Starodawna muzyka kaliskiej wsi, ta archaiczna z samymi basami przy skrzypcach, jest dla nas dziś niepojęta, bazuje na ptasich, plemiennych skalach. To ona jest winna zbiorowej euforii tańczących, to ona prowadziła społeczność przez wszystkie obrzędy w roku. Była językiem wsi i kodem komunikacji. Nagle zniknęła jak wyklęta. Ale przeżył człowiek, ostatni tradycyjny skrzypek w Kaliskiem i zarazem całej Wielkopolsce, urodzony sporo przed II wojną. To Leon Lewandowski, który, kiedy go odnalazłem, czekał już spokojnie na śmierć. Poznajmy go.
•
Rozmowę z Leonem Lewandowskim przeprowadził Mateusz Raszewski, skrzypek, budowniczy instrumentów i badacz terenowy, uczeń wiejskich muzykantów.
•
Wykorzystano nagrania z płyty:
Leon Lewandowski – skrzypek znad Prosny, wyd. Muzyka Odnaleziona, nagr. terenowe fundacji Kulturalny Ruch Oporu
– Polka / Tabor Kaliski
– Owijak solo
– Okrągły, „Jechałem z góreczki”
– Oberek i polka na organkach
– Okrąglak, „Jak jo jechał od Kalisza”
– Marsz do ślubu
– Owijak „Kureczki” / wiązanka mazurków na Festiwalu Wszystkie Mazurki Świata
•
Realizacja: Mateusz Raszewski
Mastering: Adam Mart

Rozmowa z mistrzem — Leonem Lewandowskim [Kaliskie]

Podcasty muzykatradycyjna.pl opowiadają dźwiękiem o muzyce wiejskiej w różnych regionach Polski. Prezentujemy nagrania wykonawców kontynuujących lokalne i rodzinne zwyczaje muzyczne. Rozmawiamy o historii muzyki tradycyjnej, jej współczesnych odsłonach i przyszłości. Chcemy stworzyć przestrzeń do dyskusji o aktualnych kontekstach tradycji muzycznych i stawiania pytań – dlaczego, po co i jak? Gośćmi podcastów są mistrzowie śpiewu i gry na instrumentach oraz ich uczniowie. Dzielą się swoją muzyką, wiedzą i doświadczeniem. Zapraszamy do słuchania o najciekawszych zjawiskach i postaciach muzyki tradycyjnej w wywiadach z twórcami, audycjach autorskich i rozmowach praktyków i teoretyków muzyki tradycyjnej. 
• 
Polish traditional music – the source of inspiration for Frederic Chopin 200 years ago – is still alive. Yet this is not common knowledge, even in Poland.  Throughout the second half of the twentieth century, peasant culture was mainly represented by large state-owned ensembles, which did not transmit the values and spirit of the village music. Meanwhile, outstanding musicians and singers in local communities were not enough appreciated as artists in their lifetime. Even today,hundreds of artists play and sing original village musicrooted in local village communities –throughout the Carpathians, Rzeszow, Cracow, Wielkopolska, Kujawy, Mazovia, Radom, Lubelskie, Podlasie to Kaszuby region. 
Our podcasts are created to give voice to the local cultural heroes and to tell you about: history of Polish folk music, including national and ethnic minorities; personal stories; the styles and types of traditional music; cultural contexts of music; the modern phenomenon of transmitting musical traditions from rural to urban; today's young followers of these traditions.

