Από όλους τους ενδιαφέροντες λαούς του αρχαίου κόσμου, φαίνεται ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ασκούν μια ιδιαίτερη γοητεία στον σύγχρονο κόσμο. Κατεστραμμένα μνημεία καλυμμένα με μια συναρπαστική γραφή, πελώριοι ναοί και πυραμίδες, και απίστευτα αρχαιολογικά ευρήματα: αυτά συνθέτουν το μυστήριο που περιβάλλει μια πραγματικά παλιά κοινωνία που έχει εν πολλοίς εκλείψει. Οι περισσότεροι Αιγύπτιοι ζούσαν μια σχετικά απλή ζωή, αγαπούσαν τη χώρα τους και πίστευαν ότι ήταν το καλύτερο μέρος επάνω στη Γη. Την αποκαλούσαν Κεμέτ ή Μαύρη Γη, αναφερόμενοι στο πλούσιο γόνιμο έδαφος στις όχθες του ζωτικού ποταμού της, ο οποίος διασχίζει μακρινές περιοχές στον βορρά και φτάνει μέχρι τον νότο, για να χυθεί τελικά σε μια μεγάλη θάλασσα.

Σε σύγκριση με την αρχαία Αθήνα και τη Ρώμη, άλλους δύο σπουδαίους πολιτισμούς του αρχαίου κόσμου, η Αίγυπτος δεν μας έχει αφήσει πολλά και διαφορετικά κείμενα τα οποία θα μας βοηθούσαν να κατανοήσουμε σε βάθος οτιδήποτε σχετικό μπορεί να μας ενδιαφέρει. Ο μέσος Αιγύπτιος ήταν αναλφάβητος και τα περισσότερα κείμενα που σώζονται σήμερα αφορούν βασιλικά, θρησκευτικά και ταφικά θέματα. Ωστόσο, έχουν φτάσει στα χέρια μας αρκετά στοιχεία τα οποία επιτρέπουν στους αιγυπτιολόγους να απεικονίσουν με εύλογο τρόπο τις διάφορες πτυχές του πολιτισμού της Αιγύπτου, μαζί με ποικίλες σκόρπιες προσωπικές επιστολές και πραγματείες για θέματα όπως η ιατρική. Η πρακτική της ζωγραφικής ή της λάξευσης σκηνών της καθημερινής ζωής στους τοίχους των τάφων της ελίτ –οράματα μιας μεταθανάτιας ζωής σε μια τελειοποιημένη εκδοχή του κόσμου στον οποίο ζούσαν όσο ήταν ζωντανοί– έχει βοηθήσει πάρα πολύ τους μελετητές. Το ίδιο ισχύει και για το έθιμο σύμφωνα με το οποίο οι αρχαίοι Αιγύπτιοι τοποθετούσαν στους τάφους φαγητά, ρούχα, έπιπλα και άλλες προμήθειες. Επίσης, έχουν σωθεί μερικά εγκαταλειμμένα χωριά που είχαν χτιστεί για να διευκολυνθεί η διεξαγωγή έργων όπως η κατασκευή πυραμίδων και βασιλικών τάφων. Οι ανασκαφές σε αυτά έχουν φέρει στο φως σημαντικά και πολύτιμα στοιχεία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τον τρόπο ζωής τους. Ο αρχαιολόγος και συγγραφέας DonaldP. Ryan έχει βασιστεί στα ευρήματα ανασκαφών από κάθε περιοχή της Αιγύπτου για να δημιουργήσει 24 ιστορίες από την καθημερινή ζωή των αρχαίων Αιγυπτίων – φανταστικές ιστορίες με ανθρώπους κάθε ιδιότητας και κοινωνικής τάξης που θα μπορούσαν, όμως, να είναι αληθινές.  

Εδώ ακούσετε δύο από αυτές.

Το βιβλίο του DonaldP. Ryan «24 ώρες στην Αρχαία Αίγυπτο, περνώντας μια μέρα με τους κατοίκους της» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οξύ σε μετάφραση της Ιωάννας Χονδρού.

Εκφώνηση: Μαρία Δρουκοπούλου

Το 2015 ξέσπασε σάλος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γύρω από ένα φόρεμα. Οι μισοί το περιέγραφαν ως μπλε με μαύρο, ενώ οι άλλοι μισοί ως λευκό με χρυσό. Αυτό φυσικά έδειξε αφενός πόσο υποκειμενικό είναι το χρώμα, αφετέρου πόση αμηχανία νιώθουμε όταν πρέπει να ορίσουμε μια απόχρωση. Συχνά ξεχνάμε πόσο σημαντικό είναι το χρώμα στη ζωή μας. Αν όμως σκεφτούμε τους φωτεινούς σηματοδότες που ρυθμίζουν την κυκλοφορία, αν προσπαθήσουμε να μιλήσουμε για τα μάτια ενός αγαπημένου μας προσώπου, καταλαβαίνουμε πόσο καταλυτικό ρόλο έχει στην καθημερινότητά μας.

