Sessizlik gerçekten tarafsızlık mı, yoksa bir onay biçimi mi?

Bu bölümde Erich Fromm’un İtaatsizlik Üzerine kitabı eşliğinde, itaatin görünmeyen gücünü, otorite karşısında vicdanı ve özgürlük ile itaatsizlik arasındaki o ince çizgiyi inceliyoruz.

Sessizliğimiz, bizi kimin tarafına yazıyor?

Otoriter vicdan nedir, neden içselleştirilmiş otoriteler en tehlikelileridir?Peki ya Eichmann davası… “Sadece emirleri uyguluyordum” diyen bir insan ne kadar masum olabilir?

Bu hafta planladığım içeriği teknik nedenlerle tamamlayamadım. İlker Canikligil’e dair birkaç düşünce paylaşmak ve sessizlik üzerine konuşmak istemiştim. Önümüzdeki hafta her şey rayına oturmuş olacak. Anlayışınız için teşekkür ederim. 

Byung-Chul Han

Michel Foucault

Jeremy Bentham

Karl Marx (Frankfurt Okulu’na etkisi)

Richard Sennett

Georg Simmel

Wilhelm von Humboldt

Jean Baudrillard

Sigmund Freud

Zygmunt Bauman

Friedrich Nietzsche

Peter Handke

David Goggins

Uğur Mumcu

Şeffaflık Toplumu

Olumluluk Toplumu

Panoptikon

Disiplin Toplumu

Biyopolitika

Psikopolitika

Performans Toplumu

Akışkan Modernite

Enformasyon ve Güven Problemi

Otonomi ve Opaklık

Teşhircilik Toplumu

Motivasyon Kültürü

Dijital Gözetim ve Veri Kapitalizmi

Şeffaf Gazetecilik vs. Araştırmacı Gazetecilik

Şeffaflık Toplumu – Byung-Chul Han

Yorgunluk Toplumu – Byung-Chul Han

Psikopolitika – Byung-Chul Han

Zaman Kokusu – Byung-Chul Han

Ötekinin Kaybı – Byung-Chul Han

Disiplin ve Ceza – Michel Foucault

Liquid Modernity – Zygmunt Bauman

On Language – Wilhelm von Humboldt

Saygı – Richard Sennett

Çaresiz Stratejiler – Jean Baudrillard

Nachgelassene Fragmente – Friedrich Nietzsche

Toplumlaşma Biçimleri Üzerine Denemeler – Georg Simmel

Can’t Hurt Me – David Goggins

“Başkalarının Bilmedikleriyle Geçinirim Ben” – Peter Handke

Uğur Mumcu’nun eserleri

Gezi Olayları

Sırbistan’da hükümet istifaları

Kartalkaya’daki otel yangını

6 Şubat Depremi ve yönetim eleştirisi

Dijital gözetim ve mahremiyetin kaybolması

Sosyal medya haberciliği ve bilgi teyidi problemleri

Motivasyon baskısı (5’te kalk, daha çok çalış)

Öz-denetim ve kendine ceza verme (Köktürk taktiği)

Sosyal medya zorunlulukları (Mahremiyet, enformasyon baskısı)

Gelir paylaşımı ve bireysel özgürlük

İlişkilerde mutlak tanıma sorunu (Georg Simmel)

Postmodern aşırılık (Baudrillard – pornografik toplum)

Çalışma hayatının esnekleşmesi (Freelance baskısı)

Bilginin yüzeyselleşmesi (Uğur Mumcu vs. sosyal medya gazeteciliği)

Sitcom karakterleri neden bize bu kadar yakın geliyor? Onları neden gerçek arkadaşlarımız gibi hissediyoruz? Friends’in Central Perk’inde oturmak ya da How I Met Your Mother’daki ekiple MacLaren’s Pub’da vakit geçirmek gerçek olmasa da neden içimizi ısıtıyor?

Bu bölümde, parasosyal ilişki kavramını derinlemesine inceliyoruz. İzlediğimiz karakterlerle bağ kurmamızın psikolojik, sosyolojik ve hatta nörolojik nedenlerini ele alıyoruz. Dizi ve YouTube içeriklerinin, beynimizde sosyal bir bağ kurma mekanizmasını nasıl tetiklediğini ve bizi nasıl bağımlı hale getirdiğini analiz ediyoruz.

• Behçet Yalın Özkara – Kalk, Çalış, Başarısız Ol
• Byung-Chul Han – Şeffaflık Toplumu
• Orhan Pamuk – Kara Kitap | Cevdet Bey ve Oğulları
• Ahmet Ümit – Patasana
• Parasosyal İlişkiler: Bağlantı
• Parasosyal İlişki Üzerine Yapılan Akademik Araştırma: Bağlantı

• The Cosby Show
• Family Ties
• Full House
• Kaynanalar
• The Mothers in Law
• Friends
• Seinfeld
• How I Met Your Mother
• The Big Bang Theory
• Avrupa Yakası
• Yalan Dünya
• The Office
• Bizimkiler

• Rocky Balboa
• Spider-Man
• Severus Snape
• The Flash

Bu bölümde Behçet Yalın Özkara’nın hikâyesini konuşuyorum. Akademide yıllarca emek verip sonunda torpille, adaletsizlikle karşılaşan birinin mücadelesi. Hem liyakati hem başarısızlık korkusunu hem de “Kalk, Çalış, Başarısız Ol” kitabının arka planını anlamaya çalışıyoruz.