Society & Culture

Personal Journals

History

Philosophy

Places & Travel

Education

Training

Language Courses

Higher Education

K-12

Educational Technology

Music

Można ukochać sobie muzykę i rozumieć, jak ważna jest świadomość własnych korzeni oraz przynależność do danej lub danych społeczności. Co jednak, gdy źródeł dotyczących miejsca naszego pochodzenia jest jak na lekarstwo, a rodzima kultura była i bywa przedmiotem niechęci i nieufności kultur sąsiadujących?
●
Kaszubi mają długą tradycję walki o zachowanie swojej kultury i języka. Ta grupa etniczna, od zawsze deklarująca przynależność do narodu polskiego, wciąż mierzy się z wieloma stereotypami. Jednym z nich jest Cassubia non cantat (Kaszuby nie śpiewają), który został sformułowany w XIX w. przez pastora Lorka z Cecenowa. Zapraszamy do wysłuchania opowieści o losach i źródłach muzyki kaszubskiej oraz sposobach przywracania i praktykowania jej we współczesności.
●
Z Jaromirem Szroederem z Muzeum Zachodniokaszubskiego w Bytowie, popularyzatorem kultury kaszubskiej, rozmawia Katarzyna Rosik
●
W podkaście wykorzystano utwory:
– Jidze chłopiec pò miedzë, wyk. Józef Bemowski (skrzypce, śpiew), ur. 1889 r., zam. Brodnica Górna, pow. Kartuzy, nagr. 1950, Cassubia Incognita. Kaszëbsczé piesnie ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN, wyd. Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie, ISPAN
– Dzãkujã cë òjcze, wyk. Jan Nadolski, ur. 1876 r., Cząstkowo, pow. morski, nagr. 1951, Cassubia Incognita…
– Hej tam, tam, pod Cironkem, wyk. Tomasz Drążkowski na podstawie zapisu nutowego wykonania Jakòba Tryba, nagr. Cassubia Incognita Novum. Wybór 26 pieśni ze zbioru Łucjana Kamieńskiego, wyd. Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie
– Òżęnił sã wróbel z kawą, wyk. Józef Bemowski (śpiew), ur. 1889 r., zam. Brodnica Górna, pow. Kartuzy, nagr. 1950, Cassubia Incognita…
– Òżęnił sã wróbel z kawą, wyk. Begebenheit, nagr. przesłuchania konkursowe Festiwalu Cassubia Cantat 2021, wyd. Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie
– Jô wele jem ten Tóna Szmùgała, wyk. Helena Rosik, ur. 1899 r., zam. Luzino, pow. Wejcherowo, nagr. 1950, Cassubia Incognita…
– O du liebe panna mein, wyk. Franciszek Żywicki, ur. 1915 r., zam. Trzebun, pow. Kościerzyna, nagr. 1951, Cassubia Incognita…
– Żegnam cię, mój świecie wesoły, wyk. śpiewacy pustonocni: Zofia i Piotr Chamier-Gliszczyńscy z Kłączna oraz uczestnicy warsztatów, nagr. Płotowo, listopad 2018, realizacja: Muzeum Zachodniokaszusbkie w Bytowie, Teatr KANA ze Szczecina, w ramach projektu „Wokół Tradycji”, 
– Leżi bót kòle wrót (fragment), wyk. Zofia Ceynowa, ur. 1930., Połczyno, pow. morski, nagr. 51, Cassubia Incognita…
– Leżi bót kòle wrót, wyk. Złoy Kłos, nagr. przesłuchania konkursowe Festiwalu Cassubia Cantat 2020, wyd. Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie
– Klepajczy, wyk. Jan Taube (skrzypce), ur. 1871 r., Nowy Dwór, pow. morski, nagr. 1951, Cassubia Incognita…
– Wszëstkô mòja nôdzieja w ty torbie skórzany, wyk. Anna Freiberg, ur. 1901 r. Bojano, nagr. 1951, Cassubia Incognita…
– Zaszło słuńce za las, wyk. Augustyn Dampc (śpiew), ur. 1886 r., Linia, pow. Morski, zam. Łebno, pow. morski, nagr. 1951, Cassubia Incognita…
– Bùlôszk, wyk. Józef Lubocki, ur. 1885 r. Szarłata, pow. morski, nagr. 1951, Cassubia Incognita… 
●
Realizacja: Katarzyna Rosik
Mastering: Adam Mart
●
Więcej informacji:
– Jaromir Szroeder
https://www.bytow.com.pl/50-Jaromir-Szroeder,828 
— Festiwal/projekt/wydawnictwa Cassubia Cantat
http://muzeumbytow.pl/cassubia-cantat/ 
Polecamy:
— Album Cassubia Incognita, wyd. Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie i Instytut Sztuki PAN, 2009, do pobrania ze strony:
http://muzeumbytow.pl/cassubia-cantat/ 
— Album Cassubia Incognita Novum, wyd. Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie, 2018, do pobrania ze strony:
http://muzeumbytow.pl/cassubia-cantat/ 
— Wystawa Od obrzędu do estrady. Diabelskie skrzypce w przestrzeni kulturowej Polski 
https://www.youtube.com/watch?v=Rc5x96vduz4 
https://www.youtube.com/watch?v=mephH744Rrc 
– Film Skrzypce diabelskie – Instrumenty z duszą 9
https://muzykatradycyjna.pl/do-sluchania/skrzypce-diabelskie-instrumenty-z-dusza-9/

