Toenemende complexiteit in de doorgaande lijn

De overgang van het kinderdagverblijf naar de basisschool – met het wennen en starten – is iets anders dan het bredere concept van een doorgaande lijn in de ontwikkeling.Voor een doorgaande lijn zijn formele afspraken, relaties tussen professionals en inhoudelijke afstemming nodig. Luister aflevering 5 terug voor praktische tips op dit gebied. Deze doorgaande lijn geldt niet alleen voor de overgang van de peutergroep naar de kleutergroep, maar ook bijvoorbeeld binnen de BSO en in verticale groepen. Ook in deze groepen is een ononderbroken ontwikkellijn voor het kind en daarmee een toenemende complexiteit van het aanbod van belang. 

Gast in deze aflevering
- Cathy van Tuijl; lector Academie voor pedagogiek en onderwijs aan de Hogeschool Saxxion en universitair docent pedagogiek Universiteit Utrecht.

Tips van de gast
- Artikel in Kiddo over de doorgaande lijn: KIDDO nr. 1 (2025). Thema: Leve het Jonge Kind.

Het lukt pedagogisch professionals vaak goed om met de meeste kinderen een positieve, warme band op te bouwen. Maar met sommige kinderen gaat dat moeizamer of lukt het helemaal niet. Uit onderzoek blijkt dat professional-kindrelaties in de kinderopvang essentieel zijn voor de ontwikkeling van kinderen. Het is dus belangrijk om hier aandacht voor te hebben, zodat professionals bewust aan de slag kunnen om hun relatie met het individuele kind te versterken.

De gasten in deze aflevering zijn:
- Debora Roorda, onderzoeker en docent bij de Universiteit Amsterdam. Onderzoekt de leerkracht/leerling relatie, en past dit toe op de kinderopvang voor het ontwikkelteam. 
- Hilde van Vlist, pedagogisch coach en beleidsmedewerker bij Welschap Kinderopvang.

Tips van de gasten:
- De NRO handleiding met tips voor de leerkracht/leerling relatie, ook toepasbaar voor de kinderopvang.
- Het filmpje ‘de klas van Juf Jelke’.

De buitenruimte biedt meer en andere mogelijkheden dan binnen, met name voor de motorische ontwikkeling en de zintuiglijke (natuur)beleving. Alles wat je binnen kunt doen, kan ook buiten en het is aan de pedagogisch professional om een buitenruimte te creëren die uitnodigt tot een variatie in beweging.

De gasten in deze aflevering zijn
- Mirka Janssen, lector Bewegen in en om school aan de Hogeschool van Amsterdam.
-Bianca Salfischberger, locatiemanager bij Kinderrijk, natuurtuinspecialist.

Tips van de gasten
- Vele tools en filmpjes te vinden op de website van het Expertisecentrum over de inrichting van de buitenruimte
- Vele organisaties die tools bieden; IVN natuureducatie, Modderdag en Week van het verkeer

Veel en gevarieerd bewegen op jonge leeftijd is de basis voor bewegen tijdens de rest van het leven. Bewegen is niet alleen belangrijk voor de motorische ontwikkeling, maar voor alle ontwikkelingsgebieden. Het is van belang dat er ook binnen de kinderopvang aandacht is voor bewegen, mede omdat veel kinderen te weinig bewegen, namelijk minder dan 1 uur per dag.

De gasten in deze aflevering zijn
- Ilja Rikken, verschillende functies bekleed binnen de kinderopvang, en nu Beleidsmedewerker kwaliteit bij Kion. Aangesloten binnen Kion bij het Project bewegen. 
- Sanne Veldman, onderzoeker bij Mulier Instituut (een sociaalwetenschappelijk sportonderzoeksinstituut). Expertise op bewegen bij jonge kind 0-5.

Tips van de gasten
-Jij bent het voorbeeld als pedagogisch professional; maak gebruik van die rol in het stimuleren van bewegen
- Houd het klein; kijk wat je al doet en hoe je vanuit daar meer beweging kan stimuleren

Jaarlijks starten 150.000 kinderen op de basisschool. De grote meerderheid van deze kinderen heeft een kinderdagverblijf, peutergroep of voorschool bezocht en deze kinderen krijgen te maken met een overgang naar het basisonderwijs. We maken daarbij onderscheid tussen de overgang oftewel de start en het wennen op zichzelf en de doorgaande lijn in bredere zin: afstemming in pedagogische aanpak en het aansluiten van ontwikkelingsdoelen en -aanbod. Het doel hiervan is om een ononderbroken ontwikkellijn voor het kind te realiseren. 

