Sign up to save your podcasts
Or
Share Okul Öncesi Dönemde Kaygı
Share to email
Share to Facebook
Share to X
Share to email
Share to Facebook
Share to X
Or
Okul Öncesi Dönemde Kaygı
Kaygı, yaşamın doğal bir parçasıdır ve çocukluk döneminde de sıklıkla gözlemlenir. Özellikle okul öncesi dönemde çocuklar, gelişimsel özellikleri gereği çeşitli korkular ve kaygılar yaşayabilirler. Bu kaygılar kimi zaman gelişimsel süreçle uyumludur, kimi zaman ise çocuğun yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Bu yazıda okul öncesi dönemde kaygının ne olduğu, çocuklarda nasıl görüldüğü, ne zaman normal bir gelişimsel tepkiden sapmaya başladığı gibi sorulara odaklanılacaktır.
Kaygı ve korku sıklıkla karıştırılan iki kavramdır. Korku, belirli bir nesne ya da durum karşısında yaşanan, anlık bir tepkidir. Örneğin, yüksek sesten korkmak gibi. Kaygı ise daha çok geleceğe yönelik, belirsizlik içeren durumlarda ortaya çıkar. Bu ayrım önemli olmakla birlikte, bazı gelişim evrelerinde çocuklar belirli korkular geliştirebilir; örneğin 2 yaş civarında anneden ayrılma korkusu ya da 4 yaş civarında karanlıktan korkma gibi (Cüceloğlu, 2007). Bu tür korkular, gelişimin doğal parçaları olarak değerlendirilir. Ancak bu duygular yoğunlaştığında, süresi uzadığında ve çocuğun işlevselliğini etkilediğinde kaygı bozukluklarına dönüşebilir.
Okul öncesi çocuklarda kaygının farklı şekillerde ortaya çıktığı gözlemlenebilir. Bazı çocuklar ayrılık anksiyetesi yaşarken, bazıları sosyal ortamlarda yoğun çekingenlik gösterebilir. Beden diliyle kaygısını ifade eden çocuklar da olabilir; örneğin sık karın ağrısı ya da mide bulantısı şikayetleri (Gültekin Akduman, 2014). Aşağıdaki tablo, okul öncesi dönemde en sık gözlemlenen kaygı türlerini özetlemektedir:
Tablo: Okul Öncesi Dönemde Sık Gözlemlenen Kaygı Türleri
Ayrılık Kaygısı: Bakımveren kişiden ayrılma sırasında yoğun sıkıntı
Sosyal Kaygı: Yabancılarla iletişimde yoğun utangaçlık ya da çekilme.
Genel Kaygı: Belirsiz ya da gelecekle ilgili sürekli endişe.
Spesifik Fobiler: Hayvanlar, karanlık ya da doktor gibi belirli nesne/durumlara karşı yoğun korku.
Bu belirtiler gözlemlendiğinde, çocuğun günlük yaşamı nasıl etkilediği dikkatle değerlendirilmelidir. Örneğin, sabahları okula gitmek istemeyen ve bu durumdan dolayı sık karın ağrısı yaşayan bir çocuk, ayrılık kaygısı yaşıyor olabilir. Bir başka çocuk, arkadaşlarıyla oyun kurmakta zorlanıyorsa, bu durum sosyal kaygıya işaret edebilir.
Kaygı belirtileri gösteren çocuklara yaklaşımda empati, sabır ve tutarlılık temel ilkeler olmalıdır. Çocuklar çoğu zaman duygularını kelimelere dökmekte zorlandıkları için davranışlarıyla sinyaller verirler. Bu sinyalleri anlayabilmek için iyi bir gözlem gereklidir (Seven, 2008). Çocuklara duygu ifadelerini tanımak ve sağlıklı yollarla baş etmek için fırsatlar sunmak, kaygının doğal akışında azalmasına yardımcı olabilir.
Sonuç olarak, okul öncesi dönemde kaygı hem doğal hem de dikkat edilmesi gereken bir duygudur. Her çocuk zaman zaman kaygı yaşayabilir; önemli olan bu duygunun çocuğun işlevselliğini ne ölçüde etkilediğidir. Aileler, öğretmenler ve uzmanlar, çocukların kaygılarını fark etmek, kabul etmek ve uygun şekilde desteklemekle yükümlüdür.
Öneriler:
– Aileler, çocuğun duygularını küçümsemeden dinlemeli ve ona güven vermelidir.
– Öğretmenler sınıf ortamında rutinler oluşturarak çocuklara güvenli bir yapı sunabilir.
– Uzmanlar, kaygı yoğunlaştığında oyun terapisi gibi erken müdahale yöntemleri önerebilir.
Kaynakça (APA 7):
– Cüceloğlu, D. (2007). *İnsan ve davranışı*. Remzi Kitabevi.
– Gültekin Akduman, G. (2014). Çocukluk döneminde ruhsal sorunlar. A. Güngör Aytar (Ed.), *Her yönüyle okul öncesi eğitim* (ss. 123-156). Hedef Yayınları.
