Sifjuð

Í þættinum er fjallað um sýningarverk sem Sifjuð tók þátt í að setja upp á HönnunarMars í samstarfi við Elínu Örnu Ringsted (https://handverk.cargo.site/Elin-Arna-Ringsted-Halla-Hauksdottir). Um er að ræða samansafn textílverka sem, hvert og eitt, er túlkun á íslensku orði; uppruna þess, þeirri hugmynd sem liggur því að baki og þar með eiginlegri merkingu þess. Í þættinum er fjallað um orðin sem verkin byggja á (bara, hvenær, alveg, ég og þú og hljóð) og viðtal tekið við Elínu Örnu sem lýsir samstarfinu og hönnunarferlinu. Þá er stutt viðtal tekið við Höllu Helgadóttur, framkvæmdastýru Miðstöðvar hönnunar og arkitektúrs, sem útskýrir þá tvímerkingu sem fólgin er í nafninu HönnunarMars.    ////////////////   Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Reykjavík: Mál og menning. /// Halldóra Jónsdóttir og Þórdís Úlfarsdóttir (ritstjórar). (2013). Íslensk nútímamálsorðabók. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islenskordabok.arnastofnun.is/ /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ /// Jón Hilmar Jónsson (aðalritstjóri). (2006). Íslenskt orðanet. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af http://ordanet.is/ /// Mattsson, Christian (aðalritstjóri). Svenska Akademiens ordbok. Stokkhólmur: Svenska Akademien. Sótt af https://www.saob.se/ /// Þórdís Úlfarsdóttir (aðalritstjóri). (2011). ISLEX. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islex.arnastofnun.is/is/ /// Elín Arna Ringsted og Halla Helgadóttir

Í þættinum er fjallað um hvernig veitingasala Háskóla Íslands, Háma, fékk nafn sitt og stutt viðtal tekið við orðsmiðinn, Grétu Guðmundsdóttur. Einnig er sagt frá verkefninu Gáma sem var starfrækt á Háskólatorgi um tíma.   ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Félagsstofnun stúdenta. (2022). Háma. Sótt af https://www.fs.is/hama/ /// Halldóra Jónsdóttir og Þórdís Úlfarsdóttir (ritstjórar). (2013). Íslensk nútímamálsorðabók. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islenskordabok.arnastofnun.is/ /// Jón Hilmar Jónsson (aðalritstjóri). (2006). Íslenskt orðanet. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af http://ordanet.is/ /// Munnlegar upplýsingar frá Grétu Guðmundsdóttur og Evu Hauksdóttur. 

Í þættinum fjallar Halla um z-una; hvernig hún var notuð, hvað hún stóð fyrir og hvernig það tengist orðsifjum.  ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Arngrímur Ísberg. (1977, 9. janúar). Skýrleiki íslenzks ritmáls og z-stafsetning. Morgunblaðið.  Sótt af https://timarit.is/page/1482030#page/n31/mode/2upiabr=on#page/n30/mode/2up/search/%22Forseti%20%C3%8Dslands%20til%20veislu%20me%C3%B0%20200%22/inflections/true /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Mál og menning. /// Brynjólfur Þór Guðmundsson. (2019, 29. maí). Klukkutíma frá lengstu þingdeilum sögunnar. RÚV. Sótt af https://www.ruv.is/frett/klukkutima-fra-lengstu-thingdeilum-sogunnar /// Eiríkur Rögnvaldsson. Án ártals. Auglýsing um íslenska stafsetningu. Sótt af https://notendur.hi.is/eirikur/stafsreg.htm#2gr /// Emilía Dagný Sveinbjörnsdóttir. (2014, 28. mars). Hvaða reglur giltu um z í íslensku?  Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=12456 /// Freysteinn Gunnarsson. (1929). Ritreglur. Útgefandi: Þorsteinn M. Jónsson. /// Guðrún Línberg Guðjónsdóttir og Kristján Friðbjörn Sigurðsson. (2019, 24. september). Zetan aldrei skapað annað en bölvað hringl. RÚV. Sótt af https://www.ruv.is/frett/zetan-aldrei-skapad-annad-en-bolvad-hringl /// Halldóra Jónsdóttir og Þórdís Úlfarsdóttir (ritstjórar). (2013). Íslensk nútímamálsorðabók. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islenskordabok.arnastofnun.is/ /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ /// Jón Hnefill Aðalsteinsson. (1967, 29. apríl). Velvakandi. Morgunblaðið.  Sótt af https://timarit.is/page/1384386#page/n3/mode/2up /// Kristján Árnason. (2005). Hljóð. Í Kristján Árnason (ritstjóri ritraðar), Íslensk tunga: 1. bindi. Almenna bókafélagið. /// Stefán Karlsson. (2000). Stafkrókar. Háskólaútgáfan. /// Þórdís Úlfarsdóttir (aðalritstjóri). (2011). ISLEX. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islex.arnastofnun.is/is/ 
 

