Wat leert een negen meter hoog beeld ons over mens-zijn in tijden van AI?

In deze aflevering reizen Wouter Modderkolk en Jan Jaap Hubeek af naar Dornach, Zwitserland, om in het Goetheanum in gesprek te gaan met Johannes Kronenberg. Aanleiding voor dit bezoek is het bezichtigen van De Mensheidsrepresentant, een imposant houten beeld van negen meter hoog, dat in het hart van het Goetheanum staat. Het toont een mens die niet wegvlucht naar het licht of ten onder gaat in het duister, maar in het midden blijft staan — tussen de polariteiten van Lucifer en Ahriman, tussen verleiding en verstarring, tussen idealisme en technologie.

In tijden van kunstmatige intelligentie wordt dat midden opnieuw op scherp gesteld. In het onderwijs merken we hoe AI niet alleen ons handelen, maar ook ons mensbeeld bevraagt. Wat vraagt deze ontwikkeling van ons? En wat kunnen we leren van het beeld in het Goetheanum, van de antroposofische visie op menswording en geestelijke autonomie?

Johannes Kronenberg, werkzaam aan het Goetheanum als wetenschappelijk medewerker Duurzame Ontwikkeling, helpt ons deze vragen te verkennen.

In deze aflevering gaat Jan Jaap Hubeek in gesprek met Wouter Modderkolk, docent economie op de Stichtse Vrije School in Zeist, én met een van zijn leerlingen.

Aanleiding is een essayopdracht: bij het nakijken vermoedde Wouter dat een deel van de tekst met hulp van ChatGPT was geschreven. Hoe ga je daar als docent mee om? En wat betekent dat voor de relatie tussen leerling en leraar?

Wouter en zijn leerling verkennen in deze aflevering samen hun houding ten opzichte van AI in de klas. Want: is het eigenlijk erg om ChatGPT te gebruiken? Of is het veel belangrijker welk gesprek je daarover voert — met elkaar, als leraren en leerlingen die samen zoeken naar wat leren vandaag betekent?

Let op: om privacyredenen is de naam van de leerling vervangen door een discreet piepje.

In deze aflevering is Rianne van den Berghe te gast.

Rianne is associate lector bij Hogeschool IPABO, Marnix Academie en Hogeschool de Kempel waar ze de kenniskring Onderwijs en (leer)technologie leidt.

Rianne doet al jaren onderzoek naar (sociale) robots in het onderwijs. Ze begon tijdens haar promotieonderzoek aan de Universiteit Utrecht en zette haar werk voort als postdoc aan Hogeschool Windesheim. Tegenwoordig is ze associate lector en leidt ze de kenniskring Onderwijs en (leer)technologie.

Een rol die ze met veel nieuwsgierigheid vervult, want: hoe zorg je ervoor dat technologie écht iets toevoegt aan het onderwijs? En hoe maak je daarbij de juiste afwegingen?

In deze podcast verkennen we de belofte én de grenzen van technologie in de klas.

Link Master Onderwijs en Technologie: https://www.masteronderwijsentechnologie.nl/

“Een kind is geen grafieklijntje op een dashboard. En een leraar is geen doorgeefluik van data.”

In deze aflevering gaat Jan Jaap Hubeek in gesprek met Monique Leijgraaf, lector kansengelijkheid aan de Hogeschool IPABO in Amsterdam.

Wat betekent het om leraar te zijn in een tijd waarin technologie zich razendsnel ontwikkelt en waarin AI steeds meer invloed krijgt op het onderwijs? Welke vragen moeten we stellen om koers te houden – of zelfs koers te verleggen?

Vanuit haar lectoraat pleit Leijgraaf voor een structurele sociale rechtvaardigheid: het erkennen van ongelijkheid, het bespreekbaar maken van macht, en het actief zoeken naar vormen van onderwijs die emancipatoir en mensgericht zijn. Ze wijst op het gevaar van data-gestuurde systemen die leerlingen reduceren tot grafieklijntjes en leerkrachten tot uitvoerders van door technologie gegenereerde analyses.

AI biedt kansen, maar stelt ons ook voor fundamentele vragen: Wie bepaalt wat kennis is? Welke rol spelen technologiebedrijven in ons onderwijs? En hoe behouden we de menselijke maat, juist nu?

Een persoonlijk, indringend en hoopvol gesprek over technologie, onderwijs en het belang van onderwijsteams die samen kritisch blijven denken.