Στο βιβλίο «Τα Χρώματα και οι Μυστικές ζωές τους» της Kassia St Clair αναλύονται εβδομήντα επτά αποχρώσεις που έχουν ενταχθεί στις ευρύτερες κατηγορίες των χρωμάτων του ορατού φάσματος. Από το nude φόρεμα της Μισέλ Ομπάμα μέχρι το καφέ στις στρατιωτικές στολές που άλλαξαν τον τρόπο που διεξάγονται οι μάχες, από τη γαλάζια περίοδο του Πικάσο μέχρι την ώχρα που χρησιμοποιούσε ο παλαιολιθικός άνθρωπος στα τοιχώματα των σπηλαίων -όλες αυτές οι συναρπαστικές ιστορίες φωτίζουν αθέατες πλευρές των χρωμάτων και μας μυούν στη γοητεία τους. Μέσα από ιστορίες συναρπαστικές έως και απίστευτες κάνει μια μελέτη πάνω στην αλληλένδετη σχέση μεταξύ ανθρώπινης ιστορίας και χρώματος.

Αυτή είναι η ιστορία των πιο βασικών αποχρώσεων του κόκκινου, ένα χρώμα που επιδρά περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο στην ανθρώπινη ψυχή.

Το βιβλίο «Τα Χρώματα και οι Μυστικές ζωές τους» της Kassia St Clair κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Ο Άντονι Μπουρντέν, μάγειρας-ταξιδευτής μια ζωή και συγγραφέας του μπεστ σέλερ «Κουζίνα Εμπιστευτικό», ξεκινάει να κάνει τον γύρο του κόσμου. Αλλά μια και πρόκειται για τον Μπουρντέν, δεν υπάρχει περίπτωση να μιλήσουμε για έναν συμβατικό γύρο του κόσμου. Εμπνευσμένος από το «Ανακάλυψη τώρα», ο αποκαλούμενος και «Τζακ Κέρουακ της μαγειρικής» παίρνει τον δρόμο για τη Σαϊγκόν και την Πνομ Πενχ, αλλά τον βρίσκουμε και στο Τόκιο, στην Αγία Πετρούπολη, στην Πορτογαλία, στο Μαρόκο, στο Μεξικό, στο Λονδίνο και στο Εδιμβούργο.

Στα ταξίδια του, είτε βρίσκεται σ’ ένα βιετναμέζικο εστιατόριο όπου οι πελάτες διασχίζουν την τραπεζαρία καβάλα σε σκούτερ, είτε σε κάποιο εκπληκτικό πανηγύρι σε ένα απομακρυσμένο χωριό του Μεξικού, είτε παρίσταται σε μεσαιωνικού τύπου χοιροσφάγια στη Βόρεια Πορτογαλία, ανακαλύπτει αδιάκοπα τη μαγική επίδραση του φαγητού και τη δύναμή του να φέρνει τους ανθρώπους κοντά. Το ζητούμενο είναι πάντα η γαστρονομία στην πιο ουσιαστική της διάσταση: την απόλαυση της τροφής. Δεν έχει σημασία αν αυτό γίνεται σε κάποιο εξαιρετικό εστιατόριο ή στην ύπαιθρο όπου οι άνθρωποι τρώνε με τα χέρια. Το θέμα είναι τα αγνά υλικά, η εφευρετική διάθεση, η καλή παρασκευή και η απόλαυση με εγκάρδια παρέα.

Το βιβλίο «Η περιπλάνηση ενός μάγειρα» είναι μια συναρπαστική ταξιδιωτική περιπέτεια με στόχο το τέλειο γεύμα, όπου ο πανούργος συγγραφέας επιφυλάσσεται μέχρι το τέλος να αποκαλύψει αν το βρήκε πουθενά και αν τελικά υπάρχει.  

Το βιβλίο του Άντονι Μπουρντέν «Η περιπλάνηση ενός μάγειρα» κυκλοφόρησε το 2003 από τις εκδόσεις Νάρκισσος.

Διαβάζει ο ηθοποιός Απόστολος Καμιτσάκης

Το δάσος είναι αγαπημένος προορισμός για πολλούς ανθρώπους. Αποτελεί συνώνυμο της γαλήνης και της παρθένας φύσης. Η «Μυστική ζωή των δέντρων» του διακεκριμένου δασολόγου και συγγραφέα Πέτερ Βόλεμπεν, ένα βιβλίο που πρωτοεκδόθηκε στη Γερμανία το 2016 και έχει κυκλοφορήσει σε 35 γλώσσες, ρίχνει φως στην πυκνή βλάστηση του δάσους και εμβαθύνει εντυπωσιακά σε ένα σύμπαν μυστηριώδες και εντελώς άγνωστο για τους περισσότερους.