Żadna kultura nie pozostaje taka sama [Kaszuby, mniejszości]

O pograniczach mówimy tam, gdzie współistnieje kilka różniących się elementów, gdzie płynnie przenikają się pewne cechy takie jak język, muzyka, zwyczaje, obrzędy. W takich miejscach kryterium tożsamości może być zarówno język, którym posługują się mieszkańcy, jak i wyznawana przez nich religia. Dawniej istotna była też przynależność do warstwy społecznej. 
☛
O zawiłościach pograniczy polsko-litewskich opowiada Gustaw Juzala – etnomuzykolog, dr hab. prof. Uniwersytetu Wileńskiego, który od lat zajmuje się muzyką na pograniczach etnicznych. Kierownik zespołu Łałymki z regionu solecznickiego na Wileńszczyźnie, śpiewa pieśni żmudzkie w zespole Visi z Wilna.
Rozmowę przeprowadziła Julita Charytoniuk
☛
Wykorzystano nagrania: 
z Archiwum Muzycznego Folkloru Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru
– „Jak ja była maładzieńka” – śpiewa Julė Petrikienė Petrikaitė (ur. 1909) 
– „Jurija, šalta rasa” (Jerzy, zimna rosa) – śpiewa Leonija Jočienė (ur. 1921)
– „Devyni metai kaip viena diena” (Dziewięć lat jak jeden dzień) – śpiewa Janina Aleliūnienė Povilonytė (ur. 1917)
– Polka na cymbałach – gra Feliksas Lopinys (ur. 1919)
– „Senovinis lenkų valsas” (walc staropolski) – gra Feliksas Lopinys (ur. 1919)
– „Jak ja bendo żyta żeła” – śpiewa Marijonas Grigaravičius (ur. 1905)
oraz
– „Siwy konik zarżał” – śpiewa Mieczysław Pachutko, nagr. z płyty „Kiedyśniejszy” Mieczysław Pachutko (wyd. Krusznia 2022) 
– „Siwy konik zarżał” – śpiewa Zespół Pogranicze z Szyplisz(e)k 
– „Oj, alute aluteli” (Oj, piwo, piweczko) – śpiewają Gustaw Juzala i Julita Charytoniuk, nagr. 2024
☛
Realizacja podkastu i montaż: Julita Charytoniuk
Mastering: Adam Mart
☛
Polecamy:
– Archiwum Muzycznego Folkoru Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru
http://etnomuzikologai.lmta.lt
– Litewski Instytut Literatury i Folkloru 
https://archyvas.llti.lt
– „Semantyka kolęd wiosennych. Studium folklorystyczno-etnomuzykologiczne”, Gustaw Juzala, wyd. Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa 2012
– „Semiotyka folkloru muzycznego pograniczy polsko-litewskich”, Gustaw Juzala, Kraków 2007
☛
Na zdjęciu: Gustaw Juzala. Fot. z arch. GJ

„Mówimy po polsku, bo tu zawsze była Litwa” [pogranicza, mniejszości]

