ตอนนี้จะชวนมาอ่านบทที่ ๑๗ ของตำรา Medical Physiology ของ Boron & Boulpaep สำนักพิมพ์ Elsevier ฉบับที่ ๒ (ISBN-978-0-8098-2449) พ.ศ. ๒๕๕๕ เล่มนี้ใช้ในการเรียนวิชาสริระวิทยาทางการแพทย์ ส่วนใหญ่จะเรียนปี ๓ ของอุดมศึกษา ฯ

บทที่ ๑๗ (อ. Emile L. Boulpaep, MD เขียน) เล่าถึงองค์การของระบบการไหลเวียนโลหิต (Organization of the cardiovascular system) ซึ่งเป็นความรู้ที่ควรมีก่อนที่จะไปเรียนแบบละเอียดเกี่ยวกับหัวใจและหลอดเลือด ฯ

บทเริ่งพูดถึงทำไมสัตว์ประกอบด้วยหลายเซลล์อยู่ไม่ได้ถ้าไม่มีระบบไหลเวียนโลหิต เซลล์ต้องนำสารตางๆ จากสิ่งแวดล้อมและต้องนำออกของเสีย ถ้าส่งสารต่างๆ แบบการแพร่จะมีปัญหาที่ความเข้มข้นของสารรอบเซลล์ที่อยู่ลึกในเยื่อจะน้อยก่วาความเข้มข้นในสิ่งแวดล้อม ทำให้การแพร่ช้า ปัญหานี้พทเรียกว่า unstirred layer ฯ

ต่อไปบทอธิบายวงจรหลายเวียนโลหิน ซึ่งมีเครื่องสูบสองเครื่อง ได้แก หัวใจด้านขวาและด้านซ้าย เลือดที่ออกจากหัวใจด้านขวาไปผ่านปอด ส่วนเลือดที่ออกจากหัวใจด้าซ้ายไปเลี้ยงกาย สองส่วนนี้ต่อกันแบบอนุกรม ฯ

ทบมาวิเคราะห์ปัจจัยที่ทำให้เลือดดำเนินไป มีความแตกต่างในความดัน เป็นต้น กฎของอุทกพลศาสตร์เหมือนกันกฎของโอห์มในไฟฟ้า บอกว่า ΔP = F∙R เมื่อ F เป็นอัตรการไหล และ R เป็นความต้านทาน ฯ

ความดันโลหิตวัดด้วยคอลัมน์ปรอทรือน้ำ ถ้าความสูงของคอลัมน์เป็น h ความดันจะเป็น P=ρ∙g∙h ที่นี่ ρ คือ ความหนาแน่นของปรอท (หรือน้ำ) บทมาอธิบายค่าความดันที่สำคัญ อาทิ driving pressure, transmural pressure และ hydrostatic pressure ด้วย ฯ

แล้วมาพูดถึงการไหล หัวใจสามารถสร้างความแตกต่างในความดัน และความไหลคือปริมาตรเลือดที่ออกไปต่อหน่วยเวลา เนื่งจากหัวใจบิบตัวเป็นชั่วขณะการไหลเป็นการไหลโดยเฉลี่ย เรียกว่า cardiac output (CO) คือ CO=F=HR∙SV ที่นี่ HR คือ อตราการเต้นหัวใจและ SV เป็นปริมาตรเลือดที่หัวใจบีบออกแต่ละครั้ง ฯ

กฎของ Poiseuille กำหนดการไหลในหลอดที่มีรูปกระบอกกับผนังแขงและ มีสมการ F=ΔP (π r^4)/(8 η l) ที่นี่ r คือ รัศมีหลอด และ η คือความหนืดของของเหลว ฯ

ต่อไปมาเล่าเกี่ยวกับ shear rate และ shear stress เพื่ออธิบายความหนืดคืออะไร และจะมาพูดถึงวิธีที่เลือดมีกลไกไหลสองแบบ ถ้าส่วนที่อยู่ใกล้กันไม่เปลี่ยนความเร็วมากจะเป็น laminar flow แต่ถ้าแต่ละบริเวณมีความเร็วที่ต่างกันจะเป็นการไหลแบบปั่นป่วน (turbulent flow) ฯ

อย่างไรก็ตาม บทมีหลายจุดที่อยากให้ผู้อ่านมาหาความรู้เพิ่มที่ Internet จุดนั้นจะมีรูปหนูคอมพิวเตอร์ ฯ

สุดท้ายของบทมาอธิบายวิธีวัดความดันต่าง และอธิบายวิธีกำหนดปริมาตรในหัวใจและหลอดเลือดโดยวิธี angiography และ echocardiography ๚ะ๛