In deze aflevering van Op z’n Kop! gaan Marianne Zwagerman en Rick van Velthuysen in gesprek met psychiater Jim van Os over de grote hoeveelheid eenzaamheid in de samenleving. De aanleiding voor het gesprek is het feit dat van de ongeveer 1 miljoen mensen in de Ziektewet in Nederland 42 procent een arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangt vanwege psychische stoornissen. Van Os ziet dat mensen in de samenleving verbinding missen, eenzaam zijn en daardoor mentaal ziek worden. Met de toenemende druk op de GGZ pleit hij voor een andere aanpak, waarbij we afstappen van het stellen van diagnoses op basis van de DSM en zoeken naar oplossingen zodat zorg meer in de samenleving kan worden opgevangen. Hoe verbind je mensen die eenzaam zijn? En wat kunnen wij zelf doen om anderen te helpen? Luister mee en oordeel zelf!

In deze aflevering van Op z’n Kop! spreken Marianne Zwagerman en Rick van Velthuysen met Arjen Boin, hoogleraar Publieke Instituties en Governance aan het Instituut Politieke Wetenschap van de Universiteit Leiden, over de coronacrisis. Boin stelt dat er geen enkel bewijs is dat de coronamaatregelen hebben gewerkt. Het leer- en aanpassingsvermogen van politici bleek beperkt, en kritieke besluiten hebben geen – of zelfs averechtse – effecten gehad. Verder ontbrak het bij alle grote besluiten, zoals lockdowns, het dragen van mondmaskers en het invoeren van een avondklok, aan een wetenschappelijke basis. Ook kampt de Parlementaire Enquêtecommissie Corona met personeelstekorten en worden onderzoeken niet afgerond. Worden de gevolgen van de genomen coronamaatregelen bewust onder het tapijt geschoven?

Daarnaast is er een parallel te trekken met het heden: beleidsmakers dringen erop aan dat we ons voorbereiden op een mogelijke noodsituatie waarin we onszelf 72 uur moeten kunnen redden. Wat kunnen we nu écht leren voordat het weer misgaat? Luister mee en oordeel zelf!

In deze aflevering van Op z’n Kop! gaan Marianne Zwagerman en Rick van Velthuysen in gesprek met Jesse Baak en Hendrik Jan Bökkers over de demonisering van het platteland. Vroeger werd er alleen maar lacherig gedaan over boeren, maar nu ontstaat het frame dat plattelandsjongens gevaarlijke macho’s zijn die zich grensoverschrijdend gedragen. De volwassenen op het platteland worden neergezet als anti-overheid, extremistisch en een bedreiging voor de democratie.

Een van de aanleidingen voor het gesprek is het WODC-rapport over anti-institutionalisme in Nederland. De minister van Justitie en Veiligheid liet onderzoek doen naar anti-institutioneel extremisme in Nederland. Uit het onderzoek blijkt “dat aanhangers van anti-institutioneel extremistisch gedachtegoed veelal mannen zijn van 40 jaar en ouder, woonachtig in ruraal Nederland.” Het onderzoek is een “exploratieve overzichtsstudie” — dus geen representatief onderzoek met harde data — maar wél een rapport dat straks breed in de media opduikt. Het WODC-rapport framet het platteland als een risicogebied, een voedingsbodem voor extremisme, een bedreiging voor de democratische rechtsorde, waar anti-institutioneel gedachtegoed welig tiert en onderdak wordt geboden aan “geweldsbereide extremisten.” Hoe verantwoord is het om op basis van zo’n dunne basis hele regio’s als risicogroep te framen? En wat doet dat met het vertrouwen in de overheid zelf?

Daarnaast is Rutgers een campagne gestart over groepsdruk onder jongens, voornamelijk gericht op jongeren op het platteland. De bedoeling van de campagne is in principe goed — macho-normen bespreekbaar maken — maar ook hier is sprake van het framen van het platteland. Plattelandsjongeren zouden “schadelijke traditionele mannelijkheidsnormen” opleggen aan leeftijdsgenoten. Jesse Blaak schreef een column op X over zijn coming-out op het platteland. Hij herkent zich helemaal niet in het geschetste beeld over homo-haat, waarbij stelselmatig wordt gewezen naar de biblebelt. Ook Hendrik Jan Bökkers, zanger van de Overijsselse rockband Bökkers, is kenner van plattelandsjongeren en voor velen een held en rolmodel. 

