Czy wiecie, jak po gruzińsku nazywa się Gruzja i dlaczego ta nazwa tak wiele mówi o tożsamości jej mieszkańców? W dzisiejszym odcinku zabieramy Was w podróż do Sakartwelo – kraju o niezwykle bogatej kulturze, skomplikowanej historii i fascynującym krajobrazie językowym.

Naszą przewodniczką jest dr Klaudia Kosicińska – antropolożka i kartwelistka z Uniwersytetu Adama Mickiewicza, która spędziła w Gruzji ponad pięć lat, badając życie na pograniczu gruzińsko-azerbejdżańskim i sytuację najliczniejszej mniejszości w kraju.

W rozmowie poruszamy nietypowe i rzadko omawiane tematy, które pozwolą Wam zrozumieć współczesną Gruzję daleko poza turystycznymi stereotypami o winie i chaczapuri.

W tym odcinku dowiecie się:

• Jak wygląda językowy tygiel Gruzji – od oficjalnego gruzińskiego, przez języki mniejszości, po wciąż obecny rosyjski i coraz popularniejszy angielski.
• Na czym polega fenomen gruzińskiej gościnności i tradycyjnej biesiady, czyli supry, prowadzonej przez mistrza ceremonii – tamadę.
• Jakie są relacje polsko-gruzińskie i dlaczego Lech Kaczyński jest w Gruzji upamiętniony pomnikiem za wsparcie podczas wojny w 2008 roku.
• Z jakimi wyzwaniami mierzą się mniejszości etniczne, w tym najliczniejsza mniejszość azerbejdżańska, i jak państwo próbuje włączyć je w życie społeczne.
• Jak historyczne napięcia z Rosją i obecna, niestabilna sytuacja polityczna kształtują przyszłość kraju i jego młodych obywateli.

Materiały i linki polecane przez naszą gościnię:

https://www.cebam.pl/dr-klaudia-kosici%C5%84ska

Festiwal Kina Gruzińskiego Gamardżoba Kino https://www.facebook.com/gamardzoba.kino

https://chaikhana.media/en

https://oc-media.org/

https://jam-news.net/

https://jezykikaukazu.pl/

https://www.dwutygodnik.com/artykul/11461-za-wariatke.html

https://www.polakogruzin.pl/polecane-ksiazki-o-gruzji/v

https://jezykikaukazu.pl/kaukazomaniacy-30/

https://www.rferl.org/Georgia

https://crrc.ge/

O gościni:

Klaudia Kosicińska jest pracowniczką Centrum Badań Migracyjnych Instytutu Antropologii i Etnologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jest związana z Gruzją od 2014 roku, gdzie studiowała i prowadziła badania nad migracjami i mobilnością mniejszości azerbejdżańskiej oraz gruzińską literaturą i językiem, była też zaangażowana w projekty NGO'sowe. Od 2017 roku współorganizuje Festiwal Kina Gruzińskiego Gamardżoba Kino w Warszawie.

W jaki sposób język kształtuje nasze rozumienie polityki, władzy i narodu – zwłaszcza w kontekście autorytarnego państwa?

W rozmowie z białoruskim badaczem Antonem Dinersteinem (Instytut Slawistyki PAN) analizujemy mechanizmy białoruskiego dyskursu politycznego: jak słowa takie jak władza, naród czy państwo zmieniają znaczenie w zależności od kontekstu i ideologii. Rozmawiamy o personifikacji instytucji, propagandzie, języku oporu i o tym, dlaczego sposób mówienia może mieć realne konsekwencje społeczne.

Nasza rozmowa to też zaproszenie do refleksji nad tym, jak język polityki działa również w innych krajach, również w Polsce.

W tym odcinku poruszamy m.in. takie tematy jak:

• Jak język kształtuje nasze myślenie o władzy i państwie w kontekście Białorusi
• Różnice między pojęciami „naród”, „ludzie” i „nacja” w języku rosyjskim i polskim
• Jak dyskurs polityczny może wspierać autorytaryzm
• Rola propagandy: czym jest, jak działa i dlaczego nie zawsze ją rozpoznajemy
• Jak władza używa języka, by delegitymizować sprzeciw i opór
• Język jako forma działania i jako narzędzie kontroli
• Czym jest metonimia i jak działa w polityce
• Białoruski jako język kultury, oporu i folkloryzacji: czy mówienie po białorusku jest polityczne?
• Jak unikać manipulacji w języku: na co zwracać uwagę, czytając wiadomości
• Co oznacza „Zachód” i dlaczego to pojęcie bywa niebezpiecznie abstrakcyjne
• Język jako przestrzeń dla tożsamości i samoorganizacji społecznej

_____

Rozmowa spisana po polsku: https://www.o-jezyku.pl/2025/05/01/kto-mowi-w-imieniu-narodu-o-tym-jak-jezyk-buduje-wladze-rozmowa-z-dr-antonem-dinersteinem/

_____

Podkast powstał w ramach projektu "O języku".

