"ถ้าเราใช้วิธีการเรียนรู้ด้วยการดัดแปลงให้ดีตลอด ถึงอย่างไรก็ไม่มีวันเข้าใจ เพราะเริ่มต้นพวกเราก็หลอกแล้ว เราต้องการศึกษาธรรมชาติของสิ่งใด เราต้องไม่ดัดแปลงธรรมชาติของสิ่งนั้น ปล่อยให้สิ่งที่เราต้องการศึกษา ทำงานอย่างเป็นธรรมชาติ แล้วสังเกตมัน ดูมันอย่างที่มันเป็น จนเข้าใจพฤติกรรมของมัน จนเข้าใจลักษณะของมัน การศึกษาสังเกตร่างกาย จิตใจของเรา โดยที่ปล่อยให้มันทำงานเอง อย่างเป็นธรรมชาติ อย่างนี้เรียกว่าการภาวนา และปัญญาที่เกิดขึ้นจากการสังเกตจนเข้าใจ เรียกว่า ภาวนามยปัญญา ปัญญาอย่างนี้ถึงจะช่วยให้เข้าใจ ช่วยให้พ้นทุกข์ ให้ฉลาด ให้ปล่อยวางจางคลายจากความยึด และพาเราพ้นจากทุกข์ได้" อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ สวนธรรมประสานสุข 27 มกราคม 2564