Biskupizna to niezwykły mikroregion na południu Wielkopolski. Jego sercem są nie tylko wspaniałe tradycje muzyczne i taneczne, lecz przede wszystkim osoby, które je pielęgnują i przekazują. Jedną z takich barwnych osobowości jest pani Anna Chuda, która dla kolejnych pokoleń jest skarbnicą zwyczajów, repertuaru i umiejętności. 
•
Z Anną Chudą, mistrzynią tradycji biskupiańskich, rozmawiała Joann Szaflik.
• 
Montaż: Anna Blachowska
Mastering: Adam Mart
•
Polecamy:
– Anna Chuda
https://www.festivalmazurki.pl/project/anna-chuda/
https://www.polskieradio.pl/377/7672/artykul/2640002,anna-chuda 
– Tabor Wielkopolski
http://taborwielkopolski.pl/
– Anna Chuda z uczennicami, film z Taboru
https://www.youtube.com/watch?v=yIssADSnK_8
– Albumy z muzyką biskupiańską z udziałem Anny Chudej
https://muzykazakorzeniona.bandcamp.com/album/hej-z-m-odych-lat 
https://muzykazakorzeniona.bandcamp.com/album/biskupizna

Serce do śpiewania. Rozmowa mistrzynią: Anną Chudą [Biskupizna, Wielkopolska]

Muzyka tradycyjna na Radomszczyźnie wydaje się dobrze przebadana i zeksplorowana. Gdy jednak zawęzi się obszar badań, okaże się, że do odkrycia pozostało jeszcze wielu muzykantów, morze opowieści, pieśni i melodii. Wystarczy tylko... zamieszkać pośród nich. 
▲
Z Katarzyną Zedel, muzykantką, śpiewaczką, kulturoznawczynią, etnomuzykolożką i twórczynią instrumentów, rozmawiał Michał Nowak.
▲
Wykorzystano nagrania (zgodnie z kolejnością w podcaście):
– Polka, wyk. Kapela Józefa Wyrwińskiego
– Polka żydówecka, wyk. Kapela Józefa Wyrwińskiego
– „Oj nie tędy nie tędy drózka do poręby”, Czesław Adamczyki i Katarzyna Zedel
– „Serduszko puka”, wyk. Kapela Adamczyków II
– Mazur od Opoczna, wyk. Kapela Józefa Wyrwińskiego
– Mazur ze śpiewem, wyk. Kapela Józefa Wyrwińskiego
– Mazurek od Borek, wyk. Kapela Adamczyków I
– Szelmutki fokstrot, wyk. Kapela Adamczyków II
Kapela Józefa Wyrwińskiego:
Józef Wyrwiński – harmonia trzyrzędowa rozciągana
Katarzyna Zedel – skrzypce i śpiew
Marian Maj – baraban
Kapela Adamczyków – skład I:
Jan Adamczyk – skrzypce
Czesław Adamczyk – harmonia trzyrzędowa pedałowa i śpiew
Katarzyna Zedel – bębenek obręczowy
Kapela Adamczyków – skład II:
Jan Adamczyk – skrzypce
Czesław Adamczyk – harmonia trzyrzędowa pedałowa
Władysław Maj – baraban
Realizacja nagrań i mastering – Karol Majerowski
Nagrania powstały w ramach projektu Szydłowiecka Szkoła Tradycji 2023
▲
Realizacja podkastu – Michał Nowak
▲
Podkast został zrealizowany w ramach Programu Akademia Kolberga 2023 prowadzonego przez Pracownię Muzyki i Tańca Tradycyjnego w Narodowymi Instytucie Muzyki i Tańca we współpracy z Forum Muzyki Tradycyjnej. Program jest finansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
▲
Akademia Kolberga to program, który opiera się na doświadczeniu bliskiego, żywego spotkania z tradycjami muzycznymi i tanecznymi polskiej wsi oraz pracy, którą prowadzi od ponad dwudziestu lat pokolenie praktyków: artystów, animatorów kultury, badaczy i dokumentalistów wiejskich tradycji muzycznych. Celem Akademii Kolberga jest stworzenie modelowego, innowacyjnego w warunkach polskich programu przywracania tradycyjnej muzyki do społecznej i kulturowej praktyki społeczności wiejskich.
▲
– Szydłowiecka Szkoła Tradycji
https://www.facebook.com/profile.php?id=61550854927485 
– Akademia Kolberga
http://www.akademiakolberga.pl/ 
https://www.facebook.com/akademiakolberga 
– Forum Muzyki Tradycyjnej
https://muzykatradycyjna.pl/forum-muzyki-tradycyjnej/o-forum-mt/
– Narodowy Instytut Muzyki i Tańca 
https://nimit.pl/pracownia-muzyki-i-tanca-tradycyjnego/podstrona/akademia-kolberga/

