De historicus Elyazid Driouech uit Nador spreekt in het Tmazight over het begin van de tweede Riffijnse oorlog in Nador. Hij vertelt ons nieuwe details over het begin van de oorlog. Voornamelijk over de verschillende veldslagen na de grote veldslag in 'Anwal' in 1921. We hebben de podcast opgenomen in Marokko in de stad Nador. We praten in het Tarifit.

Emir Abdelkrim El Khattabi begon zijn verzet tegen de Spanjaarden in Melilla, in de omgeving van Nador. Wat gebeurde er precies na Anwal? En wat was de rol van enkele belangrijke strijders uit de stad Nador?

We horen er meer over in deze podcast.

Twiza podcast XXX: Bilal Ben Abdelkarim spreekt over zijn boek ‘Van dankbaar naar strijdbaar’ (emancipatie als antwoord op extreemrechts populisme). Zijn persoonlijke ervaringen hebben geleid tot zijn debuut als schrijver van dit interessante boek.

Bilal, in 2001 een jongeman van zeventien jaar oud neemt ons in 2024 mee naar die tijd. Een tijd waarin veel gebeurde na de aanslagen op 11 september 2001. Als jongeman en schrijver boeit hij de lezer door een uitstekende analyse te geven van die periode. Zelf was hij destijds op zoek naar zijn identiteit in een snel veranderende wereld. Moslims werden wereldwijd gewantrouwd en Marokkaanse Nederlandse moslims in Nederland al helemaal. Tijdens het luisteren naar de immense populaire rapper 2PAC- en inmiddels legende- stelde hij zichzelf allerlei vragen in die dagen. 2PAC was een geëngageerde en maatschappijkritische Amerikaanse rapper die zich in zijn muziek uitsprak tegen politiegeweld, racisme en achterstelling van Afro-Amerikanen. Hij hoorde van de AEL en zag de charismatische leider Abou Jahjah geregeld in de media. Deze Libanese man veegde de vloer aan met vele journalisten in zowel België als in Nederland. Dat inspireerde vele mensen waaronder Bilal zelf.

Bilal eert in het eerste deel zijn familiegeschiedenis. Zijn vader trekt zoals vele van zijn lotgenoten naar ‘alkharijj’ (het westen) op zoek naar een beter bestaan. Daarna gaat zijn avontuur verder Europa in. Het familieverhaal werd geboren in de Riffijnse stad Tetouan. Bilal, van harte welkom bij de Twiza podcast!

In dit tweede deel gaat Achour El Amraoui dieper in op het overlijden van emir Mohamed Ameziane. Hij spreekt over het verzet en de wens van de emir om een vrije Rif na te streven.

Hij gaat uitgebreid praten over een van de cruciale vragen: ‘Waarom was hij in Azghenghan die bewuste 14e mei? Want zoals we eerder zeiden kwam hij vanuit de westelijke kant, vanuit rivier Kert, grenzend aan de Aith Said. En wat was daar precies? In Aith Said had hij zijn nieuwe militaire basis bij de berg Mauro. Inmiddels was hij verdreven door de Spanjaarden vanuit zijn ouderlijke huis in Azghenghan.

We sluiten deze podcast af met een prachtige oude izri (gedicht) over emir Mohamed Ameziane:

‘A chriff Mohamed Ameziane, amjahad oehhari. Ghak ie7hzan oenzar 3ammayyan war yoetthi’

‘A chriff Mohamed Ameziane, de ware vrije strijder. De wolken treurden, er viel na jouw dood twee jaar geen regen.

We danken journalist Achour El Amraoui en goede vriend Said Bouddouft voor hun bijdrage.

In deze podcast vertelt journalist Achour El Amraoui over een grootse verzetsleider uit de Oostelijke Rif. Het gaat over emir Mohamed Ameziane uit de Aith Bouifrour stam in Guelaya. Hij vertelt in het Tarifit uitgebreid het verhaal van deze inspirerende Riffijnse leider aan het begin van de vorige eeuw. En vertelt ons meer over het verzet van de Riffijnen tegen de Spaanse bezetting en kolonisatie van hun land.

Deze podcast zullen we samen met Said Bouddouft grotendeels gaan vertalen en de samenvatting hiervan zullen jullie lezen op onze website. Veel luisterplezier!

We danken uiteraard Achour en Said voor hun inzet en samenwerking.

Het is een extra lange aflevering geworden over 'Jaysh al-tahrir' (Nationaal Bevrijdingsleger). Said Bouddouft vertelt uitgebreid in deze extra lange podcast aflevering over het verzet in de jaren 50, voornamelijk in het Gzenay gebied (het zuiden van de Rif), maar ook in de rest van het land Marokko. We hebben aan onze vaste gast Said de volgende vragen gesteld:

Wanneer werd het ALN opgericht en waar?