Meer info over het lectoraat: https://www.ipabo.nl/lectoraat/kansengelijkheid/

In deze aflevering is filosoof Hans Schnitzler te gast. Hans Schnitzler is filosoof, schrijver en columnist. In zijn werk staat de invloed van de digitalisering op de alledaagse leefwereld centraal. 

Schnitzler staat bekend om zijn scherpe, filosofische blik op de invloed van technologie. In zijn essays en boeken onderzoekt hij hoe digitalisering onze menselijkheid vormt, vervormt en soms zelfs bedreigt. Thema’s als ethiek, onderwijs en burgerschap lopen als een rode draad door zijn werk.

Op 4 juni is Hans Schnitzler spreker tijdens de NIVOZ-onderwijsavond in het Rotterdamse Dokhuis. In deze podcast verkennen we zijn gedachtegoed, met speciale aandacht voor het pedagogisch appel dat hij richt aan onderwijsprofessionals in tijden van technologische versnelling. Hoe blijven we mens te midden van algoritmes, schermen en data? En welke rol kan het onderwijs hierin spelen?

Meer info over de onderwijsavond op 4 juni:

https://nivoz.nl/nl/hans-schnitzler-op-nivoz-onderwijsavond-in-dokhuis-vorming-in-vloeibare-en-digitale-tijden

De democratie crasht: hoe digitalisering onze samenleving verandert

In deze aflevering van de NIVOZ-podcast gaat Jan Jaap Hubeek in gesprek met Kees Verhoeven, oud-Kamerlid en auteur van De democratie crasht. Verhoeven zet zich in voor het verantwoord gebruik van digitale technologie en waarschuwt voor de ingrijpende gevolgen van digitalisering op onze samenleving en democratie.

In een tijd waarin big tech onze aandacht kaapt en de overheid grip verliest op digitale ontwikkelingen, stelt Verhoeven kritische vragen: Hoe behouden we onze menselijke samenleving in het digitale tijdperk? Welke invloed heeft data-gestuurde controle op onderwijs en burgerschap? En hoe kunnen we functioneel vertragen om betere keuzes te maken?

Met persoonlijke anekdotes en scherpe analyses verkent hij de dilemma’s van technologie en politiek, en biedt hij perspectieven op hoe we digitalisering in goede banen kunnen leiden. Een onmisbare aflevering voor iedereen die betrokken is bij onderwijs, democratie en de toekomst van technologie.

🎧 Luister nu en denk mee over de rol van digitalisering in onze maatschappij!

Bron: https://www.atlascontact.nl/boek/de-democratie-crasht/

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

De podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.

In this episode of the Slowdown Podcast by NIVOZ, Jan Jaap Hubeek and Nickel van der Vorm sit down with Matt Brittin, President of Google EMEA (Europe, Middle-East en Africa), at Google’s headquarters in London. Brittin shares his insights on the role of AI in education, healthcare, and sustainability. He reflects on the balance between human expertise and technology, the cultural impact of AI, and how we can prepare children for a world shaped by technological progress. An inspiring conversation about AI’s potential to transform lives and the responsibility to deploy it thoughtfully.

In deze Engelstalige aflevering van de NIVOZ-podcast gaan Jan Jaap Hubeek en Nickel van der Vorm in gesprek met Matt Brittin, president van Google EMEA (Europe, Middle-East en Africa). Vanuit het hoofdkantoor in Londen deelt Brittin zijn visie op de rol van AI in onderwijs, gezondheidszorg en duurzaamheid. Hij reflecteert op de balans tussen menselijke expertise en technologie, de culturele impact van AI, en de vraag hoe we kinderen kunnen voorbereiden op een wereld vol technologische vooruitgang. Een inspirerend gesprek over de potentie van AI om levens te veranderen, en de verantwoordelijkheid om deze technologie met zorg in te zetten.

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

De podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.

In deze aflevering van de NIVOZ-podcastserie duiken we in de wereld van gepersonaliseerd leren en de rol van technologie in het onderwijs. Te gast zijn Maarten van Keulen en Jasper Roelofsen.

Maarten is mede-oprichter van eJournal, een platform voor ontwikkeling en beoordelingsportfolio’s. Jasper is de oprichter van BrainBoost, een bijlesschool opgericht door echte docenten, waar zelfvertrouwen en zelfinzicht in leren centraal staan om leerlingen optimaal door hun schooltijd te begeleiden.