Czasami uruchamia się łobuz — rozmowa z Katarzyną Zedel [Akademia Kolberga]

Pochodząca z niemieckojęzycznego domu Maria Kwiecińska śpiewa piosenki znane jej od dziecka, będące często także zabawami. Usłyszymy zatem: „Alle meine Entchen” („Wszystkie moje kaczuszki”), „Storch, Storch” („Bocianie, bocianie”) oraz „I a u”(„O wróblach”), śpiewane, jak to na Śląsku, w różnych językach. Śpiewaczka opowiada o sytuacjach, w których owe piosenki były śpiewane i co można było dzięki nim „załatwić”. Dowiemy się, co ma bocian do perzu, a także, co dzieci mogły „pochytać” na śląskiej wsi.
☛ 
Śpiewa i opowiada: Maria Kwiecińska – śpiewaczka z Dębskiej Kuźni (Opolskie), pochodząca z niemieckojęzycznej rodziny, gdzie śpiew obecny był na codzień i od święta. Śpiewa przede wszystkim w języku niemieckim, ale w jej repertuarze znajdują się również pieśni w języku polskim, których nauczyła się na wsi.
☛ 
Pocztówkę zrealizowała: Iwona Wylęgała – etnolożka, etnomuzykolożka oraz śpiewaczka i animatorka kultury. Zajmuje się tradycyjnym śpiewem ludowym z Górnego Śląska, a szczególnie jego opolskiej części. Dokumentuje i bada folklor muzyczny, a także zajmuje się edukacją. Prowadzi warsztaty śpiewacze oraz wykłada śpiew śląski na Podyplomowych Studiach Muzyki Tradycyjnej na Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach. Jest autorką audycji radiowych oraz filmów poświęconych pieśniom ludowym.
☛ 
Realizacja nagrania: Marcin Kaczmarek
Montaż: Marcin Kaczmarek i Iwona Wylęgała
☛
Polecamy:
– Śpiew tradycyjny Opole:
https://www.facebook.com/profile.php?id=100083322071496
– https://muzykatradycyjna.pl/do-sluchania/piesni-z-debskiej-kuzni-opolska-st-2023/
– https://muzykatradycyjna.pl/do-czytania/slaski-spiew-w-pigulce-opolska-st/
– Kanał Projekt Pieśni Bezscenne: https://www.youtube.com/channel/UCcJKJp9xzyavunykJeMpesA
– Kanał Folk Songs From Silesia:
https://soundcloud.com/user-112794056
Filmy:
– Od miłości ausgeheil
https://www.youtube.com/watch?v=GD8yGTbqyAU
– Przeplatane
https://www.youtube.com/watch?v=60ixykazvL4
– Depcze gąsior…
https://www.youtube.com/watch?v=MUhnGu3EeSk
Audycje:
– Pieśnioopowieści, cykl 10 audycji radiowych
https://radio.opole.pl/497,1508,piesnioopowiesci-o-spiewie-tradycyjnym
– Audycje radiowe projektu „Śląskie śpiewki w sieci”
https://www.youtube.com/watch?v=GZj-8nF8Bnc
https://www.youtube.com/watch?v=eJ2LVjsudxU
https://www.youtube.com/watch?v=PNuEJY3EdvY
https://www.youtube.com/watch?v=raWt3iVITHI
☛
Podkast jest realizowany przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Muzyka tradycyjna. Podaj dalej!” w 2024 r.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Rozmowa z mistrzem — Leonem Lewandowskim [Kaliskie]

Download our free app to listen on your phone