Door wie?

Kun je de omstandigheden schetsen waarin Marokko zich bevond in dat moment van de geschiedenis?

Waar begon het eerste verzet? Wie waren de verzetsleiders?

Bourd en Marmoucha waren succesvolle aanvallen? Kun je ons kort vertellen over deze aanvallen op de Fransen?

Wat was de rol van Abdelkrim El Khattabi die in Cairo woonde?

En de rol van Koning Mohamed V?

Werd er samengewerkt met het Algerijnse bevrijdingsleger?

Wat was de rol van de Istiqlal partij in dit geheel?

Er was een schip met wapens aangekomen in Kebdana voor het bevrijdingsleger FLN/ ALN? Kun je ons hier iets meer over vertellen?

Hoe verging het uiteindelijk met het verzet en met haar leiders?

We hebben de volgende vragen voor Hatim Voorbereidt:

Wat betekent Chaouen?

Wanneer werd de stad opgericht? En door wie?

Wat was de rol van de moriscos bij het ontstaan van deze stad?

Wat kenmerkt deze stad?

Toen ik de stad bezocht viel mij op dat er vele blauwe huisjes daar stonden. Hoe komt dat zo?

Verder viel mij de vele mannen op met een ‘sebsi’ (kif pijpje) in hun handen. Ik zag ze in cafés en op de hoeken van de straten. Kun je mij uitleggen hoe dat zo komt?

Zijn er bijzonderheden die typisch zijn voor deze jbala stam? En vallen ze onder de Ghomarra stammen? Wat betekent Ghomarra?

En kun je iets vertellen over de andere jbala stammen?

Vertel ons wat meer over hun verzet tegen de Spaanse kolonisten gedurende de tweede Rifoorlog (1921- 1927) onder leiding van ‘Abdelkrim’? Een van de bekendere namen in die tijd was charif Ahmed Raisuni. Wat kun je over hem vertellen?

En over de verzetsleider Ahmed Heriro (aith Huzmar) die uitgroeide tot een grote commandant onder ‘Abdelkrim’?

Wat voor rollen hadden de vrouwen in het verzet?

Zijn pleidooi over het 'stoppen van de eindeloze zinloze discussies over wie de Imazighen zijn en wie de Arabieren precies zijn' aan het einde van de podcast is bemoedigend, hoopvol en broodnodig.

De muziek die u aan het einde van de podcast hoort is de 3aita Jebliya. Het is een genre van taqtouqa Jebliya.

Vader Abderrahmane spreekt over zijn zoektocht naar een beter leven. Het boek gaat over de geschiedenis van het moederland en de geschiedenis van een familie.

Mounhim, zoon en schrijver van ‘Amarok’ weet ons de lezers te boeien vanaf het begin. Het is een intens herkenbaar verhaal waar je als lezer geregeld even stopt met lezen om je eigen familiegeschiedenis nog eens terug te spoelen. Abderrahmane is van een generatie die langzaam aan het verdwijnen is. Mounhim eert zijn vader door zijn verhaal heel boeiend en fascinerend op papier te zetten. Zijn vader trekt zoals vele van zijn lotgenoten naar de Franse boeren in Algerije om daar seizoenswerk te verrichten. Daarna gaat zijn avontuur verder in Europa, eerst door Frankrijk en dan komt hij aan in Nederland. Het verhaal werd geboren in de Riffijnse stad Tetouan toen vader en zoon op een terras zaten. In een kortstondig ogenblik gingen hun beide blikken naar een straatverkoper in vodden en vanaf toen begon zijn vader te vertellen op aandringen van zijn zoon.

Amarok is verkrijgbaar bij de lokale boekhandel en online. Als je bestelt via www.3rocks.nl ontvang je een gesigneerd exemplaar!

Said Bouddouft spreekt over ‘vergeten’ vrouwen en hun rol in de geschiedenis van Noord-Afrika en in het bijzonder Marokko.

‘Eens was een sheikha met de naam Kharboucha. Ze vocht met haar liedjes tegen de wraakzuchtig kaid Aissa ben Omar. Zo begint de legende van Kharboucha die vooral bekend is bij Oulad Zid, een fractie van de stam Abda, omgeving Safi. Het is een tragisch verhaal over een vrouw die opstond tegen een machtige man uit haar stam: kaid Aissa ben Omar. De Franse legerleiding noemde deze man: grand caïd. Kharboucha noemde hem Aissatje.‘

In Noord-Afrika hebben vrouwen een belangrijke rol gespeeld in het behoud en de ontwikkeling van cultuur, taal en het erfgoed in het algemeen. Het is bekend dat mannen vooral de geschiedenis domineren terwijl in het verleden vrouwen bijna geen aandacht hebben gekregen. En bewust zijn ze door sommige imams uit het publieke domein weggehouden. Vrouwen moesten vooral binnenshuis blijven was de gedachte van deze mannen. De laatste 30 à 40 jaar is er gelukkig meer belangstelling gekomen voor de vrouwen en hun belangrijke rol in onze geschiedenis. Hun rol is even belangrijk geweest of zelfs nog belangrijker. Het begon met een handjevol academici en een enkele activistische vrouwelijke academicus zoals de bekende Marokkaanse sociologe Fatima Mernissi. Deze mensen hebben in dit proces een grote rol gespeeld.

Met Said gaan we praten over de rol van een aantal bijzondere en belangrijke (Amazigh) vrouwen in de Noord Afrikaanse geschiedenis. We zullen aan hem vragen waarom er geen of weinig aandacht is voor deze vrouwen? En wanneer en door wie is er langzaamaan in bijvoorbeeld Marokko steeds meer aandacht gekomen voor deze historische vrouwen? Kharboucha is bijvoorbeeld zo een vrouw. Dit was een van haar bekende bijnamen. Haar echte naam was Hedda. Er zijn veel liedjes (teksten) die in de vorige eeuw zijn bezongen door bekende Marokkaanse artiesten.

Andere belangrijke vrouwen die we gaan bespreken zijn Zaynab an-Nafzawiyyah, Assayida Alhorra en Fatima bint Muhammad Al-Fihriya alqouraychi (ommo albanin) ofwel 'moeder der intellectuelen'. Er zijn uiteraard veel meer vrouwen. En hopelijk kunnen we binnenkort ook andere vrouwen gaan bespreken.

kleine inhoudelijke correcties:

- Hassan Al Wazzani alias Leo Afrikaan schreef het boek over Noord Afrika voor de paus in plaats van de Italiaanse koning.

- De vader van Assayida Alhorra is niet de bouwer van de stad Chefchaouen, maar de stichter ervan.

Wie was Dihya? In het oostelijke deel van Algerije leefde Dihya, de enige dochter van Thabita ibn Tifan van de stam Djarrawa. Dihya was een zevende eeuwse Amazigh leider die het verzet leidde tegen de Islamitische Omajjaden in Noord-Afrika. Deze veroveringen begonnen rond 644. Ze werd geboren in de 7e eeuw en stierf waarschijnlijk op hoge leeftijd aan het einde van de 7e eeuw. De Arabische kalifaat crisissen en het hevige verzet van de Amazigh bevolking in Afriquia zou de verovering van dit gebied heel moeilijk maken. En daar kwam Dahya of Dihya, terwijl de moderne geschiedenis spreekt over Kahina, de Arabische naam. Dit betekent zoiets als profeet of tovenares. In 't thamazight betekent Dihya juist visioenair leiderschap. Ze stond bekend om haar charisma. En de Arabieren dachten dat ze de toekomst kon voorspellen.

Voor meer info check: https://www.twiza-producties.nl/blog-artikel/twiza-podcast-xxii-dihya-leidster-van-de-aures

Prof. Dr. Mena B. Lafkioui is Full Professor at the Ecole des hautes études en sciences sociales in Paris, where she holds the Chair of Amazigh linguistics. She is also Research Director at Centre National de la Recherche Scientifique, also in Paris. She is a linguist and sociolinguist, specialized in Amazigh languages and cultures, on which she has been extensively working and publishing for more than two decades.

We have prepared some questions for our professor:

What is Tarifit?

Traditionally, the Rifians don’t say we speak Tarifit, but Tamazight or Tmazight, is that right?

Based on your extensive research, including decades of fieldwork in the whole Rif, also in the Ghmora area and Senhaja area, how can the different Amazigh varieties of the Rif can be grouped, if it all possible? Is there a classification?

Do the Rif Amazigh speakers with different varieties understand each other?

And much more questions!

Publications of Prof. Dr. Mena B. Lafkioui are downloadable from here:

menablafkioui.wordpress.com/publications/

ehess.academia.edu/MenaLafkioui

The Linguistic Atlas of the Rif is freely downloadable from here:

atlasrif.wordpress.com/

Do check the site of Lerifain:

www.lerifain.fr

We end this podcast with the poem entitled Tmazight, from late Chacha, A Rif Amazigh poet, who greatly contributed to Tarifit's contemporary literary production, in both oral and written format. This poem is read by our professor. Tanmirt!

For more info check: https://www.twiza-producties.nl/blog-artikel/twiza-podcast-xxiv-prof-dr-mena-b-lafkioui-speaks-about-language-tarifit