Geen enkel systeem verandert als we het bestaande niet durven bevragen. In deze laatste aflevering staat samenwerking centraal. Wat betekent het om elkaar vast te houden als het schuurt? Wat vraagt het om een gesprek vol misverstanden en belangen toch voort te zetten? Zonder ontmoeting, zonder luisteren, en zonder het ongemakkelijke te verdragen, verandert er niets.  We horen hoe Hans Huijbers, Iris Bouwers en Krispijn van den Dries elk op hun manier zoeken naar nieuwe vormen van samenwerking. Hans benadrukt dat duurzame samenwerking begint bij vertrouwen en nabijheid: mensen die elkaar kennen, durven samen meer. Iris pleit voor duidelijkheid en wederzijdse verwachtingen – samenwerking lukt alleen als iedereen weet wat er op het spel staat. Krispijn wijst op de noodzaak om bestaande structuren te doorbreken: alleen dan komt er echt ruimte voor iets nieuws.  Tegelijkertijd bieden kunstenaars een ander perspectief. Henk Wildschut confronteert ons met zijn foto’s van stoppende kalverhouders. Zijn beelden maken zichtbaar hoe we samen leven en werken op hetzelfde terrein zonder elkaar te ontmoeten en te spreken. Femke Herregraven onderzoekt de verborgen structuren achter systemen en nodigt uit tot het luisteren voorbij de woorden. Hanna van Mourik Broekman vraagt zich af hoe we het ongemak in het gesprek ruimte kunnen geven, en hoe we toch kunnen blijven bewegen – samen, in verschil.  De belangrijkste vernieuwing? Die zit niet in regels of modellen, maar in de bereidheid om te blijven – bij het ongemakkelijke, bij elkaar, en bij het grotere doel.  Gasten:

• Hans Huijbers (melkveehouder, Brabant)
• Iris Bouwers (akkerbouw- en varkenshouder)
• Krispijn van den Dries (boer, biologisch-dynamisch)
• Henk Wildschut (fotograaf, henkwildschut.com)
• Femke Herregraven (kunstenaar, femkeherregraven.net)
• Hanna van Mourik Broekman (theatermaker, stormkamer.nl)

Verder lezen / luisteren:

• Herman Wijffels – Van geld weer natuur maken – over waardecreatie, economie en ecologie, via: https://re-generation.cc/longread/herman-wijffels/
• Hannah Arendt – over het belang van oordelen, verantwoordelijkheid en ontmoeting. Zie ook haar essay Denken zonder leuning: https://www.hannaharendt.net
• Falk Hübner – The Artist as Explorer – over artistieke methoden in onderzoek en samenwerking: https://www.lectoraatkunsteneconomie.nl/publicaties/the-artist-as-explorer
• Organiseren met aandacht en verbeeldingskracht – Hanna van Mourik Broekman (Nieuwe Grond) https://stormkamer.nl/verhalen-bestaansonzekerheid-1/
• De kracht van het ongemak – Reflecties op samenwerking in gebiedsontwikkeling, via gebiedsontwikkeling.nu
• Hens Runhaar - Over de boer als oplossing in plaats van probleem. https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/opinie-focus-niet-enkel-op-stikstof-maar-op-natuurherstel-met-boer-als-oplossing-in-plaats-van-probleem~b04e2a38/