De gasten in deze aflevering zijn:
- Sonja Vetter, beleidsmedewerker bij Peuteropvang Heerlen, met een focus op pedagogiek en voorschoolse educatie. Daarnaast projectleider Nationaal programma Heerlen-Noord, voor het bevorderen van gelijke kansen. 
- Imke Denissen, kwaliteit coördinator op kindercampus de Vuurvogel; onderdeel van Stichting Kinderstad in Tilburg. Ook voorzitter van kwaliteitsplatform van Stichting kinderstad.

Voor dit onderwerp heeft het Expertisecentrum kinderopvang samengewerkt met het Landelijk expertisecentrum jonge kind (LEJK).

Tips van de gasten:
- De doorgaande lijnen van Sardes en het ontwikkelinstrument IKC
- Boek Werk met peuters en kleuters in één groep van Imke Denissen en Brigitte IJpelaar
- Het reflectief practicum als hulpmiddel
- Boek Don’t push me. Hoe je mensen wel beweegt van Genieke Hertoghs.

Positieve groepsdynamiek draagt bij aan het welbevinden en de ontwikkeling van kinderen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat kinderen zich hechten aan de pedagogisch medewerker en aan de kinderen op de groep. Maar wat is een positieve groepsdynamiek? En hoe kun je dit als pedagogisch medewerker en als kinderopvang stimuleren?

De gasten in deze aflevering zijn
• Saskia van Schaik, universitair docent bij de Radboud Universiteit bij pedagogiek en filosofie van de sociale wetenschappen, en daarnaast bestuurslid bij Childcare international.
• Diana Turkenburg, pedagogisch educatief professional bij Kinderrijk, op de groep en achter de schermen. Ervaring op alle groepen en nu werkzaam op de BSO. Auteur en hoofdredacteur voor de KIDDO, een pedagogisch vakblad voor professionals.

Tips van de gasten:
Het boek ‘En nu’ van Jan Bransen.
Kaartsenset ‘Wij zijn samen verschillend’.

Kijk voor meer informatie over de pedagogiek binnen de kinderopvang op de website van het Expertisecentrum Kinderopvang, www.expertisecentrumkinderopvang.nl. Heb je een vraag? Stuur dan een email naar: [email protected].

Montage door Baretta Media

Ouders met een kind in de kinderopvang spreken een groot vertrouwen uit naar de professionals die de zorg voor hun kind met hen delen. Die professionals spelen door hun nabijheid een belangrijke rol in het welbevinden en de ontwikkeling van het kind. De samenwerking tussen gezin en kinderopvang is van invloed op de ontwikkeling van kinderen. Maar wat verstaan we eigenlijk onder die samenwerking?

De gasten in deze aflevering zijn:
• Thamar Molenaar, manager het Jonge kind bij Scala Welzijn, net afgestudeerd aan de master pedagogiek waarbij zij onderzoek heeft gedaan naar de samenwerking met ouders.
• Martine van der Pluijm, werkzaam als lector bij het kenniscentrum talentontwikkeling van de Hogeschool Rotterdam. Zij doet al jarenlang onderzoek binnen het lectoraat 'Samenwerken aan een taalrijke omgeving voor jonge kinderen', met focus op de samenwerking tussen professionals en ouders in de kinderopvang en op scholen.

Tips van de gasten:
• Podcast Opgejaagd
• Praatplaat over samenwerking met ouders van het Expertisecentrum

Kijk voor meer informatie over de pedagogiek binnen de kinderopvang op de website van het Expertisecentrum Kinderopvang, www.expertisecentrumkinderopvang.nl. Heb je een vraag? Stuur dan een email naar: [email protected].

Montage door Baretta Media

Kinderen en spelen horen bij elkaar. Spelen is de manier waarop kinderen zichzelf en hun omgeving verkennen. Spel biedt kinderen een veilige ruimte om te experimenteren met hun handelen, gedragingen, emoties, taal en denken. Professionals hebben een belangrijke rol in het spel van kinderen en het is dan ook belangrijk dat professionals weten hoe ze spel van kinderen kunnen ondersteunen.

