Historische Contexten

. Welke invloed hadden sociaaleconomische en politieke ontwikkelingen op de positie van de stedelijke burgerij in de Nederlandse gewesten (1302-1602)?


Listen Later

Rond 1300 vormden Vlaanderen en Brabant het economische zwaartepunt van de Nederlandsegewesten. Brugge vormde het handelscentrum van een netwerk waarbinnen elke stad doorinnovatie en schaalvergroting de eigen positie én het netwerk als geheel versterkte. Stedenhadden in dat netwerk een eigen positie. Antwerpen had een goede verbinding met het Europeseachterland en was toegankelijk voor de nieuwe, grotere zeeschepen. In Brugge combineerdenhandelaren de principes van de wisselbrief en de bank tot de eerste koopmansbeurs. Hetnoordelijke Amsterdam werd in de loop van de 14e eeuw een gespecialiseerde haven voor degraanhandel met het Oostzeegebied.Behalve van de adel, nam de stedelijke burgerij ook taken van de geestelijkheid over, zoals socialezorg en onderwijs, en ontwikkelde zij ideeën over het algemeen belang of bonum commune van destedelingen. Met de vestiging van bedelorden en begijnhoven probeerde de geestelijkheidomgekeerd aansluiting te vinden bij een meer individuele geloofsbeleving van stedelingen, demoderne devotie.In de late middeleeuwen kwam de positie van de steden onder druk te staan. Het particularismevan de Brabantse en Vlaamse steden botste met het beleid van de Bourgondische hertogen die inde 15e eeuw grip probeerden te krijgen op bestuur en rechtspraak in hun Nederlandse gebieden.Mede doordat zij een centrale rol in de handel met Spaanse en Portugese koloniën in kon nemen,profiteerde Antwerpen hier het meeste van en nam zij de centrale positie van Brugge over.In de 16e eeuw zetten de Habsburgse vorsten Karel V en Filips II de centralisatiepolitiek door enbreidden deze vanwege de opkomst van lutheranisme en calvinisme uit naar de godsdienst. Zijwilden het protestantisme, dat zich concentreerde in de steden, terugdringen. Na de Beeldenstormen het harde optreden door Alva brak er onder leiding van Willem van Oranje een opstand uittegen het Spaanse gezag. Door de opstand, die in de praktijk een oorlog tegen steden was, verloorAntwerpen vanaf 1585 haar stapelmarktfunctie en trokken veel kapitaalkrachtige inwoners naarHolland. De noordelijke gewesten stichtten een republiek. Vanaf de oprichting van de VOC in 1602ontwikkelde die zich tot een handelsgrootmacht met een wereldwijd handelsnetwerk.


...more
View all episodesView all episodes
Download on the App Store

Historische ContextenBy David Hof