In deze aflevering van Op z’n Kop! gaan Marianne Zwagerman en Rick van Velthuysen in gesprek met Dirk Gotink over zijn rol als lid van de eerste NGO-Controle­groep. Gotink onderzoekt met zijn werkgroep welke geldstromen er vanuit de Europese Commissie naar NGO’s gaan en of dit op een transparante en verantwoorde manier gebeurt. Aanleiding voor het gesprek is het uitblijven van de verantwoording die Frans Timmermans moet afleggen voor zijn rol in het lobby-schandaal, waarbij miljarden vanuit de Europese Commissie richting klimaatactivistische NGO’s zijn gevloeid. Timmermans werd uitgenodigd in Brussel voor een hoorzitting, maar geeft geen gehoor…

Daarnaast spreken Marianne en Rick met oud-Europarlementariër Rob Roos over het geld dat vanuit de Europese Commissie naar NGO’s gaat. Lobbyen is juridisch gezien niet illegaal, maar voor de Green Deal werden er in het geheim milieu-NGO’s gefinancierd om te lobbyen voor groene wetgeving. De Europese Commissie onderzocht zelf ook contracten op alle thema's, maar de rot zit vooral bij de groene lobby waar Frans Timmermans verantwoordelijk voor was. En dat kwam al eerder aan bod in Op Z'n Kop, zo vertelde Europarlementariër Sander Smit (BBB) in aflevering 204 over het gebrek aan transparantie binnen de Europese Commissie. Ook in aflevering 202 zei Bert-Jan Ruissen (SGP) dat hij vindt dat Timmermans had moeten aftreden als GroenLinks/PvdA-leider vanwege dit lobby-schandaal.

Deze week duiken Marianne en Rick samen met Rob Roos en Dirk Gotink dieper in dit onderwerp. Er is duidelijk meer politieke verantwoording nodig als het aankomt op lobbyen: wat mag wél en wat mag níet? Luister mee en oordel zelf! 

In deze aflevering van Op z’n Kop! gaan Marianne Zwagerman en Rick van Velthuysen in gesprek met Edwin Zasada. Zasada volgde de militair-wetenschappelijke opleiding Krijgswetenschappen aan de Koninklijke Militaire Academie en was officier bij de landmacht. Dankzij deze achtergrond kan hij analytisch naar geopolitieke dreigingen kijken. In zijn huidige werk houdt Zasada zich bezig met wilskracht en weerbaarheid. Zijn nieuwe boek Controlekramp legt bloot hoe de behoefte aan zekerheid en grip ons gedrag, onze organisaties en onze samenleving vormt.

Samen met Edwin Zasada bespreken Marianne en Rick de toenemende macht van Brussel onder leiding van Ursula von der Leyen. Het lijkt erop alsof Europa een censuurmachine wordt met het nieuwe “democratische schild” dat ons tegen de Russen en China moet beschermend. In de praktijk wordt daarmee een soort ‘ministerie van waarheid’ opgetuigd, waarbij door de EU betaalde influencers feiten moeten checken. Volgens Brussel proberen vijanden als Rusland en China met nepnieuws onze Europese democratie te ondermijnen. Daarom verplichten ze bigtechbedrijven om samen met pro-Europese factcheckers en influencers het Brusselse narratief te verspreiden. Zasada beschrijft in zijn boek Controlekramp hoe deze mechanismen (niet) werken. 

Daarnaast bespreken ze de nog steeds toenemende angstporno, die zijn hoogtepunt kende rondom de NAVO-top, maar nu opnieuw oplaait door de grote media-aandacht voor noodpakketten en de bangmakerij in het Sinterklaasjournaal. 

De patronen van angst herkennen we uit de coronatijd en het klimaatbeleid. Maar hoe kunnen we ons werkelijk wapenen tegen dreigingen, in plaats van gevangen te raken in het controleweb van de EU? Is het verstandig om kinderen met zulke heftige onderwerpen te confronteren, of is het juist een essentieel medicijn tegen het rubberentegelparadijs? Luister mee en oordeel zelf! 

In deze aflevering van Op z’n Kop! gaan Marianne Zwagerman en Rick van Velthuysen in gesprek met Patrick van IJzendoorn, correspondent in het Verenigd Koninkrijk voor onder meer de Volkskrant, en oud-omroepbaas van de KRO Ton Verlind. De aanleiding voor het gesprek is het vertrek van de BBC-top, vanwege een rapport dat aantoont dat er sprake is van bewuste manipulatie. Dit kwam aan het licht door de speech van Trump in een Panorama-documentaire, die selectief is bewerkt, waardoor het onterecht leek alsof de president de bestorming op 6 januari 2021 had aangemoedigd.

