Qazaq Protest Tarihy

Дәрісті саясаттану ғылымдарының докторы Асел Доолоткельдиева жазды. Дәрісті оқыған Жанна Қапасова.

Дүниежүзі тарихы халықтық революциялар мен әлеуметтік қозғалыстар төл қоғамын өзгеріске бастап, демократияның орнауына жол ашқан талай оқиғаны өз жадына сақтады. Десе де, екінші шетінен, авторитарлық режимдердің ең көп әлеуметтік наразылықтарға тұсау салғанын да жақсы білеміз. Бұл мақсатта авторитарлық режимдер көптеген құралды пайдаланады. Мысалы олар азаматтардың құқығын шектейтін, қоғам қайраткерлерін қуғын-сүргінге ұшыратып, азаматтардың наразылық шаралары мен шеруге шығу құқығына тұсау салып, оларды легитимділіктен яғни қоғам алдындағы заңдылықтан айыратын заңдарды енгізеді. Қоғамдағы наразылықтар туралы не айтылады және қалай айтылады - бұл автократтардың қолындағы ықпал етудің маңызды құралдарының бірі. Бұл туралы біз бүгінгі эпизодта айтатын боламыз. 

Жаңа эпизодтарды жіберіп алмау үшін подкастқа жазылуды ұмытпаңыз.

Эпизодта қолданған аудио келесі ақпарат көздерінен алынған:

Лекцию написала докторка политологии Асель Доолоткельдиева.

Текст читает Айсұлу Тойшыбек.

Мировая история хранит память о событиях, когда народные революции и социальные движения трансформировали свои общества и устанавливали демократию. В то же время, мы знаем немало примеров, когда,  с другой стороны — авторитарные режимы, подавляли даже самые многочисленные социальные протесты. Для этого авторитарные режимы используют множество инструментов. Например, они вводят законы, которые ограничивают права граждан на протесты и митинги, репрессируют общественных деятелей и лишают их легитимности, то есть законности в глазах общества. Другой, немаловажный инструмент влияния в руках автократов — это то, что и как говорят о протестах в обществе. Именно об этом мы и расскажем в этом эпизоде. 

Подпишитесь на подкаст Qazaq Protest Tarihy, чтобы не пропустить новые эпизоды.

В эпизоде использованы аудио из следующих источников:

Мәтінді әлеуметтанушы және Paperlab зерттеу орталығының директоры Серік Бейсембаев жазды. Дәрісті оқыған Жанна Қапасова.

Жаңаөзен қаласындағы жаппай наразылық шерулерінің ұзақ әрі күрделі тарихы бар. Олардың басты қозғаушы күші мұнайшылар болды. Олар 2000 жылдардың ортасынан бастап өз мүдделерін қорғау үшін ұйымдасқан түрде әрекет етті. Осы мақсатта аштық жариялау, жұмысты тоқтаудан бастап жаппай ереуілдерге дейін ұжымдық жұмылдырудың әртүрлі әдістері қолданылды.

2011 жылы кезекті еңбек дауы туындап, ол мұнайшылардың ұзақ мерзімді наразылығына ұласты. 7 ай бойы «Өзенмұнайгаз» бен «Қаражанбасмұнай» кәсіпорнының жұмысшылары еңбекақы төлеудің әділ жүйесін орнатуды және тұрмыстық жағдайды жақсартуды талап етіп, ереуілге шықты. Бұл жолғы наразылық шерулері қайғылы аяқталды: 2011 жылдың 16 желтоқсанында ереуілшілер мен полиция арасындағы қақтығыстардан кейін қалада тәртіпсіздік басталып, полиция наразыларға қарсы оқ жаудырды.

Жаңа эпизодтарды жіберіп алмау үшін подкастқа жазылуды ұмытпаңыз.

Эпизодта қолданған аудио осы дереккөздерден алынған:

Текст написал социолог и директор исследовательского центра Paperlab Серик Бейсембаев. Текст читает Айсұлу Тойшыбек.

Как «Жаңаөзен-2011» изменил Казахстан и казахстанское общество? В этом эпизоде рассказываем о том, как менялись протесты в Казахстане в десятые годы и как события в Жаңаөзен стали одним из факторов солидаризации во время Qantar десять лет спустя.

Подпишитесь на подкаст Qazaq Protest Tarihy, чтобы не пропустить новые эпизоды.

В эпизоде использованы аудио из следующих источников:

Дәрісті саясаттану ғылымдарының докторы, КИМЭП университетінің профессоры Нұрсейіт Ниязбеков жазды. Дәрісті оқыған Жанна Қапасова.

1991 жылдың соңында КСРО ыдырап, кенеттен тәуелсіздік алған Қазақстан қоғамы абдырап қалды. Егемен ел атанғандағы қуанышты елдің даму бағытындағы белгісіздік және әлеуметтік-экономикалық дағдарыстың тереңдеуі жолындағы қорқыныш пен әбігер су сепкендей басты. 

Бұл жалпыға ортақ фрустрация саяси және азаматтық бірлестіктер арасында, сондай-ақ ешқандай бірлестікке мүше емес азаматтар арасында наразылық белсенділігінің күрт артуына әкелді. Қазақстандағы әлеуметтік қозғалыстар қалай тоқсаныншы жылдардан қалай ұлғаяды осы эпизодтан біле аласыз.

