Van orakels tot koffiedik kijken – voor veel heersers uit het verleden waren tekens en voorspellingen geen bijgeloof, maar belangrijke hulpmiddelen bij grote beslissingen. Geschiedenisredacteur Bart Funnekotter keek mee in de glazen bol en zocht uit: welke voorspellingen hebben het verloop van de geschiedenis nu écht beïnvloed?

Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected]

Host: Gemma Venhuizen

Gast: Bart Funnekotter

Redactie en montage: Rosa van Toledo

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Minder regen en meer zon: het wordt steeds vaker en langer droog. In Nederland vallen vennen nu regelmatig droog. Wat betekent dit voor de dieren in en rond het water? En wat zegt de verdroging over de toekomst van het Nederlands landschap?

Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected]. 

Host: Laura Wismans

Gasten: Gemma Venhuizen en Sarah Ouwerkerk

Redactie en montage: Rosa van Toledo

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Een programma dat wiskundige bewijzen kan leveren, een digitale assistent die meekijkt met ploeterende wiskundigen. Kunstmatige intelligentie betreedt met rasse schreden het terrein van de wiskunde. Wat kan AI eigenlijk toevoegen aan mathematisch onderzoek? En waar liggen de grenzen?

Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected]. 

Host: Gemma Venhuizen

Gasten: Alex van den Brandhof en Ellen de Bruin

Redactie en montage: Rosa van Toledo

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

We zien DNA meestal als onze vaste kern – iets wat we van onze ouders krijgen en doorgeven aan onze kinderen. Vroeger dacht ook de wetenschap zo. Maar dat  idee klopt al lang niet meer. Het gen is zelfs een van de meest misleidende begrippen in de wetenschap geworden. Dus: als we onze genen niet zíjn, wat dan wel? En hebben we ze eigenlijk nog nodig?

Shownotes:

https://www.nrc.nl/nieuws/2025/05/08/natuurlijk-ben-je-niet-je-genen-maar-wie-ben-je-dan-wel-a4892325

https://www.nrc.nl/nieuws/2017/02/24/het-zit-in-je-genen-vergeet-het-maar-6964125-a1547531

Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected]. 

Host: Laura Wismans

Gasten: Hendrik Spiering en Sander Voormolen

Redactie en montage: Rosa van Toledo

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Tien jaar na de terugkeer van de wolf woedt het maatschappelijk debat over zijn plek in Nederland heviger dan ooit. Sommigen zijn verrukt dat de wolf hier weer is, anderen zien het beest als een serieuze bedreiging van mens en dier. Hoe zijn die wolven hier eigenlijk terechtgekomen? Waarom hebben wij hier zo veel last van het dier en een land als Duitsland veel minder? Welke toekomst heeft de wolf in Nederland?

Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected].

Host: Laura Wismans

Gasten: Nienke Beintema & Dorine Booij

Redactie en montage: Rosa van Toledo

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In een tijd waar veel medische aandoeningen worden gedeeld, voelen de chronische darmziektes colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn als het laatste taboe. Poepen houden we het liefst privé. Maar erover praten is wél belangrijk. In deze speciale aflevering van Onbehaarde Apen gaat Gemma in gesprek met arts Nanne de Boer, Crohn-patiënte Jane van der Vloodt én haar eigen moeder Olga Lohman (78), die al bijna een halve eeuw colitis ulcerosa heeft.

Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected].

Shownotes:

• Lees meer over chronische darmziektes via de patiëntenorganisatie Crohn & Colitis NL.
• Hoe leg je je kinderen uit dat je de ziekte van Crohn hebt? Het kinderboek "Mama heeft Crohn" is gratis te bestellen.

Idee: Gemma Venhuizen

Redactie, interviews en regie: Gemma Venhuizen en Jeanne Geerken

Montage: Jeanne Geerken

Mixage: Audiochef

Met dank aan: Nanne de Boer, Jane van der Vloodt en Olga Lohman

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Bijna 90 procent van de wereldbevolking draagt herpes bij zich, soms zichtbaar als koortslip of gordelroos, soms sluimerend diep in het lichaam. Onderzoeken laten zien dat er een mogelijk verband is tussen herpes en alzheimer. En uit nieuw onderzoek blijkt een vaccin tegen gordelroos de kans op alzheimer kan verkleinen. Hoe gaan herpesvirussen in het lichaam te werk? Op welke manier spelen ze een rol bij het ontstaan van alzheimer? En wat doet dat vaccin precies?  

Correctie (maandag 2 juni 2025): in een eerdere versie van deze aflevering werd herpes simplex 2 als veroorzaker van genitale wratten genoemd. Dat is fout, herpes simplex 2 veroorzaakt genitale herpes, pijnlijke en jeukende blaasjes aan de geslachtsorganen. Dit is gecorrigeerd in de nieuwe versie.

Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected].

Host: Gemma Venhuizen

Gasten: Karlijn Saris en Sander Voormolen

Redactie en montage: Rosa van Toledo

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Alcohol is bijna net zo oud als het heelal zelf. De consumptie door zoogdieren begon een stuk recenter - zo’n zestig miljoen jaar geleden, in de vorm van gistend fruit. Hoe werd de stap gezet van zulke ‘natuurlijke’ alcohol naar bier, wijn en whisky? Wat doet drank met je sociale skills en met je lijf? En kun je aangeschoten raken van alcoholvrij bier?

Een speciale live aflevering opgenomen vanuit de Wageningen University and Research (WUR). In het eerste deel bespreken Hendrik Spiering en Bart Funnekotter de geschiedenis van alcohol en in het tweede deel wijden Martine Kamsma en Sander Voormolen zich aan de gezondheidsaspecten van alcohol.

Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected].

Host: Gemma Venhuizen

Gasten: Bart Funnekotter, Martine Kamsma, Hendrik Spiering, en Sander Voormolen

Redactie en montage: Rosa van Toledo

Foto: Klaus Vedfelt / GettyImages

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Ze leven op totaal verschillende plekken — van Zuid-Afrikaanse rotskusten tot het ijs van Antarctica — maar overal wankelt hun bestaan. De vis raakt op, het ijs smelt en hun leefgebied verdwijnt. Terwijl de ene pinguïnsoort juridische bescherming krijgt, glipt de andere stilletjes weg. Meer dan de helft van alle pinguïnsoorten staat wereldwijd onder druk. Wat wordt er gedaan om uitsterven te voorkomen? Is de vogel die niet kan vliegen nog te redden?

Presentatie: Laura Wismans

Gasten: Marcel Haenen en Gemma Venhuizen

Redactie & montage: Liz Dautzenberg

Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected].

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Ze laten je eerst lachen – en dan nadenken. De Ig Nobelprijzen zijn de vrolijke tegenhangers van de échte Nobelprijzen, voor onderzoek dat op het eerste gezicht absurd lijkt, maar bij nader inzien vaak verrassend diepgaand is. Wat zegt deze humoristische kant van de wetenschap over hoe onderzoek werkt – en waarom is dwaze nieuwsgierigheid soms precies wat de wetenschap vooruithelpt?

Presentatie: Laura Wismans

Gasten: Gemma Venhuizen, Hendrik Spiering

Redactie & montage: Liz Dautzenberg

Op woensdagavond 14 mei om 20.00 nemen we een interactieve live-aflevering op, met quiz, blindproeverijen én drunken monkeys, in café The Spot op de campus in Wageningen. Tickets kun je kopen via: nrc.nl/onbehaardeapenlive

Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected].

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.