Հայ ժողովրդական մշակույթում յուրաքանչյուր երգ ունի իր արմատը՝ բխող տեղանքից, պատմությունից կամ ընտանեկան հիշողությունից։ Այդպիսի առանձնահատուկ հնչողությամբ երգերից մեկն էլ «Շիրխանի»-ն է՝ ժողովրդական պարերգ, որը մեզ է հասել տարբեր մեկնաբանություններով և ձևերով։ Վերջին տարիներին այն հաճախ ենք լսում նորաձև տարբերակներով՝ փոխված բովանդակությամբ ու ռիթմով, սակայն երգի իսկական իմաստն ու պատմական ծագումը բոլորովին այլ են։

Երգի տեքստը ներկայացնում է հետաքրքիր սոցիալական պատկեր․ տատը գովաբանում է իր թոռանը՝ նշելով, որ նրա հայրը մեծ վաճառական է («ջոջ բազըրգյան»), մայրը՝ գեղեցիկ ու ազնվական կին («խանըմ զար»), իսկ հորեղբայրը՝ գյուղի քահանան։ Տատը իր բարեմաղթանքներով ուզում է, որ թոռը դառնա «թախտի քոլոզ»՝ ընտանիքի և տան հենարանը։ Երգում օգտագործված պատկերներն ընդգծում են ոչ միայն գեղջկական կենցաղը, այլև այն բարոյական և ընտանեկան արժեքները, որոնք փոխանցվել են սերնդեսերունդ։

Երգը եզրափակվում է գեղեցիկ փոխաբերությամբ․ տղան անվանվում է «կարմիր արև», որի շողերը պիտի ջերմացնեն աշխարհը։ Այդպիսով՝ «Շիրխանի»-ն ոչ թե պարզապես մանկական խաղերգ է կամ պարերգ, այլ ամբողջական պատում՝ սիրո, հավատքի, ընտանիքի ու արևոտ բարեմաղթանքների մասին։

Այսօրվա մեր հյուրը՝ «Ակունք» ազգագրական համույթի անդամ Արեգնազ Միքայելյանը, կպատմի երգի իրական տարբերակի, դրա պատմական ու մշակութային արմատների մասին։ Ռութլայն խմբի կատարողներ Եվա Աբրահամյանն ու Վահե Միքայելյանը կներկայացնեն իրենց նոր մեկնաբանությունը՝ բացատրելով, թե ինչ մոտեցում են ընտրել՝ պահպանելով մեղեդին, բայց ստեղծելով նոր տրամադրություն և հնչողություն։ Իսկ երգի ժամանակակից, փոփ մեկնաբանության մասին կպատմի Արտակ Հայրապետյանը, որը կկիսվի իր տեսլականով՝ ինչպես են ստեղծվել իր տարբերակի հնչյունային լուծումները և ինչ շեշտադրություն է տվել երգի տրամադրությանը։

Այս էպիզոդը հնարավորություն կտա լսողներին խորանալ «Շիրխանի»-ի՝ թե՛ ավանդական, թե՛ ժամանակակից հնչողության մեջ, հասկանալ երաժշտական և մշակութային շերտերը, որոնք պահպանվել ու փոխվել են ժամանակի ընթացքում։

«Երգխոսություն» փոդքասթը գտեք բոլոր փոդքասթային հարթակներում։ Ձեզ հետ էր Զառա Տոնիկյանը։ Մինչև հաջորդ հանդիպում՝ առայժմ։