Жаңа эпизодтарды жіберіп алмау үшін подкастқа жазылуды ұмытпаңыз.

Эпизодта қолданған аудио осы дереккөздерден алынған:

1. Azattyq «Вид на стрельбу в Жанаозене с крыши», 23 қантар 2012 ж.

2. ATV Plus «Будка гласности». Алма-Ата. 1993 год, 20 қантар 2014 ж.

3. Love Astana «Торжественная присяга Президента Республики Казахстан Н.Назарбаева г Алматы, 10 декабря 1991 года», 12 желтоқсан 2016 ж. 

Текст написал доктор политологии и профессор университета КИМЭП Нурсеит Ниязбеков. Текст читает Айсұлу Тойшыбек.

Развал СССР и внезапное обретение независимости в конце 1991 года застало казахстанское общество врасплох. Радость от независимости быстро сменилась страхом и паникой общественности перед неопределенностью курса развития страны и углубляющимся социально-экономическим кризисом. 

Эта всеобщая фрустрация вылились в резкий всплеск протестной активности среди политических и гражданских объединений, а также среди граждан не состоящих в каких-либо объединениях. Как менялись социальные движения в Казахстане – слушайте в этом эпизоде.

Подпишитесь на подкаст Qazaq Protest Tarihy, чтобы не пропустить новые эпизоды.

В эпизоде использованы аудио из следующих источников:

1. Azattyq «Вид на стрельбу в Жанаозене с крыши», 23 янв. 2012 г.

2. ATV Plus «Будка гласности». Алма-Ата. 1993 год, 20 янв. 2014 г.

3. Love Astana «Торжественная присяга Президента Республики Казахстан Н.Назарбаева г Алматы, 10 декабря 1991 года», 12 дек. 2016 г. 

Мәтінді Айсұлу Тойшыбек жазды. Мәтінді оқыған Жанна Қапасова.

КСРО-да наразылықтар қандай болды? Қысқаша айтсақ, әртүрлі. Бұл эпизодта біз саяси тұтқындардың лагерь режимінің қатыгездігіне қарсылығын, тың жерлерді игерудегі қақтығыстар, сондай-ақ 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасы кезіндегі азаматтық наразылықты қарастырамыз. 

Жаңа эпизодтарды жіберіп алмау үшін подкастқа жазылуды ұмытпаңыз.

Дереккөздер:

Эпизодта қолданған аудио Qazaq Life арнасының «Редкие кадры событий 1986 года в алматы» видеодан алынған.

Текст написала Айсұлу Тойшыбек.

Какими были протесты в СССР? Если коротко, то разными.

В этом эпизоде мы сфокусируемся на протесте политзаключенных против жестокости лагерного режима, конфликтах на освоении целины и других мегапроектах Компартии, а также гражданском протесте во время декабрьских событий 1986 года. 

В этих событиях люди боролись за безопасность, затем за достойные условия для работы и жизни, а после – за право участвовать в политической жизни страны.

Подпишитесь на подкаст Qazaq Protest Tarihy, чтобы не пропустить новые эпизоды.

Источники:

В эпизоде использован отрывок аудио Qazaq Life «Редкие кадры событий 1986 года в алматы», 18 дек. 2017 г.

Мәтінді Айсұлу Тойшыбек жазды. Мәтінді оқыған Жанна Қапасова.

Qazaq Protest Tarihy подкасының бұл эпизоды XV ғасырда Қазақ хандығының құрылуынан бастап отарлыққа дейінгі кезеңді қамтиды. Бес ғасырда «қазақ» этнонимі қалыптасып, Қазақ хандығы өрлеу шыңына жетіп, артынша құлдырады, Ресей империясы қазақ даласын отарлауды бастап, аяқтады. Осы сәттен бастап ақпан төңкерісіне дейін үш жүздің қазақтары Ресейдің отарлау саясатына қарсы бірнеше рет бас көтерді. Ақпан төңкерісіне дейін үш жүздің қазақтары Ресейдің отарлау саясатына қарсы бірнеше рет бас көтерді. Осы эпизодта біз Кіші жүз қазақтарының ең басты екі көтерілісі – Сырым Датұлы көтерілісі мен Исатай Тайманұлы көтерілісі жайында әңгімелейміз.

Жаңа эпизодтарды жіберіп алмау үшін подкастқа жазылуды ұмытпаңыз.

Дереккөздер:

Текст написала Айсұлу Тойшыбек.

Этот эпизод подкаста Qazaq Protest Tarihy охватывает период от создания Казахского ханства в XV веке до начала колонизации и сороковых годов XIX века. Это время вместило в себя становление этнонима «қазақ», расцвет и упадок Казахского ханства, начало и завершение колонизации Казахской степи Российской империей. Вплоть до февральской революции казахи трех жузов неоднократно поднимали восстания против колониальной политики России. В этом эпизоде мы расскажем о двух крупных восстаниях на территории Младшего жуза — восстании Сырыма Датұлы и восстании Исатая Тайманұлы. 

Подпишитесь на подкаст Qazaq Protest Tarihy, чтобы не пропустить выход новых эпизодов.

Источники: