Het Centraal Planbureau maakt zich zorgen over bedrijven die, in hun ogen, onterecht in leven blijven, en over nieuwe, gezonde ondernemingen die niet doorbreken. Dat staat in een deze week gepresenteerd rapport. Volgens macroeconoom Arnoud Boot komt dat rapport op een belangrijk moment. ‘De kabinetsformatie is in gang en voormalig ASML-ceo Peter Wennink brengt binnenkort zijn rapport uit.’ 

Wat zegt het CPB precies? 

Het CPB waarschuwt, terecht, dat we niet moeten meegaan in al het geklaag van ondernemingen die zeggen steun nodig te hebben. We zijn veel te lang doorgegaan met steun, waardoor bestaande bedrijven overeind blijven en het nieuwe geen kans krijgt. Dat is ook de kernboodschap: innovatie komt van challengers, van nieuwe bedrijven die opkomen. Maar juist die bedrijven worden op allerlei manieren belemmerd. De Europese grenzen en de binnenmarkt zorgen daarbij voor grote problemen, vooral voor kleinere ondernemingen. Er ligt te veel focus op steun voor grote bedrijven, wat veel capaciteit van de economie wegslurpt. 

Maar grote bedrijven als ASML zijn toch onze trots? 

We zijn natuurlijk blij dat een bedrijf als ASML zich in Nederland heeft kunnen ontwikkelen. Het bedrijf werd in 1995 door Philips naar de beurs gebracht, waardoor de ‘kleffe deken’ van Philips verdween en ASML zich vrij kon ontwikkelen. Philips was cruciaal voor het opbouwen van de kennisinfrastructuur in Nederland die nodig was om de markt te openen. Dat leidde tot allerlei spin-offs. Nu staat ASML op het hoogtepunt van zijn macht en succes. Maar het project Beethoven is bedoeld voor de hele regio Eindhoven en is geen specifieke steun aan ASML. Dat is iets wat ik steeds moet blijven benadrukken. 

Dus we hebben de grote bedrijven wel nodig, maar – tot op zekere hoogte? 

ASML profiteert wel van de verbeterde kennisinfrastructuur. Als we het als steun aan ASML gaan zien, wordt het bedrijf de kleffe deken en komt het nieuwe niet meer boven. Dat is cruciaal. Grote bedrijven hoef je alleen een voorspelbare omgeving te bieden: voorspelbaarheid en consistent overheidsbeleid. Je moet ze niet op allerlei manieren subsidiëren. Die subsidiestroom moet juist naar bedrijven gaan die een hobbel moeten overwinnen en een steuntje in de rug nodig hebben. 

Voormalige ASML-ceo Peter Wennink komt binnenkort met een rapport. Wat verwacht je daar van? 

Het is een onafhankelijk rapport van Peter Wennink, maar hij zal zorgvuldig moeten benadrukken dat het innovatieve gehalte van de economie wordt versterkt én dat grote bedrijven voorspelbaarheid nodig hebben. Hij moet duidelijk maken dat het succes van ondernemend Nederland juist voortkomt uit het geven van kansen aan het nieuwe. Kijk naar ASML: zo is dat tot stand gekomen. 

 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De notulen van de laatste renteverlaging van de Fed zijn gepubliceerd. Destijds besloot de Fed om de rente te verlagen, maar dat was zeker geen unanieme beslissing. Terwijl het ene bestuurslid de rente ongewijzigd wilde laten, wilde de ander juist de rente verlagen. En weer een ander wilde de rente nóg verder verlagen. Bijzonder, zegt macro-econoom Edin Mujagić: ‘Het is vrij uitzonderlijk dat je drie stromingen in één rentevergadering hebt’.

 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sinds Trumps Liberation Day is de boodschap duidelijk: importheffingen remmen de groei en stuwen de inflatie, omdat de extra kosten bij de consument belanden. Daarom was macro-econoom Edin Mujagic verrast door een paper van twee economen uit San Francisco. ‘Hun conclusie: hogere heffingen zorgen voor meer werkloosheid, maar verlagen de inflatie.’

Wat zijn dan de verklaringen die deze auteurs geven?

Aan de ene kant zeggen ze dat de onzekerheid toeneemt bij extra heffingen. Dat leidt ertoe dat de economische groei omlaaggaat, omdat mensen minder geld spenderen, en dat verlaagt de inflatie. Anderzijds is er het vermogenskanaal: hogere heffingen betekent lagere aandelenkoersen, lagere aandelenkoersen betekent dat mensen zich minder rijk voelen, en als je je minder rijk voelt, geef je minder uit.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Gisteren publiceerde De Nederlandsche Bank (DNB) zijn bevindingen over de financiële stabiliteit, en werd duidelijk dat de bank 10 procent gaat bezuinigen op de eigen bedrijfsvoering. Volgens macro-econoom Edin Mujagic is dat een duidelijk teken dat er een nieuwe leider aan het hoofd staat.

Waarom is het zo duidelijk dat DNB een nieuwe leider heeft?

