بیشتر اقتصاددانان معتقدند که در نظام‌های اقتصادیِ باستانی در غیابِ پولِ در گردش تنها شیوۀ داد و ستد، معاملۀ پایاپای بوده است. اما مورخان و مردم‌شناسانی معتقدند که شیوۀ معامله به میانجی پول پیش از شیوۀ معاملۀ پایاپای وجود داشته است. آنان معتقدند که ضرّابی یا سکه زنی در ۶۰۰ پیش از میلاد معمول شد و پس از آن بود که معاملۀ پایاپای در بعضی جامعه‌ها ظهور کرد و آن هنگامی بود که در آن‌ها نشانه‌های پولی یعنی مسکوکات کمیاب شدند. مدتی است کشورهای اروپایی می‌کوشند یک نهاد میانجی برای معاملۀ پایاپای با ایران (نفت در برابر کالاهای مصرفی) ایجاد کنند و بدین‌سان، به رغم تحریم‌های آمریکا به روابط اقتصادی خود با ایران ادامه دهند. بی‌شک ایران بخش مهمی از درآمد خود را به شکل دلار و یورو از دست خواهد داد و دیگر نمی‌تواند هزینۀ برنامه‌های موشکی و هسته‌ای خود را تأمین و از سقوط ارزش پول ملی جلوگیری کند.