श्रीकृष्णाच्या बाललीला: जेव्हा परब्रह्म रांगू लागले

ज्या परमात्म्याला मोठे-मोठे योगी आणि ऋषी ध्यानातही पाहू शकत नाहीत, तोच परमात्मा जेव्हा एका लहान बाळाच्या रूपात पृथ्वीवर येतो आणि आपल्या भक्तांना आनंद देण्यासाठी लीला करतो, तेव्हा काय घडते? ही कथा आहे त्या परब्रह्माच्या बालपणाची. ही कथा आहे गोकुळच्या गल्ली-बोळात खेळणाऱ्या, हसणाऱ्या, खोड्या काढणाऱ्या आणि त्याच वेळी अद्भुत चमत्कार करणाऱ्या बाळकृष्णाची.

कंसाने पाठवलेल्या अनेक राक्षसांचा सहज नाश केल्यानंतर, आता बाळकृष्ण थोडे मोठे झाले होते. ते रांगायला आणि हळूहळू चालायला लागले होते. त्यांचे बालपण म्हणजे गोकुळवासीयांसाठी एक उत्सव होता. त्यांच्या प्रत्येक कृतीत एक अद्भुत जादू होती.

माखनचोर (लोणी चोरणारा):कृष्णाला लहानपणापासूनच लोणी आणि दही यांची प्रचंड आवड होती. ते आपल्या मित्रांना, सुदामा, मधुमंगल अशा सवंगड्यांना सोबत घेऊन गोकुळमधील गवळणींच्या घरात घुसून लोणी चोरायचे. गवळणींनी कितीही उंच शिंकाळ्यावर लोण्याचे मडके ठेवले, तरीही कृष्ण आपल्या मित्रांच्या पाठीवर चढून ते फोडायचे आणि सर्वांना लोणी खाऊ घालायचे. गवळणी रोज यशोदेकडे तक्रार घेऊन यायच्या, पण मनात मात्र त्यांना कृष्णाने आपल्या घरी येऊन लोणी खाल्ल्याचा आनंदच व्हायचा. कृष्ण लोणी नाही, तर आपल्या भक्तांचे मन चोरत होते.

दामोदर लीला (उखळाला बांधले जाणे):एके दिवशी कृष्णाच्या खोड्यांना कंटाळून यशोदा मैया त्यांना शिक्षा करण्यासाठी हातात दोरी घेऊन धावली. संपूर्ण ब्रह्मांडाचा स्वामी आपल्या आईच्या भीतीने पळू लागला. शेवटी यशोदेने त्यांना पकडले आणि एका लाकडी उखळाला (दगडी जात्याला) बांधण्याचा प्रयत्न करू लागली. पण एक चमत्कार घडला! ती जेवढ्या दोऱ्या आणायची, त्या सर्व कृष्णाच्या पोटाला बांधताना दोन बोटे कमीच पडायच्या.

जेव्हा यशोदा पूर्णपणे थकली आणि तिने प्रयत्न सोडून दिले, तेव्हा तिच्या प्रेमाने आणि श्रमाने प्रसन्न होऊन कृष्ण स्वतःच त्या बंधनात अडकले. भक्ताच्या प्रेमाच्या दोरीने भगवंत बांधला जातो, हेच या लीलेचे सार आहे. पोटाला दोरी (दाम) बांधली गेली म्हणून कृष्णाला 'दामोदर' हे नाव मिळाले.

या भागात ऐका:

• श्रीकृष्ण आपल्या मित्रांसोबत लोणी कसे चोरायचे?

• गवळणी यशोदेकडे तक्रार का करायच्या, पण त्या खुश का असायच्या?

• यशोदा कृष्णाला दोरीने का बांधू शकली नाही? त्या दोन बोटांचे रहस्य काय होते?

• उखळाला बांधलेल्या कृष्णाने दोन अर्जुनी वृक्षांचा उद्धार कसा केला? (नलकुबर आणि मणिग्रीवाची कथा)

श्रीकृष्णाच्या बाललीला या केवळ खोड्या नव्हत्या, तर त्या प्रत्येक लीलेमध्ये एक खोल आध्यात्मिक संदेश दडलेला आहे. चला, ऐकूया गोकुळच्या त्या लाडक्या कान्हाची मन मोहून टाकणारी कथा.