Dat zie je onder andere aan hoe hij zich de afgelopen tijd heeft uitgelaten over de eurobonds, de gezamenlijke schulden op Europees niveau. Daar is de nieuwe president van DNB, Olaf Sleijpen, behoorlijk kritisch over. Hij zegt: ga daar niet zomaar in mee als Den Haag, want het risico is dat je zo stimuleert om nog meer schulden aan te nemen. Terwijl hij vindt dat de schulden in Europa juist omlaag moeten.

Dit zijn dingen waarvan ik denk: hulde, dit geluid hebben we nodig. En waar ik persoonlijk op wacht, is het voorjaar van volgend jaar, wanneer het jaarverslag van DNB verschijnt. Daarin staat een voorwoord van de president, het eerste voorwoord van Sleijpen. Waar ik de afgelopen jaren steeds naar heb gekeken, is: komt het woord geldhoeveelheid, of de groei daarvan, erin voor? De afgelopen jaren was dat vaak nul keer. Ik hoop dat dat volgend jaar anders is. Dat zou laten zien dat hij aandacht heeft voor waar monetair beleid eigenlijk om draait: houd de geldhoeveelheid onder controle.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De deadline voor de omzetting naar het nieuwe pensioenstelsel ligt nog een paar jaar in de toekomst. Toch waarschuwt de speciale regeringscommissaris Transitie Pensioenen Fieke van der Lecq dat veel werkgevers te laat in actie komen. Er doen zich verschillende problemen voor, die volgens macro-econoom Arnoud Boot ‘totaal te verwachten waren’.

 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De deadline voor de omzetting naar het nieuwe pensioenstelsel ligt nog een paar jaar in de toekomst. Toch waarschuwt de speciale regeringscommissaris Transitie Pensioenen Fieke van der Lecq dat veel werkgevers te laat in actie komen. Er doen zich verschillende problemen voor, die volgens macro-econoom Arnoud Boot ‘totaal te verwachten waren’.

 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bijna tien jaar nadat de Britten voor de Brexit stemden, is eindelijk duidelijk wat de economische impact hiervan was. Zoals al lang en breed duidelijk is, heeft het de Britten niet de economische voorspoed opgeleverd die men soms voorgeschoteld kreeg. Nu is de schade ook becijferd. De economie van het Verenigd Koninkrijk zou zijn 6 tot 8 procent groter zijn als het vertrek uit de Europese Unie niet heeft plaatsgevonden, vertelt macro-econoom Edin Mujagic. 

 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na 43 dagen is de shutdown in de Verenigde Staten achter de rug. President Donald Trump heeft een wet ondertekend waardoor de financiering van de federale overheid weer tot eind januari door kan. Dat is in ieder geval goed nieuws voor de financiële markten, maar de uiteindelijke gevolgen voor de economie zijn nog lang niet duidelijk, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘De overheid gaat weer open, maar je bent er wel zeven weken uit geweest.’ 

De Amerikaanse overheid gaat weer open, en daar hebben de financiële markten met smart op gewacht. Maar daarmee is de kous nog niet af: het zal even duren voordat alles weer bij het oude is. En de spanning blijft, alleen al door een mededeling van minister van Financiën Scott Bessent dat er de komende dagen een belangrijke aankondiging komt, hoogstwaarschijnlijk over de kosten van levensonderhoud, zegt Mujagic. ‘Heel veel Amerikanen zijn er niet over te spreken dat de boodschappen steeds duurder worden.’

 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De inflatie bleef in oktober met 3,1 procent op jaarbasis ruim boven de doelstelling van rond de 2 procent. Volgens Bas Jacobs, hoogleraar economie en overheidsfinanciën aan de Vrije Universiteit, spelen de uitgaven van onze overheid daar een belangrijke rol in. ‘De Nederlandse overheid geeft eigenlijk veel te veel gas met de begroting.’

Ook gekeken naar de politieke partijen die bezig zijn met ‘elkaar besnuffelen’ in de formatie, ziet Jacobs dat de meeste partijen ook in een komende regeerperiode van plan zijn om flink te blijven besteden. Met als gevolg dus een aanhoudend te hoge inflatie in Nederland. ‘De remweg van inflatie is heel lang, de lonen blijven lang hoog. Dat betekent ook dat op dit moment het monetaire beleid van de ECB voor Nederland te ruim is.’ 

Het monetaire beleid van de Europese centrale bank is gericht op het gemiddelde van de Eurozone, en daar daalt de inflatie op dit moment richting de 2 procent. ‘Dat betekent dat we in Nederland eigenlijk krapper moeten gaan begroten, en dat zie ik vooralsnog niet gebeuren’, aldus Jacobs.

 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De opvallend zwakke dollar veroorzaakt steeds meer problemen in het Verenigde Staten. Dat de munt zo slecht ervoor zou staan ten opzichte van de euro is een verrassing, aangezien bij de verkiezing van Donald Trump de dollar juist aan waarde won.  ‘De zwakkere munt betekent dat de invoer duurder wordt’, legt macro-econoom Edin Mujagic uit. 

 

See omnystudio.com/listener for privacy information.