– Seven, S. (2008). *Çocuk ruh sağlığı*. Pegem Akademi.
View all episodes
Kaygı, yaşamın doğal bir parçasıdır ve çocukluk döneminde de sıklıkla gözlemlenir. Özellikle okul öncesi dönemde çocuklar, gelişimsel özellikleri gereği çeşitli korkular ve kaygılar yaşayabilirler. Bu kaygılar kimi zaman gelişimsel süreçle uyumludur, kimi zaman ise çocuğun yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Bu yazıda okul öncesi dönemde kaygının ne olduğu, çocuklarda nasıl görüldüğü, ne zaman normal bir gelişimsel tepkiden sapmaya başladığı gibi sorulara odaklanılacaktır.
Kaygı ve korku sıklıkla karıştırılan iki kavramdır. Korku, belirli bir nesne ya da durum karşısında yaşanan, anlık bir tepkidir. Örneğin, yüksek sesten korkmak gibi. Kaygı ise daha çok geleceğe yönelik, belirsizlik içeren durumlarda ortaya çıkar. Bu ayrım önemli olmakla birlikte, bazı gelişim evrelerinde çocuklar belirli korkular geliştirebilir; örneğin 2 yaş civarında anneden ayrılma korkusu ya da 4 yaş civarında karanlıktan korkma gibi (Cüceloğlu, 2007). Bu tür korkular, gelişimin doğal parçaları olarak değerlendirilir. Ancak bu duygular yoğunlaştığında, süresi uzadığında ve çocuğun işlevselliğini etkilediğinde kaygı bozukluklarına dönüşebilir.
Okul öncesi çocuklarda kaygının farklı şekillerde ortaya çıktığı gözlemlenebilir. Bazı çocuklar ayrılık anksiyetesi yaşarken, bazıları sosyal ortamlarda yoğun çekingenlik gösterebilir. Beden diliyle kaygısını ifade eden çocuklar da olabilir; örneğin sık karın ağrısı ya da mide bulantısı şikayetleri (Gültekin Akduman, 2014). Aşağıdaki tablo, okul öncesi dönemde en sık gözlemlenen kaygı türlerini özetlemektedir:
Tablo: Okul Öncesi Dönemde Sık Gözlemlenen Kaygı Türleri
Ayrılık Kaygısı: Bakımveren kişiden ayrılma sırasında yoğun sıkıntı
Sosyal Kaygı: Yabancılarla iletişimde yoğun utangaçlık ya da çekilme.
Genel Kaygı: Belirsiz ya da gelecekle ilgili sürekli endişe.
Spesifik Fobiler: Hayvanlar, karanlık ya da doktor gibi belirli nesne/durumlara karşı yoğun korku.
Bu belirtiler gözlemlendiğinde, çocuğun günlük yaşamı nasıl etkilediği dikkatle değerlendirilmelidir. Örneğin, sabahları okula gitmek istemeyen ve bu durumdan dolayı sık karın ağrısı yaşayan bir çocuk, ayrılık kaygısı yaşıyor olabilir. Bir başka çocuk, arkadaşlarıyla oyun kurmakta zorlanıyorsa, bu durum sosyal kaygıya işaret edebilir.
Kaygı belirtileri gösteren çocuklara yaklaşımda empati, sabır ve tutarlılık temel ilkeler olmalıdır. Çocuklar çoğu zaman duygularını kelimelere dökmekte zorlandıkları için davranışlarıyla sinyaller verirler. Bu sinyalleri anlayabilmek için iyi bir gözlem gereklidir (Seven, 2008). Çocuklara duygu ifadelerini tanımak ve sağlıklı yollarla baş etmek için fırsatlar sunmak, kaygının doğal akışında azalmasına yardımcı olabilir.
Sonuç olarak, okul öncesi dönemde kaygı hem doğal hem de dikkat edilmesi gereken bir duygudur. Her çocuk zaman zaman kaygı yaşayabilir; önemli olan bu duygunun çocuğun işlevselliğini ne ölçüde etkilediğidir. Aileler, öğretmenler ve uzmanlar, çocukların kaygılarını fark etmek, kabul etmek ve uygun şekilde desteklemekle yükümlüdür.
Öneriler:
– Aileler, çocuğun duygularını küçümsemeden dinlemeli ve ona güven vermelidir.
– Öğretmenler sınıf ortamında rutinler oluşturarak çocuklara güvenli bir yapı sunabilir.
– Uzmanlar, kaygı yoğunlaştığında oyun terapisi gibi erken müdahale yöntemleri önerebilir.
Kaynakça (APA 7):
– Cüceloğlu, D. (2007). *İnsan ve davranışı*. Remzi Kitabevi.
– Gültekin Akduman, G. (2014). Çocukluk döneminde ruhsal sorunlar. A. Güngör Aytar (Ed.), *Her yönüyle okul öncesi eğitim* (ss. 123-156). Hedef Yayınları.
– Seven, S. (2008). *Çocuk ruh sağlığı*. Pegem Akademi.