Í þættinum er fjallað um ýmis orð sem tilheyra hinsegin-orðaforðanum. ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Mál og menning. /// Halldóra Jónsdóttir og Þórdís Úlfarsdóttir (ritstjórar). (2013). Íslensk nútímamálsorðabók. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islenskordabok.arnastofnun.is/ /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ //// Hoad, T. F. (1990). The Oxford Library of Words and Phrases. Í T. F. Hoad (ritstjóri), Word Origins: 3. bindi. London: Guild Publishing. /// OTILA.is. (2022, 6. ágúst). Hinsegin frá Ö til A. Sótt af https://otila.is/ ///

Í þættinum er fjallað um uppruna og útbreiðslu orðsins bongóblíða og viðtal tekið við höfund þess, Halldór Gunnarsson. ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Mál og menning. /// Fjórar nýjar hljómplötur í júlímánuði. (1988, 1. júlí). Morgunblaðið. Sótt af https://timarit.is/page/1684054?iabr=on#page/n43/mode/2up/search/bong%C3%B3bl%C3%AD%C3%B0a /// Guðrún Kvaran. (2017, 12. sept.). Hver er uppruni orðsins bongóblíða? Er að velta því fyrir mér í rigningunni. Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=57236 /// Halldóra Jónsdóttir og Þórdís Úlfarsdóttir (ritstjórar). (2013). Íslensk nútímamálsorðabók. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islenskordabok.arnastofnun.is/ /// Kristján Guðjónsson. (2017, 9. ág.). Halldór ber ábyrgð á bongóblíðunni. dv.is. Sótt af https://www.dv.is/fokus/folk/2017/08/09/madurinn-sem-ber-abyrgd-bongoblidunni-2agkdh/ 

Í þættinum er fjallað um orðið breakfast og aðra föstubrjóta. ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ //// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Mál og menning. /// Breakfast. Wikipedia. Sótt af https://en.wiktionary.org/wiki/breakfast //// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ //// Hoad, T. F. (1990). The Oxford Library of Words and Phrases. Í T. F. Hoad (ritstjóri), Word Origins: 3. bindi. London: Guild Publishing. //// Pétur Knútsson. (2001, 4. apr.). Var engilsaxneska á 14. öld lík þeirri ensku sem nú er töluð í Bandaríkjunum og Bretlandi?  Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=1467 //// Simpson D. P. (1968). Cassell's Latin Dictionary. Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company //// Snara. Sótt af https://snara.is/ 

Í þættinum er sagt frá því hvernig sjónvarpsþátturinn Kryddsíld fékk nafn sitt. ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Axel Taage Ammendrup. (1981, 17. jan.). Vigdís fær alls enga kryddsíld. Vísir.  Sótt af https://timarit.is/page/3502366?iabr=on#page/n30/mode/2up/search/%22Forseti%20%C3%8Dslands%20til%20veislu%20me%C3%B0%20200%22/inflections/true /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Mál og menning. /// Brynhildur Steinþórsdóttir. (1981, 28. jan.). Svo mörg voru þau orð. Morgunblaðið. Sótt af https://timarit.is/page/1536716?iabr=on#page/n28/mode/2up/search/%E2%80%9EForseti%20%C3%8Dslands%20til%20veislu%20me%C3%BF0%20200%E2%80%9C /// Forseti Íslands til veislu með 200 dönskum blaðamönnum. (1981, 13. jan.). Morgunblaðið. Sótt af https://timarit.is/page/1536161#page/n41/mode/2up /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ /// Kryddsíld (sjónvarpsþáttur). (2021, 31. des.). is.wikipedia.org. Sótt af https://is.wikipedia.org/wiki/Krydds%C3%ADld_(sj%C3%B3nvarps%C3%BE%C3%A1ttur) /// Lorentzen, Henrik (aðalritstjóri). Ordbog over det danske sprog. Kaupmannahöfn: Det Danske Sprog- og Litteraturselskab. Sótt af https://ordnet.dk/ods /// Markús Þ. Þórhallsson. (2021, 25. feb.). Þegar danska kryddsíldin sló rækilega í gegn. ruv.is. Sótt af https://www.ruv.is/frett/2021/02/25/thegar-danska-kryddsildin-slo-raekilega-i-gegn /// Útvarp (dagskrá). (1987, 22. des.). Morgunblaðið. Sótt af https://timarit.is/page/1671486?iabr=on#page/n15/mode/2up/search/krydds%C3%ADldarveisla /// Vigdís fær „kryddsíld“. (1981, 17. jan.). Dagblaðið. Sótt af https://timarit.is/page/3099468?iabr=on#page/n15/mode/2up/search/%E2%80%9EForseti%20%C3%8Dslands%20til%20veislu%20me%C3%B0%20200%E2%80%9C /// Þórdís Úlfarsdóttir (aðalritstjóri). (2011). ISLEX. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islex.arnastofnun.is/is/

