พระศาสดาทรงจำแนกธรรมสั่งสอนสัตว์ ให้เหมาะแก่อินทรีย์ ให้เหมาะแก่สภาพความเป็นอยู่

พระองค์ทรงมีปัญญา แสดงหนทางดำเนินไปเพื่อออกจากอกุศลธรรม เพื่อไปบรรลุกุศลธรรม แก่ทั้งฆราวาสและบรรพชิต

สุสิมปริพพาชกสูตร

พระไตรปิฎก ไทย (ฉบับมหาจุฬาฯ) เล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๑๔๓

พระอรหันต์มีปกติ เห็นโลกทั้งปวงอย่างไร

พระศาสดาแสดงไว้แล้ว ขอให้ตั้งใจฟัง

อานาปานสติ เป็นอีกรูปแบบของสติ (เครื่องอยู่เป็นสุขของพระอรหันต์)

อานาปานสติ เป็นอีกรูปแบบของการเจริญสติ (การเดินมรรคของผู้ตำ่กว่าพระอรหันต์)

แต่การทำอานาปานสติ ก็เป็นของปรุงแต่ง เป็นสังขตธรรม อาศัยการสงบจากกาม พยาบาท เบียดเบียน และอาศัยการมีอริยสัมมาทิฏฐิ จึงจะเป็นฐานะที่จะทำอานาปานสติได้

มรรคนี้ ปฏิปทานี้ พระศาสดา จึงตรัสสอนแก่บรรพชิต ผู้หลีกออกจากกาม เป็นหลัก เพราะอริยสาวกเหล่านี้ จะเข้าถึงอานาปานสติได้ ไม่ยากไม่ลำบาก

รู้จักความเป็นพระอรหันต์

เพื่อให้ระลึกรู้ได้ว่า ขณะนี้ สมัยนี้ เราได้ดำเนินไปอย่างพระอรหันต์ ดำเนินไปหรือไม่

จะได้แก้ไข เพื่อให้ดำเนินไปตามหลังพระอรหันต์ทั้งหลาย ได้ดำเนินไปแล้ว

แม้นกล่าวธรรม นี้ก็เป็นเหตุให้ถึงวิมุตติได้

แม้นฟังธรรม นี้ก็เป็นเหตุให้ถึงวิมุตติได้

หากหวังประโยชน์ จึงต้องตั้งใจ ใส่ใจ เงี่ยโสตลงฟังธรรม สมัยนั้นนิวรณ์จะดับ นั้นแลจะเป็นเหตุให้รู้แจ้งอรรถ รู้แจ้งธรรม นั้นแหละจะเป็นเหตุให้เกิดอริยมรรค นั้นแหละจะเป็นเหตุให้เกิดสัมมาญาณะ นั้นแหละจะเป็นเหตุให้เกิดสัมมาวิมุตติได้

เพราะอาศัยพระสัทธรรม เพราะอาศัยโยนิโสมนสิการ อริยมรรคย่อมเกิด สัมมาวิมุตติย่อมเกิดได้

ทางดำเนินไปอันประเสริฐ เพื่อละอนุสัย สังโยชน์ ตัณหา มานะ ทิฏฐิ อหังการ มมังการ

อาสวะ กิเลสทั้งปวงนี้ละได้ด้วยอริยมรรค

สมัยใดไม่รู้แจ้งทุกข์ ไม่รู้แจ้งโลก สมัยนั้นกำลังเดินทางผิด พ้นจากทุกข์ไม่ได้

สมัยใดกำหนดรู้ทุกข์ จนรู้แจ้งทุกข์ จนรู้แจ้งโลก สมัยนั้นกำลังเดินทางถูก ย่อมเป็นเหตุให้พ้นจากทุกข์ได้

หลังจากตายแล้ว ไปสู่ภพใหม่อย่างไร?