Po więcej treści językoznawczych zajrzyjcie na nasze profile na Instagramie i Facebooku:

https://www.instagram.com/o.jezyku

https://www.facebook.com/o.jezyku

An Interview with Prof. Viorica Marian, a World-Renowned Expert on Multilingualism from Northwestern University in Chicago. The conversation in English starts at 01:04

//

Rozmowa z prof. Vioricą Marian, światowej sławy badaczką wielojęzyczności z Northwestern University w Chicago. Prof. Marian kieruje Laboratorium Wielojęzyczności i Psycholingwistyki, gdzie od ponad 30 lat bada fascynujący wpływ języków na ludzki umysł.

Rozmowa spisana po polsku: https://www.o-jezyku.pl/2025/02/28/potega-jezyka-jak-jezyki-ksztaltuja-nasz-umysl-i-rzeczywistosc-wywiad-z-prof-viorica-marian/

W tym odcinku poruszamy następujące tematy:

• Kim jest osoba dwujęzyczna? Czy można nauczyć się języka w każdym wieku?
• Jak wielojęzyczność zmienia nasz mózg i chroni przed demencją
• Metafora dróg - jak wielojęzyczność buduje "zapasowe drogi" w mózgu
• Jak język wpływa na naszą tożsamość i osobowość
• Dylemat wagonika - dlaczego podejmujemy różne decyzje moralne w różnych językach
• Gramatyczny rodzaj a postrzeganie świata - jak język kształtuje nasze myślenie
• Języki a sztuczna inteligencja - szanse i zagrożenia dla różnorodności językowej
• Wartość dialektów i języków regionalnych
• Praktyczne korzyści z nauki języków i porady, jak najlepiej się uczyć

Prof. Marian dzieli się z nami nie tylko wynikami najnowszych badań naukowych, ale także własnymi doświadczeniami związanymi z życiem w wielu językach i kulturach.

___________

Rozmowa odbywa się w związku z premierą polskiego tłumaczenia książki "Potęga języka", wydanej nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Książkę można kupić w księgarniach w całej Polsce oraz online.

https://wuj.pl/ksiazka/potega-jezyka

_____

Podkast powstał w ramach projektu "O języku".

Po więcej treści językoznawczych zajrzyjcie na nasze profile na Instagramie i Facebooku:

https://www.instagram.com/o.jezyku

https://www.facebook.com/o.jezyku

Jeśli chcecie nas wesprzeć i dać nam możliwość popracować nad stroną techniczną albo po prostu spodobało się wam to, co mówimy w odcinku, zapraszamy na naszego Patronite'a: https://patronite.pl/o.jezyku

W trzecim odcinku Serii Podlaskiej gościmy Maksymа Fionika – Bielszczanina, studenta Studiów Wschodnich i filologii białoruskiej, działacza Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach, członka podlaskich zespołów Żemerwa i Osoczniki, a także jednego z administratorów strony Howorymo po Swojomu. Dla naszego gościa język podlaski był pierwszym językiem, po polsku nauczył się mówić później.

🔹 Memy po podlasku? – Skąd biorą inspiracje i jak wygląda ich tworzenie? Czy humor internetowy może pomóc w zachowaniu regionalnej mowy?

🔹 Jak to jest mówić po podlasku od dziecka?

🔹 Edukacja w szkole białoruskiej – Jak wygląda nauka w takim systemie? Czy pomaga w pielęgnowaniu podlaskiej mowy?

🔹 Czy młodzi ludzie jeszcze mówią po podlasku? – Jak wygląda sytuacja języka podlaskiego wśród nowych pokoleń? Czy istnieje realna szansa na jego przetrwanie?

🔹 Czym jest tożsamość regionalna? – Czy młodzi Podlasianie utożsamiają się bardziej z kulturą podlaską, białoruską, polską, a może mają własną, unikalną tożsamość?

