Sign up to save your podcasts
Or
Share Sağlık Okuryazarlığı Neden Hayati Bir Beceri Haline Geldi?
Share to email
Share to Facebook
Share to X
Share to email
Share to Facebook
Share to X
Or
Sağlık Okuryazarlığı Neden Hayati Bir Beceri Haline Geldi?
“Bir bakayım internete…” cümlesiyle başlayan sağlık kararları nereye gidiyor?
Bugün bir baş ağrısından şüphelendiğimizde bile ilk refleksimiz doktora gitmek değil, arama motoruna yazmak oluyor.
“İşte sağlık okuryazarlığının önemi o gün başlıyor.”
Çünkü bilgi çok ama doğru bilgiye ulaşmak o kadar kolay değil.
Peki, sağlık okuryazarlığı tam olarak nedir?
Basitçe tanımlamak gerekirse, sağlık okuryazarlığı; bir bireyin sağlıkla ilgili bilgiye ulaşma, anlama, değerlendirme ve uygulama becerisidir.
Bu sadece “tıbbi terimleri bilmek” anlamına gelmez.
Doğru kaynağı seçmek, ilaç prospektüsünü anlamak, hekimin önerilerini sorgulayıp uygulayabilmek de bu becerinin parçalarıdır.
Sağlık okuryazarlığı; sadece bilgiye sahip olmak değil, o bilgiyi kullanma cesareti ve karar verme yetkinliği demektir.
Türkiye’de durum ne?
Türkiye’de yapılan çalışmalar, halkın genel sağlık okuryazarlığı düzeyinin düşük-orta aralığında olduğunu gösterdi.
İlaç kutularındaki uyarıları okumamak, randevu sistemlerini kullanamamak ya da aşı karşıtlığı gibi konularda bilgi eksiklikleri sıkça görüldü.
En büyük etki grubu ise ne yazık ki: kadınlar, yaşlılar ve düşük eğitim düzeyine sahip bireyler oldu. Oysa bu gruplar, sağlık hizmetlerinden en çok yararlanması gerekenlerdi.
2020 yılında Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan ulusal düzeydeki araştırmaya göre; bireylerin yalnızca %7,7’si “mükemmel”, %23,4’ü “yeterli” sağlık okuryazarlığı düzeyine sahipken, kalan büyük çoğunluk (%69) yetersiz veya sorunlu-sınırlı düzeyde kaldı*.
Sağlık okuryazarlığı neden bu kadar önemli?
Yanlış bilgiyle yapılan “kendini tedavi etme” çabaları ciddi sorunlara yol açabilir.
Bilgili hasta, daha aktif rol alır; bu da sağlık sonuçlarını iyileştirir.
Bilgilendirme kampanyalarının etkisi, halkın anlayış düzeyiyle doğru orantılıdır.
Sağlık okuryazarlığı yüksek olan toplumlar, daha bilinçli kararlar alır ve daha sağlıklı yaşar.
Peki ne yapmalı?
Bu sadece biyoloji bilgisi değil, aynı zamanda sistem bilgisi (“Nasıl randevu alınır?”, “Hangi durumlarda acile gidilmeli?” gibi) de içermeli.
Sağlık mesajları teknik terimlerden arındırılmalı. “İnflamasyon” yerine “iltihap” diyebilmeliyiz.
Doğru sağlık bilgisi sosyal medya ve dijital platformlarda daha fazla yer almalı.
Bilgi güçtür, ama anlayabiliyorsan…
Herkesin sağlık bilgisine ulaşabildiği bir çağdayız. Ama önemli olan o bilgiyi anlayabilmek, süzebilmek ve kendine uygun hale getirebilmektir. Bu yüzden sağlık okuryazarlığı, bir “lüks” değil; artık bir hayatta kalma becerisidir.
Kaynakça
T.C. Sağlık Bakanlığı. (2020). Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve İlişkili Faktörleri Araştırması.
