पौण्ड्रक आणि काशीराज उद्धार – अहंकाराचा अंत आणि श्रीकृष्णाचा धर्मविजय

वर्णन:

भागवत महापुराणातील “पौण्ड्रक आणि काशीराज उद्धार” ही कथा अहंकार, दंभ आणि देवत्वाच्या खोट्या दाव्यांचा दुर्दैवी शेवट सांगणारी अत्यंत प्रभावी कथा आहे. ही कथा आपल्याला शिकवते की, जो स्वतःला ईश्वर मानतो, त्याचा अहंकारच त्याचा नाश करतो.

कथा सुरू होते पौण्ड्रक नावाच्या एका राजापासून, जो अत्यंत गर्विष्ठ आणि मूर्ख होता. तो काशीराजाचा मित्र होता आणि त्याला वाटत होते की तोच खरा विष्णू आहे. काशीराजाने त्याला अधिक प्रोत्साहन देत श्रीकृष्णाच्या विरोधात उभे केले.

पौण्ड्रकाने स्वतःला “भगवान वासुदेव” घोषित केले! त्याने आपल्या अंगावर शंख, चक्र, गदा, पद्म अशी खोटी चिन्हे धारण केली आणि नकली मुकुट, नकली किरीट परिधान करून द्वारकेला दूत पाठवला. त्या दूताने श्रीकृष्णाला सांगितले –
“पौण्ड्रक भगवान वासुदेव तुझ्याकडे सांगतात की तू आपली शंख, चक्र, गदा आणि इतर चिन्हे टाकून दे. तू खोटा वासुदेव आहेस!”

हे ऐकून संपूर्ण सभा हसली, पण श्रीकृष्ण मात्र शांत राहिले. ते म्हणाले, “उद्या मी स्वतः येऊन त्या ‘वासुदेवाला’ दर्शन देईन.”

दुसऱ्या दिवशी श्रीकृष्ण आपल्या रथावर आरूढ होऊन पौण्ड्रक आणि काशीराजावर आक्रमण करण्यास गेले. युद्ध अतिशय भीषण झाले. पौण्ड्रक आपला खोटा चक्र फेकून म्हणाला – “मी तुला मारतो!” पण श्रीकृष्णाने खरे सुदर्शनचक्र फिरवले, आणि क्षणातच पौण्ड्रकाचा अहंकार आणि देह दोन्ही नष्ट झाले.

काशीराजाने हे पाहून रागाने द्वारकेवर हल्ला केला. पण श्रीकृष्णाने त्यालाही आपल्या चक्राने उद्ध्वस्त केले. त्याचे शिर कापून काशीराजाच्या द्वारात फेकले गेले. त्याचा पुत्र सुदक्षिण अत्यंत संतप्त झाला आणि एका ब्राह्मणाच्या सल्ल्याने त्याने महादेवाची उपासना केली. महादेव प्रसन्न झाले आणि त्याला “अग्निपुरुष” देऊन म्हणाले – “जोपर्यंत तू त्याचा उपयोग धर्मासाठी करशील, मी तुझ्या सोबत आहे.”

पण सुदक्षिणाने त्या अग्निपुरुषाला द्वारका भस्म करण्यासाठी पाठवले. श्रीकृष्णाने त्या वेळी स्वतःचा सुदर्शनचक्र वापरून ती आग विझवली आणि सुदक्षिणाचाही अहंकार नष्ट केला.

ही कथा दाखवते की,
👉 अहंकार आणि खोट्या दाव्यांनी देवत्व नाही मिळत; नम्रता आणि सत्यच मनुष्याला ईश्वराच्या जवळ नेतात.
👉 ईश्वर कधीही दंभ सहन करत नाहीत, पण सत्यासाठी नेहमी सज्ज असतात.
👉 पौण्ड्रक आणि काशीराजाचा नाश म्हणजे केवळ दोन राजांचा अंत नव्हे, तर मानवातील दंभ, अहंकार आणि खोटेपणावर विजय आहे.

श्रीकृष्ण या कथेत एक अद्वितीय नेता आणि धर्मसंस्थापक म्हणून समोर येतात. ते शांत राहतात, पण जेव्हा धर्म धोक्यात येतो, तेव्हा ते निर्णायक कृती करतात.

🌿 ही कथा आपल्या जीवनालाही बोध देते –
स्वतःला देव समजू नका, देवत्व आपल्या कर्मातून प्रकट करा.