ชมวิดีโอ EP นี้ใน YouTube เพื่อประสบการณ์การรับชมที่ดีที่สุด https://youtu.be/LkkhnkaKIW8

ชีวิตคืออะไร?

ในมุมชีววิทยา นอกเหนือจากเรื่องการสืบพันธุ์ยังมีมุมอื่นอีกไหม แล้วในมุมปรัชญามองเรื่องนี้แบบไหน

Shortcut ปรัชญา เอพิโสดสุดท้ายของซีซันนี้ ชวนคุยถึงคำถามสำคัญที่ทั้งนักวิทยาศาสตร์และนักปรัชญาอยากทำความเข้าใจ ชีวิตคืออะไร เราเป็นแค่พาหนะของยีนจริงไหม เราเป็นอย่างอื่นนอกเหนือจากสิ่งที่ยีนกำหนดได้หรือเปล่า บทสนทนาอันเข้มข้นนี้จะนำเราไปสู่การทำความเข้าใจชีวิตทั้งในเชิงวิทยาศาสตร์และสังคมอย่างไร

ชวนคิดชวนถามกับ แทนไท ประเสริฐกุล, ภาคิน นิมมานนรวงศ์ และ ฟาง-รัฐโรจน์ จิตรพนา

ชมวิดีโอ EP นี้ใน YouTube เพื่อประสบการณ์การรับชมที่ดีที่สุด https://youtu.be/mloZ94p6QyU

“สิ่งที่น่ากลัวที่สุด คือคนที่อ้างว่าตัวเองเป็นคนดี แต่จริงๆ อาจไม่ใช่คนดี”

Shortcut ปรัชญา เอพิโสดนี้เล่าแนวคิดที่สนใจเรื่อง ‘คนดี’ เป็นพิเศษ คือแนวคิดอย่างจริยศาสตร์คุณธรรม หรือ Virtue Ethics ที่เชื่อว่าความดีนั้นซับซ้อนกว่าการมองทุกอย่างเป็นตัวเลขแบบอรรถประโยชน์นิยม หรือซับซ้อนกว่าการปฏิบัติให้ถูกต้องตามหลักศีลธรรมแบบหน้าที่นิยม

แล้วคนดีจริงๆ ต้องเป็นอย่างไร และเป็นยากแค่ไหน ทำไมเราต้องคุยเรื่อง ‘ความดี’ กันอย่างจริงจังมากขนาดนี้?

ชวนคิดชวนถามกับ ภาคิน นิมมานนรวงศ์ และ ฟาง-รัฐโรจน์ จิตรพนา

ชมวิดีโอ EP นี้ใน YouTube เพื่อประสบการณ์การรับชมที่ดีที่สุด https://youtu.be/tjOTvLZg5Kw

“ทำดีเพราะอยากขึ้นสวรรค์ ไม่ทำชั่วเพราะกลัวตกนรก”

ดูแล้วก็เหมือนเป็นแนวคิดที่ดี เพราะผลลัพธ์คือทุกคนอยากทำดี และไม่มีใครอยากทำชั่ว

แต่ อิมมานูเอล คานต์ นักปรัชญาผู้เชื่อมั่นในแนวคิดแบบ ‘หน้าที่นิยม’ หรือ ‘Deontology’ ขอค้านหัวชนฝา เพราะเขาเชื่อว่าการทำดีต้องมาจาก ‘เจตนาดี’ ที่ไม่หวังผลเท่านั้น!

Shortcut ปรัชญา เอพิโสดนี้พาไปลงลึกคำว่า ‘เจตนาดี’ ทำไมจึงต่างจากคำว่า ‘ปรารถนาดี’ ทำไมคานต์จึงเชื่อว่าแนวคิดนี้จะทำให้มนุษย์เป็นอิสระ ตรงข้ามกับแนวคิดเชิงศาสนาที่สร้างเงื่อนไขให้คนทำดี คนจึงตกเป็นทาสของเงื่อนไขนั้นแทน แต่แนวคิดของคานต์ก็มีจุดน่าเอ๊ะเช่นกัน แล้วจุดนั้นคืออะไร?

