W tym odcinku gościmy Olgę Cielemęcką, filozofkę i badaczkę z Uniwersytetu Wschodniej Finlandii. Rozmawiamy o Puszczy Białowieskiej i dziejącym się na pograniczu kryzysie uchodźczym - o symbolicznych i materialnych formach przemocy generowanych przez granice, o procesach wytwarzania “innego”, bio- i nekro-polityki oraz przynależności poza konstruktem państwa narodowego. Pochylamy się także nad militaryzacją samej ekologii i procesami migracji zarówno osób ludzkich, jak i więcej-niż-ludzkich.

Olga Cielemęcka "The Grammar of Belonging: Bodies, Borders and Kin in the Belarusian—Polish Border Crisis" Feminist Review 134(1) https://philpapers.org/rec/CIETGO

Intro i outro: Wiola Wnorowska
Grafika: Izabela Wilk

Dzisiejszy odcinek to wielogłosowe podsumowanie programu Globalne Udziwnienie, poprowadzonego przez Dominikę zeszłej wiosny w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Na każdym z pięciu spotkań zastanawiałyśmy się nad zagadnieniem dziwności, patrząc na nie z różnych perspektyw - posthumanizmu, nowego materializmu, spekulatywnej fikcji, widmologii, spekulatywnej wegetacji, teorii queeru i studiów postkolonialnych.

Zestaw tekstów, fragmentów książek, podcastów, filmów i materiałów audio był dla nas punktem wyjścia do zastanowienia się nad tym, jak żyć i tworzyć w czasach budzących w nas strach, odrazę i niepokój. Razem poszukiwaliśmy metod radzenia sobie ze zjawiskiem globalnego udziwnienia: nie w sposób do jakiego przyzwyczaiła nas nowoczesność - poprzez próbę ponownego podporządkowania i udomowienia - lecz poprzez tworzenie nieoczywistych sojuszy, intymnych spotkań z tym co budzi w nas lęk, czy poprzez spekulację i poszukiwania innych epistemologii.

W tym odcinku dołączają do nas osoby, które uczestniczyły w programie, by opowiedzieć o swoich wrażeniach, przemyśleniach i osobistych spotkaniach z dziwnością.

Usłyszycie:
Witolda Loskę
Martę Kaczmarek
Aleksandrę Szajnecką
Witolda Dąbrowskiego
Franka Wardyńskiego
i Anię Jeglorz

Podziękowania dla:
Kuby Depczyńskiego - za otwarcie drzwi instytucji i stworzenie przestrzeni do zadawania dziwnych pytań
oraz dla studia isz szi za serdeczne użyczenie nam recordera.

Intro i outro: Wiola Wnorowska
Przejścia: Mateusz Kowalczyk

Materiały:
Witold Loska Spekulacja jako polityka afektywna wobec kryzysu wyobraźni. Dialog styczeń 2021 https://www.dialog-pismo.pl/w-numerach/spekulacja-jako-polityka-afektywna-wobec-kryzysu-wyobrazni

Mark Fisher The Weird and the Eerie. wyd. Penguin Random House

Elvia Wilk Death by Landscape wyd. Soft Skull Press

Mckanzie Wark Ficting/Facting https://www.youtube.com/watch?v=YbInv9C1lY0&t=450s

Octavia Butler Bloodchild and Other Stories. wyd. Penguin Random House

Jeff Vandermeer Unicestwienie. Wyd. Otwarte

Donna Haraway Tentacular Thinking: Anthropocene, Capitalocene, Chthulucene https://www.e-flux.com/journal/75/67125/tentacular-thinking-anthropocene-capitalocene-chthulucene/

Rita Indiana Tentacle wyd. And Other Stories

Saul Williams and Anisia Uzeyman(reż) Neptune Frost (2021)

Sladja Blazan (ed.). Haunted Nature: Entanglements of the Human and the Nonhuman, wyd. Palgrave Macmillan

Mniejsze i większe kryzysy, które pojawiły się u nas w ostatnich miesiącach, skłoniły nas do refleksji na temat tego, w jaki sposób chcemy tworzyć podkast w czasach późnego kapitalizmu. Zastanawiamy się więc, jak stać się przestrzenią, która zamiast powielać logikę produkcji, zapieprzu i niedoboru, funkcjonuje jako miejsce pogłębionej refleksji, powolnej wiedzy i regeneracyjnych relacji. Czy podkast może stać się oazą w świecie przebodźcowanym zalewem informacyjnym? Czy da się zmniejszyć dystans pomiędzy osobami tworzącymi audycje a osobami po drugiej stronie odbiornika?