Samen werken Maarten en Jasper aan de ontwikkeling van een AI-leermodel dat de gezamenlijke krachten bundelt om leerlingen nog beter te begeleiden en ondersteunen in passend maatwerk op leergebied. In dit gesprek vertellen ze over hun drijfveren, de achterliggende visie en de impact die ze hopen te maken. Samen bespreken zij hoe AI en innovatieve onderwijsvormen leerlingen kunnen ondersteunen om het maximale uit zichzelf te halen.

Met voorbeelden uit hun praktijk vertellen ze over de impact van persoonlijke leertrajecten, de kracht van maatwerk, en hoe technologie de docent kan versterken zonder het menselijke aspect te verliezen. Maar ook over de uitdagingen: wat betekent het voor een kind als onderwijs steeds meer gericht is op data en minder op persoonlijke interactie? En hoe voorkom je dat technologie een extra drempel wordt in plaats van een brug?

Deze aflevering biedt een inspirerend en kritisch perspectief op de toekomst van het (aanvullend)onderwijs. Van persoonlijke leercoaches tot de dromen en dilemma’s van een AI-gedreven aanpak: luister mee naar dit boeiende gesprek dat de kern raakt van wat leren écht betekent.

Linken:

eJournal: https://ejournal.app/

Brainboost: https://brainboost.nl/

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

De podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.

In deze bijzondere aflevering duiken we diep in de kern van wat school werkelijk de school maakt. Jan Masschelein en Maarten Simons, beiden verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven, nemen ons mee in hun visie op de school als een plek van vrijheid, gelijkheid en vorming. Ze belichten hoe scholen nieuwe generaties de kans bieden zich tot werelden te verhouden, voorbij de dominante prestatiedrang en het efficiëntiedenken.

Na een kritisch-pedagogische fase besloten Masschelein en Simons te pleiten voor een herwaardering van de school als een fysieke, sociale én publieke ruimte die van fundamenteel belang is voor de democratie. In een tijdperk van toenemende digitalisering en personalisering door AI, stellen zij dat het juist nu cruciaal is om die unieke eigenschappen van de school te beschermen die élk individu de ruimte geeft om diens eigen toekomst vorm te geven. Hoe kan AI een plaats krijgen binnen het onderwijs zonder de vrijheid, gelijkheid en vorming te ondermijnen?

Deze aflevering biedt stof tot nadenken over de toekomst van onderwijs in een wereld waar technologische vooruitgang en maatschappelijke verwachtingen soms botsen met pedagogische idealen. Een inspirerende oproep om opnieuw ruimte te maken voor echte aandacht, fysieke aanwezigheid, en de mogelijkheid om als mens in vrijheid te zijn en worden.

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

De podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.

In deze aflevering is Richard Hulsebos te gast. Als innovatiecoördinator binnen Stichting VierTaal, een cluster 2-bestuur, zet Richard zich in om technologische en andere innovaties op verantwoorde wijze in het onderwijs te integreren. Hij werkt nauw samen met scholen en leerkrachten om onderwijspraktijken te versterken en leerlingen met taalontwikkelingsstoornissen of gehoorproblemen beter te ondersteunen.

Tijdens het gesprek vertelt Richard over de unieke uitdagingen en kansen binnen het cluster 2-onderwijs. Hij deelt inzichten over hoe technologische hulpmiddelen zoals tablets en adaptieve software een meerwaarde kunnen bieden, maar waarschuwt ook voor de risico’s van blind vertrouwen op systemen. Vanuit zijn persoonlijke ervaring benadrukt hij het belang van goed geïnformeerde leerkrachten die de regie behouden, vooral in een tijd waarin generatieve AI steeds nadrukkelijker aanwezig is in het onderwijs.

Ook verkent Richard de rol die AI kan spelen in de transitie naar passend onderwijs, waarin leerlingen dichter bij huis en in een reguliere schoolomgeving onderwijs zouden moeten volgen. Hij vertelt over innovatieve ideeën zoals AI-ondersteuning in de klas, digitale tools voor logopedie, en nieuwe manieren om leerkrachten en ouders te betrekken bij de digitale opvoeding van kinderen.

Met praktische voorbeelden en een kritische blik toont Richard hoe balans en pedagogische verantwoordelijkheid centraal staan in zijn werk. Zijn verhaal biedt inspirerende handvatten voor scholen die middenin de technologische transformatie van het onderwijs staan.

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

De podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.