_____________

📖 Chcesz wiedzieć więcej? 🔗 Wpis o języku podlaskim: 👉 https://www.o-jezyku.pl/2025/01/22/jezyk-podlaski-mikrojezyk-podlaski-gwary-podlaskie/

🎤 Nie przegap poprzednich odcinków!

🔹 Odcinek 1 – Czy język podlaski to gwara, dialekt czy odrębny język? Jak się ukształtował i jakie języki miały na niego wpływ? 📺 https://youtu.be/TCZxq6l2Yg0?si=qb2lg_6Fy9gqXo2c

🔹 Odcinek 3 – Spotkanie z Maksymem Fionikiem, rodzimym użytkownikiem języka podlaskiego, który opowie o jego współczesnym funkcjonowaniu, także w internecie.

🎙 Podkast powstał w ramach projektu „O języku”: 🌐 www.o-jezyku.pl

📌 Znajdziesz nas także tutaj:

🔹 Instagram: https://www.instagram.com/o.jezyku 🔹 Facebook: https://www.facebook.com/o.jezyku

Razem z gośćmi zastanawiamy się, co oznacza śpiewanie „po swojomu” i jak mniejszościowe języki mogą inspirować muzyków. Rozmawiamy też o krajobrazie językowym Podlasia oraz o tym, jak lokalna tożsamość przenika do współczesnej twórczości.

🔹 W jakim języku są napisane „Lusterka”?

🔹 Dlaczego Sw@da i Niczos wybrali język podlaski do stworzenia utworu?

🔹 Jak język podlaski może odnaleźć się na międzynarodowej scenie muzycznej?

🔹 Jak wygląda krajobraz językowy Podlasia?

🔹 Jak Podlasie inspiruje do poszerzania horyzontów muzycznych?

🔹 Czy piosenka w języku mniejszościowym może trafić do mainstreamu?

🔹 To drugi odcinek z serii o języku podlaskim!

Wpis o podlaskim na stronie: https://www.o-jezyku.pl/2025/01/22/jezyk-podlaski-mikrojezyk-podlaski-gwary-podlaskie/

🎤 Odcinek 1 – Czy język podlaski to gwara, dialekt czy odrębny język? Jak się ukształtował i jakie języki miały na niego wpływ?

https://youtu.be/TCZxq6l2Yg0?si=qb2lg_6Fy9gqXo2c

🎤 Odcinek 3 – Spotkanie z Maksimem Fionikiem, rodzimym użytkownikiem języka podlaskiego, który opowie o jego współczesnym funkcjonowaniu, także w internecie.

🎙 Podkast powstał w ramach projektu „O języku”: www.o-jezyku.pl

📌 Po więcej treści językoznawczych zajrzyjcie na nasze profile:

🔹 Instagram: https://www.instagram.com/o.jezyku

🔹 Facebook:https://www.facebook.com/o.jezyku

#podlaski #podlasie #językpodlaski #Eurowizja

W pierwszym odcinku naszej serii poświęconej językowi podlaskiemu zagłębiamy się w jego pochodzenie i charakterystykę. Znany lokalnie jako "po swojomu", "po naszomu" czy "tutejszy", język podlaski wykształcił się na polsko-ruskim pograniczu kulturowym i językowym. Stanowi unikalne połączenie cech językowych, odróżniając się zarówno od standardowego ukraińskiego, jak i białoruskiego. W odcinku omawiamy jego genezę oraz obecny status – czy jest to gwara, dialekt, a może odrębny język?

🔹 Skąd pochodzi język podlaski?

🔹 Jakie języki miały na niego wpływ?

🔹 Czym różni się od białoruskiego i ukraińskiego?

🔹 Czy jest to gwara, dialekt czy odrębny język?

🔹 Czy język podlaski zanika, czy przeżywa swój renesans?

Wpis o podlaskim na stronie: https://www.o-jezyku.pl/2025/01/22/jezyk-podlaski-mikrojezyk-podlaski-gwary-podlaskie/

🔹 To pierwszy odcinek z serii o języku podlaskim!

W kolejnych:

🎤 Odcinek 2 – Rozmowa ze Swadą i Niczos o piosence Lusterka, która pojawiła się w preselekcjach do Eurowizji, i o tym, jak język podlaski wkracza na scenę muzyczną.

