanties die Tolga niet eerder wisten te helpen.

Luister aflevering 2 exclusief vooruit op volkskrant.nl/niemandsland

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Keer op keer trok de familie van de psychotische Tolga aan de bel, maar met hun zorgen gebeurde niks. Tot de dag dat Tolga zijn onderbuurman Rens doodstak.  

Zo’n moord gebeurt vaker, en geregeld is het verhaal in grote lijnen hetzelfde: iemand met ernstige psychiatrische problemen valt zijn familie, buurman, of een willekeurige voorbijganger aan. Geregeld is de dader al bekend bij justitie of zorginstanties, en hebben familie of buren aan de bel getrokken. Meestal zijn de daders kwetsbare mensen met complexe, ernstige psychiatrische problemen, van wie we vaak al weten dat ze mogelijk agressief kunnen worden. Het gaat dus om misdrijven, gepleegd door mensen die vóór die fatale dag patiënten waren, of hadden moeten zijn. 

In Niemandsland onderzoeken Elsbeth Stoker en Dija Kabba hoe het kan dat juist deze groep nog te vaak niet de juiste zorg krijgt. Luister vanaf 29 januari via volkskrant.nl/niemandsland

See omnystudio.com/listener for privacy information.