Türkiye’de neden birçok insan yoruluyor, vazgeçiyor, susuyor… Biraz da bunun üzerine düşünüyoruz.

🤫 Sessiz Düşünenler İçin Notlar:

📌 Temel Duygu
Kimileri sabah uyanır ve “Bugün kendimi nasıl mutlu ederim?” diye düşünür.
Kimileri ise “Bugün hangi yanlışı düzeltebilirim?” der.
Behçet Yalın Özkara, ikinci gruptan.
Çünkü onun hayali sadece akademisyen olmak değil, adil bir sistemde akademisyen olmak.

💬 Akılda Kalsın
“Başarı hikayelerinde hep bir zamansal atlama vardır… O ilk küçük dükkandan fabrikaya geçişin arkasında hep başka hikâyeler gizlidir.”
“Eğer yeryüzünde gerçekten bir ahlak olsaydı, ultra zengin kimse olmazdı.”

🚀 Çağrı

• Konuşamasan bile konuşanlara destek ol.
• Haksızlıkları yay, duyur, anlat.
• Behçet Hoca'nın yaptığı işleri paylaş, destekle; çünkü katkıların bir bilim merkezinin tuğlalarından biri olacak.

4000 hafta. Ortalama bir insan ömrü bundan ibaret. Fakat zaman sadece bir sayı mı, yoksa yaşama biçimimizi belirleyen en önemli unsur mu? Bu bölümde, Oliver Burkeman’ın Four Thousand Weeks kitabından hareketle zaman algımızı, hız ve verimlilik takıntısını, anın değerini ele alıyoruz. Daha fazlasını yapmaya çalışırken aslında kendimizden ne kadar uzaklaştığımızı, modern hayatın sürekli hızlanma baskısının bizi nasıl şekillendirdiğini konuşuyoruz.

🤫 Sessiz Düşünenler İçin Notlar: 📖 Düşünürler & Yazarlar

• Oliver Burkeman – Four Thousand Weeks: Time Management for Mortals, The Antidote: Happiness for People Who Can’t Stand Positive Thinking
• Albert Einstein – Görelilik Teorisi (Zamanın mutlak olmayışı, konuma ve harekete göre değişkenliği)
• Martin Heidegger – Being and Time (Varlık ve Zaman) (Ölümlülüğün varoluş üzerindeki etkisi)
• Martin Hägglund – This Life: Secular Faith and Spiritual Freedom (Sonsuzluk fikrinin insan yaşamına etkisi)
• Karl Marx – Das Kapital (Meta Fetişizmi: Değerin ürünlerden çok sistem tarafından belirlendiği düşüncesi)
• Michel Foucault – Discipline and Punish, The Birth of Biopolitics (Biyoiktidar: Modern toplumlarda bireyin zaman ve beden üzerinden kontrolü)
• Jim Benson – Verimlilik ve Beklentiler Üzerine Düşünceleri (Ne kadar üretirsen, o kadar daha fazlası beklenir)

⏳ Kavramlar & Teoriler

• Eigenzeit (Öz Zaman) – Her şeyin bir ritmi vardır, hız her zaman avantaj değildir.
• Zamanın Metalaşması – Zaman, modern toplumda bir “kaynak” olarak görülüyor, verimli kullanılmazsa boşa geçmiş sayılıyor.
• FOMO & JOMO – Kaçırma korkusu vs. bilinçli eleme farkındalığı.
• Biyoiktidar & Biyopolitika – İktidar artık zor kullanmaz, bireyin düşüncelerini ve alışkanlıklarını şekillendirir.
• Karar Verme & Decidere – Her seçim, diğer olasılıkları öldürmek midir?
• Yoğunluk Algısı – İş yükü, sosyal statü ve kabul görmenin bir göstergesi haline mi geldi?
• Detoks Kültürü ve Algoritmalar – Sosyal medya, gerçekten bağımlılık mı yoksa yönlendirilmiş bir alışkanlık mı?

🎭 Hikayeler & Örnekler

• Tom Lubbock ve Marion Coutts’un Hikayesi – Kelimeleriyle yaşayan bir insanın, kelimelerini kaybedişi.
• 3 milyon insanın 44 dakika boyunca karpuz patlatmasını izlemesi – Algoritmaların dikkat ekonomisi üzerindeki gücü.
• Verimlilik Paradoksu – Ne kadar üretirsen, o kadar daha fazlası beklenir.

Sessiz Düşünceler'in ilk bölümüne hepiniz hoş geldiniz! Bugün, içerik tüketim alışkanlıklarımızı ve kişisel gelişim videolarının hayatımız üzerindeki etkilerini sorguluyoruz. Neden izlediğimiz videolar bize ilham veriyor ama harekete geçemiyoruz? Yapay zekanın sunduğu kolay bilgiler gerçekten işimize yarıyor mu? Bu podcastte yüzeysel içeriklerin ötesine geçip, her hafta bir kitap üzerinden derin sohbetler yapacağız.