🎤 Odcinek 3 – Spotkanie z Maksimem Fionikiem, administratorem strony Howorymo po swojomu, rodzimym użytkownikiem języka podlaskiego, który opowie o jego współczesnym funkcjonowaniu (również w internecie).

Podkast powstał w ramach projektu "O języku”: www.o-jezyku.pl

📌 Po więcej treści językoznawczych zajrzyjcie na nasze profile:

🔹 Instagram: https://www.instagram.com/o.jezyku

🔹 Facebook:https://www.facebook.com/o.jezyku

#podlaski #podlasie #językpodlaski #Eurowizja

• W tym odcinku zapraszamy was do dyskusji na temat języka włączającego, empatycznego, albo... no właśnie, dobrego? Jak go nazywać i która nazwa najlepiej oddaje jego istotę? To jedno z wielu pytań, które sobie zadajemy.

• Zastanawiamy się, czy rzeczywiście „.już nic nie można powiedzieć”, jak twierdzą niektórzy krytycy, czy może chodzi o coś zupełnie innego w ruchach promujących język inkluzywny? Przyglądamy się różnym wymiarom wykluczenia przez język i odkrywamy historie słów, które na przestrzeni lat zmieniały swoje znaczenie i kontekst. Chcemy pokazać, że nie chodzi w tym wszystkim o narzucanie, tylko... dogadanie się!

• Dzielimy się naszymi przemyśleniami i doświadczeniami na temat tego, co się dzieje wokół języka włączającego. Zastanawiamy się nad jego rolą w kształtowaniu społeczeństwa, relacji międzyludzkich i naszego postrzegania świata.

------

Temat języka włączającego może budzić różne emocje i opinie. Niezależnie od początkowego nastawienia, ten odcinek oferuje świeże spojrzenie na zagadnienie i skłania do zastanowienia się nad rolą słów w kształtowaniu naszej rzeczywistości.

Punktem wyjścia dla tej dyskusji jest Leksykon Dobrego Języka IKEA, stworzony w ramach inicjatywy #ZmieniamyNarracje. Ta publikacja stanowi fundament, na którym budujemy naszą rozmowę, dostarczając konkretnych przykładów, ale nie wyczerpujemy tematu.

Jednak temat jest zbyt obszerny, by wyczerpać go w ramach jednej rozmowy. Dlatego zachęcamy do sięgnięcia po Leksykon, który może stanowić cenne uzupełnienie naszej dyskusji. Publikacja ta oferuje szersze spojrzenie na kwestie języka włączającego i może być inspiracją do dalszych przemyśleń nad rolą słów w kształtowaniu bardziej inkluzywnego społeczeństwa.

https://www.ikea.com/pl/pl/this-is-ikea/community-engagement/zmieniamy-narracje-pub2fc69f50

Gość: Maciej Makselon, polonista, redaktor literacki, wykładowca akademicki

Ambasador kampanii #ZmieniamyNarrację

Podkast powstał w ramach płatnej współpracy dla kampanii #ZmieniamyNarrację marki Ikea Polska.

------

Podkast powstał w ramach projektu "O języku".

Po więcej treści językoznawczych zajrzyjcie na nasze profile na Instagramie i Facebooku:

https://www.instagram.com/o.jezyku

https://www.facebook.com/o.jezyku

• W tym odcinku wychodzimy od zagadnienia sytuacji i statusu języka szwedzkiego w Finlandii. Opowiadamy o tym, skąd się tam wziął i kto go dzisiaj używa.

• Zarysowujemy obraz wielojęzycznego społeczeństwa tamtego regionu. Rozmawiamy między innymi o tym, czy szwedzkojęzyczni Finowie dogadają się ze Szwedami.

• Zastanawiamy się, który z tych języków jest trudniejszy: szwedzki czy fiński? Przybliżamy ich charakterystyki oraz to, jak fiński wpłynął na szwedzki w Finlandii.

• Poruszamy też temat nauki tych języków – nie tylko w Finlandii. Podajemy też przydatne wskazówki dla osób, które są zainteresowane nauką tych języków.

• Mówimy też o Muminkach. Napisała je właśnie... szwedzkojęzyczna Finka – Tove Jansson.

_____

Gościni: Alicja Kiełpińska

Instagram: @alicja.kielpinska

_____

Podkast "Językowe Kontrowersje" powstał w ramach projektu "O języku".