Í þættinum er dregin fram eiginleg merking orða sem við notum í daglegu en veltum ekki endilega nánar fyrir okkur, fjallað er um tilhneigingu okkar til að túlka upp á nýtt hvar skiptingin í orði er og að lokum er litið á orð sem hefðu ekki orðið til ef túlkun okkar hefði ekki flækst fyrir. ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Mál og menning. /// Bragi Halldórsson, Knútur S. Hafsteinsson og Ólafur Oddsson. (2005). Ormurinn langi. Bjartur. /// Campbell, Lyle. 2012. Historical Linguistics. An Introduction. 3. útg. Edinburgh University Press. /// Egill Helgason. (2019, 7. des.). Á slóðum Braga Kristjónssonar. dv.is. Sótt af https://www.dv.is/eyjan/2019/12/7/slodum-braga-kristjonssonar/?fbclid=IwAR3ts0H3SuLFFF58bi2nlL0gFn8iJ5QjuHvmh5HnCdXhtTUouaUJz1AH-fw /// Guðrún Kvaran. (2010, 29. nóv.). Af hverju segjum við ‘í morgunsárið‘? Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=57236 /// Guðrún Helgadóttir. (1974). Jón Oddur og Jón Bjarni. Vaka-Helgafell. /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ /// Landsbókasafn Íslands – Háskólabókasafn o. fl. Án ártals. Tímarit.is. Sótt af https://timarit.is/

Í þættinum er m. a. fjallað um orðin siesta, martröð og kríublundur og drepið á málfræðilega hugtakið 'umtúlkun orðhlutaskila'. ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Reykjavík: Mál og menning. /// Biblían. Matteusarguðspjall 20:1-16 /// Cambridge Dictionary. Cambridge: Cambridge University Press. Sótt af https://dictionary.cambridge.org/ /// Guðrún Kvaran. (2012, 4. apríl). Hvernig fá menn sér kríu og hvað kemur krían því við?  Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=64kr%C3%ADa13 /// Guðrún Kvaran. (2012, 8. okt). Hvaðan kemur orðatiltækið ‘á elleftu stundu‘?  Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=6413 /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ /// Hoad, T. F. (1990). The Oxford Library of Words and Phrases. Í T. F. Hoad (ritstjóri), Word Origins: 3. bindi. London: Guild Publishing. /// Jón G. Friðjónsson. (1993). Mergur málsins. Reykjavík: Örn og Örlygur.  /// Snara. Sótt af https://snara.is/ /// Snorri Sturluson. (1944). Heimskringla. Í Steingrímur Pálsson (ritstjóri ritraðar), Heimskringla: 1. bindi.  Reykjavík: Helgafell.  /// Spanishetym: The Online Etymological Dictionary of Spanish. (2016). Sótt af https://www.spanishetym.com/ /// Þórdís Úlfarsdóttir (aðalritstjóri). (2011). ISLEX. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islex.arnastofnun.is/is/

Í þættinum er fjallað um orð tengd kórónuveirunni; veiruna sjálfa, sjúkdóminn sem hún veldur og ástandið í samfélaginu. ////////////////  Heimildir: Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Atli Týr Ægisson (ritstjóri). 2017. Orðabókin.is. Sótt af http://ordabokin.is/ /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Reykjavík: Mál og menning. /// Biblían. Matteusarguðspjall 4:1-11. /// Eiríkur Rögnvaldsson. 7. apríl 2020. Í páskainnkaupunum í gær fór ég... Sótt af https://www.facebook.com/eirikurr/posts/10157413307823871 /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ /// Hoad, T. F. (1990). The Oxford Library of Words and Phrases. Í T. F. Hoad (ritstjóri), Word Origins: 3. bindi. London: Guild Publishing. /// Jón G. Friðjónsson. (1993). Mergur málsins. Reykjavík: Örn og Örlygur. /// Jónas Jónassen. (1884). Lækningabók handa alþýðu á Íslandi. Reykjavík: prentuð hjá Sigm. Guðmundssyni. /// Landsbókasafn Íslands – Háskólabókasafn o. fl. Án ártals. Tímarit.is. Sótt af https://timarit.is/ /// Ólafur Ragnarsson, Sverrir Jakobsson og Margrét Guðmundsdóttir (ritsjórar). (2000). Íslenskt þjóðsagnasafn: 3. bindi. Reykjavík: Vaka-Helgafell. /// Þórdís Úlfarsdóttir (aðalritstjóri). (2011). ISLEX. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islex.arnastofnun.is/is/