ชวนคิดชวนถามกับ ภาคิน นิมมานนรวงศ์ และ ฟาง-รัฐโรจน์ จิตรพนา

ชมวิดีโอ EP นี้ใน YouTube เพื่อประสบการณ์การรับชมที่ดีที่สุด

https://youtu.be/RWZ3LRHWBF8

‘เพื่อประโยชน์สุขส่วนรวม’ คำนี้ใช้ได้ทุกกรณีจริงไหม และถ้าเราต้องเป็นคน ‘เสียสละ’ เพื่อส่วนรวมล่ะ เราจะยังคิดแบบเดิมหรือเปล่า?

Shortcut ปรัชญา เอพิโสดนี้ ชวนคุยเรื่องประโยชน์สุขส่วนรวม กับแนวคิด ‘อรรถประโยชน์นิยม’ ที่บอกว่าการกระทำไหนดี-ไม่ดี ให้ดูที่ผลของการกระทำ ถ้าทำแล้วนำมาซึ่งความสุขของคนจำนวนมากที่สุด สิ่งนั้นย่อมดีเสมอ

แต่เป็นแบบนั้นจริงหรือ แล้วทำไมแนวคิดนี้ถึงโหดร้ายและดูประหลาดมากในบางกรณี?

ชวนคิดชวนถามกับ ภาคิน นิมมานนรวงศ์ และ ฟาง-รัฐโรจน์ จิตรพนา

ชมวิดีโอ EP นี้ใน YouTube เพื่อประสบการณ์การรับชมที่ดีที่สุด

https://youtu.be/3Lh6iFYPAU4

ทำไมการบอกว่าอะไรดีหรือไม่ดีจึงยาก แล้วเราควรเลือกทางไหนดี?

Shortcut ปรัชญา เอพิโสดนี้ ชวนคุยเรื่อง Trolley Problem หรือปัญหารถราง การทดลองทางความคิดเชิงปรัชญา ที่มีสถานการณ์สมมติว่า หากเราเป็นคนขับรถรางแล้วเห็นว่าข้างหน้ามีคน 5 คนอยู่บนราง แต่เราสามารถสับรางเพื่อเปลี่ยนไปอีกเส้นทาง แต่จะทับคน 1 คนแทน เราจะเลือกทางไหน?

จากสถานการณ์สมมตินี้นำมาสู่คำถามสำคัญทางปรัชญาว่า สรุปแล้วความดีคืออะไร เรามีมาตรวัดความดีที่เป็นสากลไหม การกระทำหนึ่งๆ ดีเพราะตัวการกระทำ หรือดีเพราะผลลัพธ์กันแน่ แล้วในชีวิตจริงล่ะ หลักการไหนถึงจะเป็นทางเลือกที่ดีและถูกต้อง?

ชวนคิดชวนถามกับ ภาคิน นิมมานนรวงศ์ และ ฟาง-รัฐโรจน์ จิตรพนา

ชมวิดีโอ EP นี้ใน YouTube เพื่อประสบการณ์การรับชมที่ดีที่สุด

https://youtu.be/MrCxF3jrgzo

ทำไมเราถึงรู้สึกหมดไฟ?

เป็นเพราะเราเองที่เหนื่อยล้าเกินไป ไม่แข็งแกร่งมากพอสำหรับการใช้ชีวิตในปัจจุบัน หรือเป็นเพราะสังคมยุคนี้กำลังเชื้อเชิญให้เราเดินไปสู่กรงขังอันใหม่ที่มีชื่อว่า ‘ความสำเร็จ’ มากเกินควร จนนำเราไปสู่ภาวะของ ‘การหมดไฟ’

Shortcut ปรัชญา เอพิโสดนี้ชวนอ่านหนังสือ The Burnout Society ของนักปรัชญาเยอรมันเชื้อสายเกาหลี ฮันบยองชอล ไปด้วยกัน เพื่อตอบคำถามว่าทำไมสังคมที่ดูเหมือนจะให้เสรีภาพและความเป็นไปได้อย่างไม่สิ้นสุดกลับทำให้ท้ายสุด…

