Wetenschap Vandaag | BNR

“Kernenergie is veilig!”, “Nee, het brengt enorme risico’s met zich mee! En wat te denken van dat afval?!”, “Dat kun je hartstikke veilig opslaan!”, “Maar kernenergie is veel te duur!”, “Nee hoor, en wat als er geen zon en wind is voor doe windmolen en zonnepanelen van jou?!”

Kernenergie is terug van weggeweest. Niet alleen op de politieke agenda - het nieuwe kabinet wil niet minder dan 4 nieuwe centrales gaan bouwen - maar ook in het publieke debat. En dat debat is soms even explosief als de bom waarmee het nucleaire tijdperk begon. Voor- en tegenstanders buitelen over elkaar heen met feiten en verwijten over veiligheid, betaalbaarheid, etc. Althans, ieder kamp zégt feiten te gebruiken en verwijten de ander dat juist niet te doen. Kortom, het is hard tegen hard. Maar wie heeft er nu gelijk? Of kun je die vraag helemaal niet - of niet geheel - beantwoorden? Waar eindigen de feiten en beginnen de meningen? Wanneer verandert ‘weten’ in ‘vinden’ en ‘geloven’?

In Splijtstof duiken wetenschapsjournalist Diederik Jekel en presentator & afgestudeerd cultuurwetenschapper Daan Nieber in het kernenergiedebat om deze vragen te beantwoorden. Zonder een kant te kiezen, dat mag de luisteraar zelf doen. Als bèta (Diederik) en alfa (Daan) kunnen zij zowel uitleggen hoe kernenergie werkt als laten zien hoe het verleden ons denken over deze technologie en onze cultuur hebben beïnvloed. Van kernsplitsing voor dummies en Small Modular Reactors tot de invloed van de Simpsons op de publieke opinie en een nucleaire religie om toekomstige generaties te wijzen op het gevaar van kernafval. Het komt allemaal voorbij.   

In elk van de 8 afleveringen staat een onderdeel van het kernenergiedebat centraal. En Diederik en Daan blijven daarvoor niet alleen in de studio. Verschillende afleveringen beginnen op locatie. Zo laat Diederik Daan in aflevering 2 in een werkende onderzoeksreactor kennis maken met de zogenoemde Cherenkov straling, een mysterieuze blauwe gloed die ontstaat bij een nucleaire kettingreactie onderwater. Voor de aflevering over nucleair afval dalen ze naar een Belgisch onderzoekslab 250 meter onder de grond. En de laatste aflevering trappen ze af in Wunderland Kalkar, een extreem dure kerncentrale net over de grens in Duitsland die uiteindelijk nooit in gebruik werd genomen en verbouwd werd tot pretpark. Want hoe voorkomen we straks niet eindigen met vier peperdure pretparken in Borssele, Terneuzen en op de Tweede Maasvlakte? 

Door te ontrafelen waar voor- en tegenstanders over botsen, te onderzoeken waar de zekerheid eindigt en onzekerheid begint, kan de luisteraar van Splijtstof uiteindelijk zelf een keuze maken over het nut en de noodzaak van kernenergie. We gaan van kernenergie als ‘splijtstof’ naar stof tot nadenken. En hij/zij/hen kan op feestjes en verjaardagen de blits maken met fijne feitjes, wonderbaarlijke weetjes en fascinerende verhalen. 

Splijtstof is een podcast van BNR. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vanaf vandaag in je podcastapp: Kuipers en de Kosmos. André Kuipers vertelt zijn onwaarschijnlijke verhaal. Van zijn selectie door de ESA en zijn training in Sterrenstad tot zijn reizen naar het ISS en terugkeer naar de Aarde.  

Je vindt Kuipers en de kosmos op BNR.nl/Kuipers 

Apple Podcasts: https://podcasts.apple.com/nl/podcast/kuipers-en-de-kosmos-bnr/id1766499928

Spotify: https://open.spotify.com/show/5K0cY1lPTbIQDIKEufTiyV?si=415c57562ecd4fde

Kuipers en de Kosmos is een podcast van BNR en Quest

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In het Polderlab in Oud Ade werken wetenschappers van de Universiteit Leiden samen met mensen van de WUR, Naturalis, boeren en vrijwilligers. De landbouw zoals we die nu kennen kan niet zo doorgaan: de bodem daalt en daarbij komen veel te veel stoffen vrij die we niet in de atmosfeer willen. Maar hoe moet dat dan? In net Polderlab zoeken ze het uit.

Stichting de Buffelbes exploiteert in de polder een voedselbos, er groeien noten, fruit, cranberry's en zelfs hop en rijst.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sneeuwkrab, of Snow Crab, bekend van het TV programma "The Deadliest Catch", doen het niet goed. Door een onderzeese hittegolf is 90% van de krabben verdwenen. De krabvisserij in Alaska zette tot voor kort 200 miljoewn dollar per jaar om. Dat is nu wel anders. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Onderzoek aan een 6000 jaar oud Hunebed in Spanje, de Dolmen van Menga, leerde wetenschappers dat de mensen in de steentijd over zeer veel technische kennis beschikten. 

De onderzoekers stelden vast dat de stenen waaruit het monument is opgetrokken met marges van een paar millimeter zijn geplaatst. 

Ook is de grafkamer aardbevingsbestendig gebouwd. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er is een virus actief in de Amerika's, het heet Oropouche.

De diverse gezondheidsorganisaties maken zich zorgen, de eerste dodelijke slachtoffers zijn al gemeld. Het is wel zo dat maar een klein deel van de besmette mensen ernstige klachten krijgt. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat het steeds warmer wordt is vooral in grote steden een probleem. 

Wetenschappers werken wereldwijd aan technologieën die steden koeler moeten maken. In Nature staat een groot artikel dat een aantal oplossingen op een rij zet. 

Het artikel heeft de kop: "De coolste wetenschap om hitte in de stad minder gevaarlijk te maken"

Sommige oplossingen zijn high tec, zoals nieuwe materialen die in de zomer koelen en in de winter verwarmen, anderen zijn erg simpel; het wit verven van zwart asfalt bijvoorbeeld. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De gitarist van Queen, Brian May, is wetenschapper. Hij is astrofyscus, maar ook tuberculose-onderzoeker. Tien jaar keek May naar de oorzaak van Runder Tuberculose. Zijn onderzoek leverde een opvallend resultaat op: Runder TB wordt niet via de lucht verspreid, zoals altijd gedacht. Deze uitkomst kan behoorlijke consequenties hebben en vele dierenlevens redden. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op dit moment is een van de belangrijkste ruimtemissies ooit onderweg. Het gaat om de JUICE missie naar de ijsmanen van Jupiter. JUICE staat voor: Jupiter Icy Moons Explorer. Doel van de missie: kijken of er onder het ijs op de manen Ganymedes, Callisto en Europa leven mogelijk is. 

In deze aflevering komen sterrenkundige Rob van den Berg en Astrobioloog Inge Loes ten Kate aan het woord. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een kamkwal met de naam 'Zeewalnoot' kan zich onder bepaalde omstandigheden verjongen. Noorse onderzoekers lieten de kwallen verhongeren, en het dier bracht zichzelf terug in een jeugdige staat om later, als er ruim voedsel was, gewoon weer volwassen te worden. Dit Noorse onderzoek kan belangrijke inzichten brengen in het proces van veroudering. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.