อาณาปานสติสมบูรณ์ย่อมยังสติปัฏฐานให้สมบูรณ์ //

.

ฌานจิตคือการเกิดดับ ในระดับละเอียด ละเอียดในระดับรูปสัญญา มิใช่กามสัญญา //

.

ธรรมชาติจิตเนี่ยเมื่อมันอยู่กับความรู้สึกมันจะพรากจากความคิดนึกอัตโนมัติ

เพราะในขณะหนึ่งหนึ่ง จิตจะทําหน้าที่รับรู้อารมณ์ได้เพียงขณะเดียวกันอย่างเท่านั้น เมื่อจิตอยู่กับความรู้สึกแนบแน่นอยู่กับความรู้สึกปัจจุบัน แน่นอนทีเดียวโลกของความคิดนึกอดีตอนาคตก็ยุติบทบาท

.

สภาวะใดที่สัญญาทํางานไม่ปกติ

สภาวะนั้นจะไม่รองรับ

ปัญญาจะตั้งอยู่ อิงอาศัยอยู่ไม่ได้

ซึ่งตรงกับพระสูติกับคําพุทธพจน์ที่พระองค์ท่านถามว่า"สัญญาและปัญญาอันไหนเกิดก่อน"

.

แน่นอนทีเดียวสัญญาเกิดก่อนปัญญาเกิดตามหลัง

ถ้าคุณสมบัติของสัญญาไม่เต็มร้อยนะเป็นอาพาธปัญญาก็ไม่เกิด

นั่นคือเหตุผลว่าไฉน เนวสัญญานาสัญญายตนจึงไม่เกิดร่วมกับการบรรลุธรรม

นั่นหมายถึงว่า

สมาธิวิถีหรือว่าฌานจิตก็อยู่อย่างเนี้ยมีตั้งแต่

ระดับที่สองถึงระดับที่ ๗ อันนี้เป็นวิถีของฌาน

.

ส่วนวิถีของปัญญา ๔ ก็เห็นการเกิดแบบของขันธ์ ๕

อยู่ในอรูปฌานทั้ง ๓ ขั้นเบื้องต้นก็เห็นการเกิดแบบของขันธ์ ๔

.

โมเมนต์ใดขณะใดที่ไม่ว่าจะเป็นกามสัญญา-รูปสัญญา

หรืออรูปสัญญา ๓ ขั้นเบื้องต้น

จิตของผู้ปฏิบัติหยั่งรู้ ประจักษ์รู้

แจ่มแจ้งกับการเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงการเกิดดับขององค์ประกอบของรูปและนาม นั่นคือเป็นวิปัสสนา

นั่นหมายถึงอะไร

.

เห็นการเกิดดับในระดับไหน

มัคคญานถึงจะปรากฏ การณ์บรรลุธรรมถึงจะปรากฏ

แน่นอนทีเดียวเห็นการเกิดดับในระดับกามสัญญาเนี่ยมัคคญานจึงเกิดไม่ได้

มัคคญาน การบรรลุธรรมจะเกิดได้เมื่อต่อเมื่อเห็นการเกิดดับในระดับรูปสัญญาทั้ง ๔ และอรูปสัญญา ๓ ขั้นเบื้องต้นเท่านั้นนะ เท่านั้น

ที่ว่าการบรรลุธรรม

ก็มีเป็นสุขวิปัสโกเป็นผู้ได้การบรรลุธรรมแบบไม่ต้องอาศัยฌาน

อันนั้นไม่จริง อันนั้นเป็นอรรถกถาในเป็นตําราที่มาทีหลัง

การบรรลุธรรมใดใด ทัศนคติใดที่บอกว่าการบรรลุธรรมนี้

ไม่ต้องอาศัยฌาน แสดงว่าเค้าปฏิเสธมรรคองค์ที่ ๘ “สัมมาสมาธิ”

นั่นหมายถึงอะไร

การบรรลุธรรมนั้นก็อาศัยเพียงแค่มรรค๗

ซึ่งเป็นไปไม่ได้น่ะ

มรรคองค์ที่ ๘ คือสัมมาสมาธิ ก็คือฌานทั้ง ๔ นั่นเอง

เราอย่าลืมนะอรูปฌานหรือว่าอรูปสัญญา ๔ ขั้นน่ะ

เหมือนกันนะ องค์ประกอบเหมือนกันกับจตุตถฌาน

แตกต่างเพียงเปลี่ยนอารมณ์จากรูปเป็นอรูปแค่นั้นเอง

ชัดเจนนะอันนี้คือตอบคําถามกัน

สมถะหรือว่าฌานจิตอยู่ในระดับไหนของอานาปานสติ ๑๖ ขั้น

และวิปัสสนาอยู่ในขั้นไหนบ้าง - วิปัสสนาอยู่ได้หมดเลย

ตั้งแต่กามสัญญา

เห็นการเกิดดับในระดับกามสัญญาก็เป็นวิปัสสนา

เพียงแต่ว่าเป็นวิปัสสนาในระดับที่ยังไม่รองรับการบรรลุธรรมนั่นเอง

* ปิยทัสสี ภิกขุ *