In de Nederlandse media wordt voornamelijk gedaan alsof het gaat om een “vormfoutje” in één fragment, maar in werkelijkheid is er nog veel meer aan de hand. Ook in Nederland gaat het mis met de media en wordt er bewust gemanipuleerd. Het ontbreekt aan objectiviteit en er is veel activisme, vermomd als journalistiek. Wordt het niet eens tijd om kritisch naar de status van onze journalistiek te kijken? En moet de schoonmaak die nu bezig is bij de BBC ook niet eens hoognodig in Hilversum plaatsvinden? Luister mee en oordeel zelf!

In deze aflevering van Op z’n Kop! gaan Marianne Zwagerman en Rick van Velthuysen in gesprek met EW-wetenschapsredacteur Simon Rozendaal. Rozendaal studeerde chemie aan de TU Delft en werkte als wetenschapsredacteur voor verschillende bladen, waaronder NRC Handelsblad. De aanleiding voor het gesprek is de klimaattop in Brazilië en de grote koerswijziging die daar volgens de sprekers eindelijk wordt gemaakt. Doemscenario’s over de opwarming van het klimaat zouden niet langer vol te houden zijn, en eerdere cijfers blijken volgens hen te pessimistisch.

De schuld van het falende klimaatbeleid wordt vaak bij rechts neergelegd, maar volgens Rozendaal is dat onterecht. Hij stelt dat rechtse partijen weliswaar kritisch zijn over het huidige klimaatbeleid, maar tegelijkertijd met concrete plannen komen, zoals het inzetten op kernenergie. Hoe komt het dat eerdere kritische geluiden over deze doemscenario’s werden genegeerd? En wie profiteert er eigenlijk van de zogenoemde ‘klimaatcrisis’? Luister mee en oordeel zelf!

In deze aflevering van Op z’n Kop! spreken Marianne Zwagerman en Rick van Velthuysen met demissionair staatssecretaris Jean Rummenie van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur en met hoogleraar waarschijnlijkheidsrekening Ronald Meester van de Vrije Universiteit Amsterdam over het stikstofbeleid. Uit zijn onderzoek, wat Meester deed in opdracht van staatssecretaris Rummenie, blijkt dat het huidige stikstofbeleid ‘onwetenschappelijk, ondeugdelijk en dus niet verdedigbaar’ is. Waarom doet Den Haag vaak een beroep op de wetenschap, maar luisteren ze niet naar onderzoeken die hun niet uitkomen? En hoe zorgen we dat Nederland weer van het stikstofslot komt? Luister mee en oordeel zelf!

In deze aflevering van Op z’n Kop! gaan Marianne Zwagerman en Rick van Velthuysen in gesprek met Afshin Ellian. Ellian is een Perzisch-Nederlandse rechtsgeleerde, filosoof en dichter met expertise in het internationaal publiekrecht en de rechtsfilosofie. De aanleiding voor het gesprek is het rapport van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA), getiteld Rechtsstatelijke Toets Verkiezingsprogramma’s 2025, dat afgelopen maandag werd gepubliceerd.

In het rapport van de NOvA werden rode, gele en groene kaarten uitgedeeld aan de plannen van politieke partijen, waarbij rood staat voor anti-rechtsstatelijk en een groen voorstel de rechtsstaat zou kunnen versterken. Elf van de vijftien politieke partijen kregen ten minste één rode kaart. Volgens Ellian mist het rapport zelfreflectie en is de NOvA meer een soort belangengroep. Want als we juridisch telkens grote kaders blijven opwerpen, wat blijft er dan nog over voor democratisch gekozen partijen om politiek te bedrijven? En wordt de politiek ondertussen niet vleugellam gemaakt door de grote beoordelingsruimte van rechters en advocaten? Luister mee en oordeel zelf!

In deze aflevering van Op z’n Kop! spreken Marianne Zwagerman en Rick van Velthuysen met dr. Jan van de Beek over de manier waarop cijfermatige informatie wordt gepresenteerd vlak voor de verkiezingen. Van de Beek ziet dat sommige cijfers worden gebruikt als politieke ‘windowdressing’. Als voorbeeld noemt hij hoe het toewijzen van sociale huurwoningen aan statushouders invloed heeft op de wachttijd van starters op de sociale huurmarkt. Van de Beek ergert zich aan de manier waarop politiek en media ons bepaalde ‘waarheden’ presenteren. Want welke informatie kun je nog volledig vertrouwen? En hoe komen we erachter wat werkelijk klopt? Luister mee en oordeel zelf!