De gasten in deze aflevering zijn:
• Annerieke Boland, Lector jonge kind aan Hogeschool iPabo en verbonden aan het Landelijk expertisecentrum jonge kind. Als onderzoeker betrokken bij het ontwikkelteam spel en spelbegeleiding van het Expertisecentrum.
• Maika de Haan, pedagogisch beleidsmedewerker en coach bij Kibeo, voor het groene label Wiedewei. Daarnaast is zij speltherapeut.

Tips van de gasten:
• Kaartenset van Spel in zicht

Kijk voor meer informatie over de pedagogiek binnen de kinderopvang op de website van het Expertisecentrum Kinderopvang, www.expertisecentrumkinderopvang.nl. Heb je een vraag? Stuur dan een email naar: [email protected].

Montage door Baretta Media

Bij veel mensen leeft nog steeds het idee dat kinderopvang vooral handig is voor de ouders. Kinderopvang is ooit begonnen als welzijnselement, voor kinderen die extra zorg en aandacht nodig hadden. Daarna werd het een arbeidsmarktinstrument; kinderen werden opgevangen zodat ouders konden werken. Pas de laatste jaren daalt het besef in dat kinderopvang ook echt bijdraagt aan de ontwikkeling van kinderen. Maar helaas nog bij veel te weinig mensen. En dat beeld moet nodig worden gecorrigeerd en daar kan jij als pedagogisch professional een grote rol in spelen.

De gasten in deze aflevering zijn:
• Ruben Fukkink, hoogleraar kinderopvang aan de Universiteit van Amsterdam en Lector pedagogiek aan de Hogeschool van Amsterdam.
• Nienke Willering, pedagoog, bestuurder en manager bij Boink, expert op het gebied van kinderopvang vanuit het perspectief van ouders.
• Yvette Vervoort, directeur Expertisecentrum pedagogische kwaliteit kinderopvang.

Kijk voor meer informatie over de pedagogiek binnen de kinderopvang op de website van het Expertisecentrum Kinderopvang, www.expertisecentrumkinderopvang.nl. Heb je een vraag? Stuur dan een email naar: [email protected].

Montage door Baretta Media

Duurzaamheidspedagogiek is een uitwerking van de pedagogische basisdoelen waarbij verwondering over en zorg voor de aarde centraal staat. Als professional kun jij het voorbeeld zijn voor hoe je voor elkaar en de omgeving zorgt. En je kan kinderen dat laten ervaren en oefenen in de natuur. Daarmee geef je kinderen inspiratie om de uitdagingen van nu en in de toekomst aan te gaan.

Host Elisa Somsen gaat over dit onderwerp in gesprek met:

Marian Joven is docent Natuuronderwijs en onderzoeker binnen de kenniskring ‘Natuur & Ontwikkeling Kind’ bij Hogeschool Leiden.

Marielle Hettinga is manager Kwaliteit en Opleiden bij kinderopvangorganisatie Eigen&Wijzer. Daarnaast is zij Beschermvrouw van de Groene kinderopvang.

Een aantal tips uit de aflevering:

Iedere pedagogisch professional bedenkt een duurzame activiteit of idee om de vestiging duurzamer te maken. Elke keer wordt een ander idee gekozen en uitgevoerd op de vestiging.

Organiseer een 'natuurdag’ voor kinderen én hun ouders. Zorg op die dag bv. samen voor de tuin. Zo zien kinderen ook hun ouders voor de aarde zorgen.

Wil je meer weten over duurzaamheidspedagogiek? Luister dan ook de vorige aflevering. Duurzaamheidspedagogiek is een uitwerking van de pedagogische basisdoelen, waarbij verwondering over en zorg voor de aarde centraal staat. Pedagogisch professionals kunnen kinderen leren voor hun omgeving en de aarde te zorgen. Een belangrijk thema dus, zeker gezien de huidige uitdagingen als het gaat om onze omgang met de aarde.

Meer weten over het Expertisecentrum Kinderopvang of Kindergarden?

https://expertisecentrumkinderopvang.nl

https://www.kindergarden.nl/