ผู้อยู่ไม่ห่างจากฌาน ทำตามคำสอนของศาสดา ปฏิบัติตามโอวาท

พระไตรปิฎก ไทย (ฉบับมหาจุฬาฯ) เล่มที่ ๒๐ หน้าที่ ๔๖

อปรอัจฉราสังฆาตวรรค

กายคตาสติ หรือ กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน เป็นอย่างไร

ทำความเข้าใจ เรื่อง ทาน ศีล สวรรค์ ปัญญา

ทำความเข้าใจเรื่อง เจ้าสรณานิศากยะ ดื่มน้ำเมา คือกรรมอะไร ใช่ทุศีลแน่นอนหรือไม่ อะไรคือวัตถุประสงค์ของการบัญญัติศีลข้อนี้

ราคะ โทสะ พอเห็นได้ พอรู้สึกตัวรู้ว่ามีราคะ มีโทสะได้

แต่โมหะ เห็นได้ยากนัก

บทสนทนาธรรมเบื้องต้น ที่อริยสาวกต้องเข้าใจ เพื่อให้อริยสาวกทั้งหมด

มีทั้งสัมมาทิฏฐิชั้นโลกียะ และสัมมาทิฏฐิชั้นโลกุตตระ

การได้ยินได้ฟัง อนุปุพพิกถา เป็นไปเพื่อให้มีสัมมาทิฏฐิชั้นโลกียะ

การได้ยินได้ฟัง ปฏิจจสมุปบาท เป็นไปเพื่อให้มีสัมมาทิฏฐิชั้นโลกุตตระ

ส่วนบรรพชิตหรือนักบวชในสมัยพุทธกาล ล้วนมีสัมมาทิฏฐิชั้นโลกียะแล้ว การแสดงธรรมแก่บรรพชิตผู้หลีกออกจากกาม จึงไม่ต้องแสดง อนุปุพพิกถา

การโยนิโสมนสิการไปตามหลักปฏิจจสมุปบาท จนเห็นแจ้งในปฏิจจสมุปบาท

นั้นคือหนทางที่จะเห็นธรรม เมื่อเห็นธรรม จึงจะไม่ยึดมั่นในธรรมทั้งปวงได้

พระพุทธเจ้าทุกพระองค์ ตรัสรู้ ปฏิจจสมุปบาท

การโยนิโสมนสิการไปตามปฏิจจสมุปบาท นั้นแหละคือการปฏิบัติธรรม ที่ชื่อว่า กรรมไม่ดำไม่ขาว

การรู้ปฏิจจสมุปบาท จึงเป็นฐานะที่จะปฏิบัติธรรมได้อย่างถูกต้อง

แต่การไม่รู้ปฏิจจสมุปบาท นั้นไม่ใช่ฐานะที่จะปฏิบัติธรรมได้ถูกต้อง

พระพุทธเจ้าทุกพระองค์ ตรัสรู้ ปฏิจจสมุปบาท

การโยนิโสมนสิการไปตามปฏิจจสมุปบาท นั้นแหละคือการปฏิบัติธรรม ที่ชื่อว่า กรรมไม่ดำไม่ขาว

การรู้ปฏิจจสมุปบาท จึงเป็นฐานะที่จะปฏิบัติธรรมได้อย่างถูกต้อง

แต่การไม่รู้ปฏิจจสมุปบาท นั้นไม่ใช่ฐานะที่จะปฏิบัติธรรมได้ถูกต้อง

ผู้ใดเห็นปฏิจจสมุปบาท ผู้นั้นจึงจะชื่อว่าเห็นธรรม