“...ชีวิตของพวกเขาไม่ต่างจากผีตายซาก คือมีชีวิตเกินกว่าที่จะตาย แต่ตายเกินกว่าจะใช้ชีวิต” ฮันบยองชอล

ชวนคิดชวนถามกับ ภาคิน นิมมานนรวงศ์ และ ฟาง-รัฐโรจน์ จิตรพนา

“ไม่เป็นไรนะ”

“คุณดีพอแล้ว”

“ไม่ต้องพิสูจน์ตัวเองกับใครอีก”

Shortcut ปรัชญา เอพิโสดนี้ ขอปลอบโยนทุกคนด้วยปรัชญาวะบิ ซะบิ และคินสึงิ หนทางรับมือกับการเป็น Perfectionist ด้วยมุมมองที่บอกว่าความไม่สมบูรณ์คือธรรมชาติของชีวิต และชีวิตมีคุณค่าและความงามได้ต่อให้มันไม่สมบูรณ์ พร้อมชวนมองต่อว่าเราจะนำแนวคิดนี้มาปรับใช้กับตัวเองและสังคมได้อย่างไรบ้าง

ชวนคิดชวนถามกับ ภาคิน นิมมานนรวงศ์ และ ฟาง-รัฐโรจน์ จิตรพนา

“ยังไม่ดีพอ” 

“ยังไม่เก่งพอ”

มีใครเคยถูกคำพูดแบบนี้ทำร้ายอยู่บ้าง ไม่ว่าจะเป็นตัวเราที่พูดกับตัวเอง หรือเป็นคนอื่นพูดให้เราฟัง 

Shortcut ปรัชญา เอพิโสดนี้ ขออยู่เป็นเพื่อนคนที่กำลังรู้สึกว่าตัวเองไม่สมบูรณ์แบบ ยังไม่เก่งพอ หรือยังไม่ดีพอ 

ความรู้สึกแบบนี้ไม่ผิดโดยตัวมันเอง ถ้าทำให้เราอยากพัฒนาให้ดีขึ้น แต่เพราะอะไรบางครั้งเราจึงถูกความรู้สึกนี้ทำร้าย อีกทั้งมันอาจทำร้ายเรามากกว่าที่เราคิด และหาคำตอบว่า ปรากฏการณ์ Perfectionist ที่เกิดขึ้นในปัจจุบันมีสาเหตุมาจากอะไรบ้าง เมื่อผู้คนในอดีตอาจไม่เคยโหยหาความสมบูรณ์แบบมากเท่ากับเราในทุกวันนี้ 

ชวนคิดชวนถามกับ ภาคิน นิมมานนรวงศ์ และ ฟาง-รัฐโรจน์ จิตรพนา

ชมวิดีโอ EP นี้ใน YouTube เพื่อประสบการณ์การรับชมที่ดีที่สุด

https://youtu.be/ZIIf9Huk36U

หลังชวนทำความรู้จักกับแนวคิดแบบ Nihilism และ Existentialism กันไปแล้ว

Shortcut ปรัชญา เอพิโสดนี้อยากแนะนำ ‘Absurdism’ อีกหนึ่งแนวคิดทางปรัชญาที่บอกเราว่า ‘ชีวิตมันเฮงซวย ไร้ความหมาย และฉันจะไม่พยายามหาความหมายอะไรให้มันหรอก’

ผ่านเรื่องราวของซิซีฟัส ชายผู้ถูกเทพเจ้าสาปให้ต้องเข็นหินขึ้นภูเขาทุกวัน

ทำไมซิซีฟัสถึงกลายเป็นผู้ที่ขบถที่สุดในสายตาของ อัลแบร์ต กามูส์ นักคิดนักเขียนเจ้าของรางวัลโนเบล ทำไมซิซีฟัสจึงกลายเป็น ‘Absurd Hero’ และทำไมการใช้ชีวิตแบบซิซีฟัสถึงเป็นการใช้ชีวิตที่มีคุณค่า?

ชวนคิดชวนถามกับ ภาคิน นิมมานนรวงศ์ และ ฟาง-รัฐโรจน์ จิตรพนา