Wolność i godność człowieka w sporach bioetycznych. Wykład prof. ucz. Andrzeja Kobylińskiego (UKSW)

Macierzyństwo zastępcze polega na donoszeniu ciąży przez kobietę dla innych osób, które zamówiły tę „usługę medyczną lub prokreacyjną”, z zamiarem przekazania im dziecka zaraz po porodzie. Najczęstszą przyczyną korzystania z tej procedury jest bezpłodność par heteroseksualnych lub pragnienie posiadania dziecka przez tzw. małżeństwa gejowskie. Z jednej strony, pojawiają się coraz częściej różne głosy, żeby wprowadzić ogólnoświatowy zakaz tego rodzaju praktyki medycznej, z drugiej – macierzyństwo zastępcze stało się dobrze zorganizowaną działalnością biznesową w wymiarze globalnym.

Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat bardzo wyraźnie przyśpieszył proces legalizacji eutanazji w wielu krajach świata. Spór bioetyczny wokół różnych form eutanazji dotyczy wielu niezwykle istotnych kwestii, związanych z istotą ludzkiego życia – wolności, godności ludzkiej, jakości i wartości życia, sensu bólu i cierpienia, wizji życia pozagrobowego itp. Wszystko wskazuje na to, że proces legalizacji śmierci na życzenie będzie się stopniowo rozwijał w najbliższych dziesięcioleciach w wymiarze globalnym.

W 2011 roku weszła w życie w Francji ustawa bioetyczna. Francuski ustawodawca określił, że co 7 lat należy dokonywać nowelizacji tego dokumentu. Dlatego w 2019 roku rozpoczęła się w kraju nad Sekwaną dyskusja społeczna dotycząca przygotowania nowej wersji ustawy bioetycznej.

We współczesnych dyskusjach na tematy bioetyczne bardzo często pojawia się pojęcie autonomii. Żeby uzasadnić legalizację eutanazji, macierzyństwa zastępczego czy inżynierii genetycznej, wielu ludzi powołuje się na zasadę autonomii człowieka. Koncepcję etyki autonomicznej wypracował niemiecki myśliciel oświeceniowy Immanuel Kant (1724-1804), który twierdził, że człowiek powinien podlegać tylko temu prawo, które sam sobie nadaje.

Pytania o rolę i źródło godności człowieka są dzisiaj obecne w refleksji filozoficznej, w analizach społecznych i politycznych, w sporach etycznych i bioetycznych itp. Niepodzielna godność życia ludzkiego jest przede wszystkim fundamentem naszych praw podstawowych. Pojęcie godności wskazuje na cechę wspólną wszystkim ludziom, bez której uznania nie ma wolności czy sprawiedliwości.

W obecnej epoce historycznej szczególnego znaczenia nabiera refleksja bioetyczna, która pomaga wypracować ocenę moralną nowych zagadnień, związanych przede wszystkim z szybkim rozwojem genetyki, mikrobiologii czy medycyny. Bioetyka (bìos – życie, éthos – zwyczaj, obyczaj) to inaczej etyka życia. Można określić tę dziedzinę wiedzy jako część etyki filozoficznej, która ustala oceny i normy moralne w związku z ingerencją w życie ludzkie w granicznych sytuacjach jego powstawania, trwania i śmierci.