W piątym odcinku naszego podkastu mamy przyjemność rozmawiać z Dianą Lelonek - artystką wizualną, która w swych pracach porusza tematy relacji ludzko-nieludzkich, zadziczania, nieużytków i posthumanistycznych wizji przyszłości. Projekty Diany to konstelacja kreatywnych strategii życia na zniszczonej planecie - zawiązywania niecodziennych sojuszy, szukania siły w miejscach zapomnianych, doceniania magii kompostu czy oddawania się przyjemności płynącej z konstruktywnej bezproduktywności.

Diana jest także akademiczką - prowadzi swoją pracownię na wydziale Badań Artystycznych i Studiów Kuratorskich warszawskiej ASP. W pracowni zaciera granice teorii i praktyki, rozwijając wraz ze studentkami usytuowaną wiedzę na pograniczu sztuki, nauki i aktywizmu.

W wywiadzie Diana wspomniła nadchodzącą wystawę "Pępek Ziemi" realizowaną przez studentki WBASK z pracowni dr Diany Lelonek oraz pracowni dr Karoliny Thel. Otwarcie odbędzie się w Muzeum Ziemi w Warszawie w dniu 4.06.2023. (kuratorki wydarzenia: Karolina Thel / Diana Lelonek Artystki: Studentki I, II rok licencjatu oraz I rok mgr WBASK)

W drugim odcinku odpakowujemy Antropocen - termin mający opisać epokę geologiczną Ziemi, w której człowiek pozostawia swój bezprecedensowy ślad i wpływa na funkcjonowanie bio- i chemosfery, powodując m.in. zmiany klimatyczne i masowe wymieranie gatunków. Czy dzisiejszemu kryzysowi klimatycznemu i kryzysowi wyobraźni na pewno winny jest neutralny, zbiorczy człowiek (antropos)? A może problem tkwi w tym, że to uniwersalizujące pojęcie Antropocenu pomija systemy dominacji, które nieustannie generują „końce świata” - kolonializm i globalny kapitalizm?

Przyglądamy się warstwom Ziemi, w których kryją się historie wyzysku oraz opisujemy koncepcje takie jak Kapitałocen Jasona W. Moora, Plantacjocen Anny Tsing czy Cthulucen Donny Haraway. Poszukujemy alternatywnych określeń i narracji, które mogą pomóc nam zobaczyć i zrozumieć struktury władzy oraz to, jak ingerują one w dobrobyt ludzkich i pozaludzkich wspólnot. Szukamy także spekulatywnych, poetyckich dróg, które mogą skierować naszą wyobraźnię ku współdziałaniu i współodpowiedzi(alności); ku byciu obecną dla trudnych aspektów planetarnego uwikłania, jak i przyjemności bycia razem w tym ziemskim bałaganie.

W pierwszym odcinku pytamy o poskończoności oraz obserwujemy skojarzenia i przemyślenia, jakie inicjuje w nas to pojęcie. Zaczynamy od mitu apokalipsy - linarnej i jednostkowej wizji totalnego zakończenia, przez którą ciągle przemawiają głosy antropocentryzmu, ludzkiej wyjątkowości i iluzji podtrzymywanych przez późny kapitalizm. Próbujemy zobaczyć ten mit jako pewnego rodzaju wewnętrzny metabolizm naszej kultury, który funkcjonuje niczym lustro, w którym odbijają się nasze kolektywne lęki, fobie i nadzieje. Szczególnie wyostrza się w tym odbiciu strach przed śmiercią i to, jak powstrzymuje nas on od prawdziwie kreatywnego zaadresowania licznych wyzwań, z którymi się mierzymy. Przyglądamy się również temu, jak świat wymyka się naszym próbom zdefiniowania go poprzez matematyczne równania i zastanawiamy się jakie inne formy mówienia o świecie mogą współistnieć z narracjami naukowymi i w konsekwencji, tworzyć bardziej zniuansowany i złożony obraz rzeczywistości. Zahaczamy również o spekulatywny realizm i “Po skończoności” Quentina Meillassoux.