Po więcej treści językoznawczych zajrzyjcie na nasze profile na Instagramie i Facebooku:

https://www.instagram.com/o.jezyku

https://www.facebook.com/o.jezyku

Jeśli chcecie nas wesprzeć i dać nam możliwość popracować nad stroną techniczną albo po prostu spodobało się wam to, co mówimy w odcinku, zapraszamy na naszego Patronite'a: https://patronite.pl/o.jezyku

Ten odcinek to wyjątkowa podróż po skrzyżowaniu tożsamości i dialogu kultur, gdzie głównym bohaterem jest język rumuński.

Razem z Julią Obrzut, specjalistką od języka rumuńskiego i Rumunii, eksplorujemy jego unikalne miejsce na mapie Europy jako łacińskiej enklawy otoczonej przez morze słowiańskich wpływów. Zastanawiamy się, jak historia, migracje i polityczne przemiany ukształtowały ten język, czyniąc go mostem międzykulturowym i świadectwem złożonych procesów historycznych. Od dawnych korzeni w starożytnej Dacji, przez wpływy romańskie, słowiańskie, aż po współczesne związki z innymi językami regionu Bałkanów i nie tylko. Ten odcinek to opowieść o języku, który jest żywym archiwum, odzwierciedlającym skomplikowaną mozaikę kulturową Europy Wschodniej.

W odcinku razem z ekspertką odpowiadamy na pytania

• Skąd wziął się język rumuński?
• Czy to język słowiański, czy romański?
• Co łączy rumuński z Rzymianami?
• Skąd w rumuńskim słowiańskie zapożyczenia?
• Jak położenie Rumunii wpłynęło na tożsamość użytkowników języka?
• Czy mołdawski i rumuński to jeden język?
• Czym jest język dakorumuński?
• Kim są Wołosi i skąd się wzięli w Karpatach?
• Jak się uczyć rumuńskiego?
• Czy wymowa rumuńska jest trudna?
• I o czym tak w ogóle jest piosenka Dragostea Din Tei (którą na pewno każdy kojarzy po refrenie nu ma nu ma iei)?

_____

Gościni: Julia Obrzut, Opowieści z Rumunii

https://opowiescizrumunii.pl/

Instagram: @opowiescizrumunii

_____

Podkast "Językowe Kontrowersje" jest powstał w ramach projektu "O języku".

Po więcej treści językoznawczych zajrzyjcie na nasze profile na Instagramie i Facebooku:

https://www.instagram.com/o.jezyku

https://www.facebook.com/o.jezyku

Jeśli chcecie nas wesprzeć i dać nam możliwość popracować nad stroną techniczną albo po prostu spodobało się wam to, co mówimy w odcinku, zapraszamy na naszego Patronite'a: https://patronite.pl/o.jezyku

W tym odcinku rozmawiamy o języku hiszpańskim. Naszą gościnią jest Agnieszka Bury, iberystka, nauczycielka hiszpańskiego, która pasjonuje się językoznawstwem, szczególnie kwestiami związanymi z hiszpańską wymową.

W rozmowie poruszamy takie tematy jak zróżnicowanie hiszpańskiego na świecie, wymowa języka hiszpańskiego (czym się różni od polskiego i czy hiszpański rzeczywiście jest taki łatwy), jakie są różnice między wariantami tego języka na różnych kontynentach. Agnieszka opowiada też o innych językach Hiszpanii oraz o podejściu Hiszpanów i Hiszpanek do różnych wariantów hiszpańskiego.Na koniec poznajemy kilka przydatnych informacji odnośnie tego, w jaki sposób komunikować się w Hiszpanii.

W rozmowie poruszamy jeszcze kilka wątków, jeśli chcecie się przekonać jakie - zapraszamy dosłuchania.

_____

Gościni: Agnieszka Bury

Instagram: @poliglotka_com_plhttps://www.poliglotka.com.pl/_____

Podkast "Językowe Kontrowersje" jest powstał w ramach projektu "O języku".

Po więcej treści językoznawczych zajrzyjcie na nasze profile na Instagramie i Facebooku:

https://www.instagram.com/o.jezyku https://www.facebook.com/o.jezyku

Jeśli chcecie nas wesprzeć i dać nam możliwość popracować nad stroną techniczną albo po prostu spodobało się wam to, co mówimy w odcinku, zapraszamy na naszego Patronite'a: https://patronite.pl/o.jezyku