Erişim adresi: https://sggm.saglik.gov.tr/TR-57003/turkiyenin-saglik-okuryazarligi-duzeyi-olculdu.html
View all episodes
“Bir bakayım internete…” cümlesiyle başlayan sağlık kararları nereye gidiyor?
Bugün bir baş ağrısından şüphelendiğimizde bile ilk refleksimiz doktora gitmek değil, arama motoruna yazmak oluyor.
“İşte sağlık okuryazarlığının önemi o gün başlıyor.”
Çünkü bilgi çok ama doğru bilgiye ulaşmak o kadar kolay değil.
Peki, sağlık okuryazarlığı tam olarak nedir?
Basitçe tanımlamak gerekirse, sağlık okuryazarlığı; bir bireyin sağlıkla ilgili bilgiye ulaşma, anlama, değerlendirme ve uygulama becerisidir.
Bu sadece “tıbbi terimleri bilmek” anlamına gelmez.
Doğru kaynağı seçmek, ilaç prospektüsünü anlamak, hekimin önerilerini sorgulayıp uygulayabilmek de bu becerinin parçalarıdır.
Sağlık okuryazarlığı; sadece bilgiye sahip olmak değil, o bilgiyi kullanma cesareti ve karar verme yetkinliği demektir.
Türkiye’de durum ne?
Türkiye’de yapılan çalışmalar, halkın genel sağlık okuryazarlığı düzeyinin düşük-orta aralığında olduğunu gösterdi.
İlaç kutularındaki uyarıları okumamak, randevu sistemlerini kullanamamak ya da aşı karşıtlığı gibi konularda bilgi eksiklikleri sıkça görüldü.
En büyük etki grubu ise ne yazık ki: kadınlar, yaşlılar ve düşük eğitim düzeyine sahip bireyler oldu. Oysa bu gruplar, sağlık hizmetlerinden en çok yararlanması gerekenlerdi.
2020 yılında Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan ulusal düzeydeki araştırmaya göre; bireylerin yalnızca %7,7’si “mükemmel”, %23,4’ü “yeterli” sağlık okuryazarlığı düzeyine sahipken, kalan büyük çoğunluk (%69) yetersiz veya sorunlu-sınırlı düzeyde kaldı*.
Sağlık okuryazarlığı neden bu kadar önemli?
Yanlış bilgiyle yapılan “kendini tedavi etme” çabaları ciddi sorunlara yol açabilir.
Bilgili hasta, daha aktif rol alır; bu da sağlık sonuçlarını iyileştirir.
Bilgilendirme kampanyalarının etkisi, halkın anlayış düzeyiyle doğru orantılıdır.
Sağlık okuryazarlığı yüksek olan toplumlar, daha bilinçli kararlar alır ve daha sağlıklı yaşar.
Peki ne yapmalı?
Bu sadece biyoloji bilgisi değil, aynı zamanda sistem bilgisi (“Nasıl randevu alınır?”, “Hangi durumlarda acile gidilmeli?” gibi) de içermeli.
Sağlık mesajları teknik terimlerden arındırılmalı. “İnflamasyon” yerine “iltihap” diyebilmeliyiz.
Doğru sağlık bilgisi sosyal medya ve dijital platformlarda daha fazla yer almalı.
Bilgi güçtür, ama anlayabiliyorsan…
Herkesin sağlık bilgisine ulaşabildiği bir çağdayız. Ama önemli olan o bilgiyi anlayabilmek, süzebilmek ve kendine uygun hale getirebilmektir. Bu yüzden sağlık okuryazarlığı, bir “lüks” değil; artık bir hayatta kalma becerisidir.
Kaynakça
T.C. Sağlık Bakanlığı. (2020). Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve İlişkili Faktörleri Araştırması.
Erişim adresi: https://sggm.saglik.gov.tr/TR-57003/turkiyenin-saglik-okuryazarligi-duzeyi-olculdu.html