Στο δάσος συμβαίνουν εκπληκτικά πράγματα: τα δέντρα επικοινωνούν μεταξύ τους. Δεν μεγαλώνουν μόνο στοργικά τα μικρά τους, αλλά επίσης φροντίζουν τους ηλικιωμένους και άρρωστους γείτονές τους. Τα δέντρα έχουν μνήμη, ανταλλάσσουν μηνύματα, αισθάνονται πόνο, παθαίνουν εγκαύματα από τον ήλιο και κάνουν ρυτίδες. Κάποια δέντρα, όπως οι βελανιδιές, επικοινωνούν μεταξύ τους με χημικές αρωματικές ουσίες. Όταν, για παράδειγμα, ένα δέντρο δεχτεί επίθεση από έντομα, εκπέμπει αρωματικές ουσίες και όλα τα δέντρα της ευρύτερης περιοχής που λαμβάνουν το μήνυμα αυτό οπλίζονται κατάλληλα...

Συνεργάζονται για να επιβιώσουν, έχουν βρει τρόπους να ξεδιψούν και εκπαιδεύονται για να αντέξουν ακόμα και στη χειρότερη ανυδρία. Αυτός είναι ο μηχανισμός επιβίωσης στην ξηρασία, ένα «σχολείο» όπου η βία είναι βασικός παράγοντας, γιατί η φύση είναι αυστηρή δασκάλα.

Το βιβλίο «Η μυστική ζωή των δέντρων» του Πέτερ Βόλεμπεν κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση της Γιώτας Λαγουδάκου.

Εκφώνηση: Μαρία Δρουκοπούλου

​

Για τη λογοτεχνία, τις τέχνες αλλά και τη γραμματολογία, το ενδιαφέρον για το ερωτικό στοιχείο δεν είναι ασφαλώς καθόλου όψιμο, όσο κι αν από γεωγραφικής και πολιτισμικής άποψης τα ερωτικά και σεξουαλικά ήθη μοιάζουν να ποικίλλουν θεαματικά ανά τους αιώνες. Το όργιο είναι ένα οργανωμένο ξέσπασμα ενεργητικότητας, η εκτόνωση της ενέργειας που έχει συσσωρευτεί από την εγκράτεια και τον περιορισμό, και ως τέτοιο τείνει να έχει μια φύση καθαρτική. Κάθε είδος περιορισμού παράγει και τις εντάσεις του. O άνθρωπος βρίσκεται στην άβολη θέση να διαθέτει τόσο πολιτισμένες όσο και ζωικές ροπές που πρέπει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο να συμφιλιωθούν, συνήθως εις βάρος των δεύτερων. Όμως η αυξανόμενη πίεση δεν μπορεί να συγκεντρώνεται απεριόριστα και οδηγεί τελικά στην απελευθέρωση από κάθε είδους ένταση, δηλαδή το όργιο. Πολλά όργια δεν χαρακτηρίζονται ως τέτοια. Οι πόλεμοι, από μια άποψη, είναι μια ακραία και δυσάρεστη μορφή οργίου. Χαμηλότερα στην κλίμακα θα συναντήσουμε τους καβγάδες στις φιλικές συντροφιές, τα παιχνίδια των χρηματιστών, τις μικρές συζυγικές απιστίες.

Το όργιο υπηρετεί έναν ωφέλιμο σκοπό, όχι μόνο παρέχοντας μια ανακούφιση από την ένταση που προκαλεί η εγκράτεια, αναγκαία ή μη, αλλά και γιατί, από την άλλη, επανενεργοποιεί μια όρεξη για μονότονες εγκράτειες που συνιστούν αναπόφευκτο μέρος της καθημερινής ζωής. Γι’ αυτόν τον λόγο χρησιμοποιήθηκε από τόσο διαφορετικές ομάδες όπως οι πολίτες της Αρχαίας Ελλάδας και (πιο απρόθυμα) από τη μεσαιωνική χριστιανική εκκλησία.

Ο Μπούργκο Πάρτριτζ παρακολουθεί την εξέλιξη των οργίων στον δυτικό κόσμο, από τα «παραδοσιακά» όργια των Ελλήνων και των Ρωμαίων, αυτά που γίνονταν στον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση, τον δέκατο όγδοο αιώνα και στη βικτοριανή Αγγλία, και σε ορισμένους μυστικιστικούς κύκλους των αρχών του αιώνα μας - μέχρι και σε «αδελφότητες» του Ρασπούτιν στην τσαρική Ρωσία και του Άλιστερ Κρόουλι στην Αγγλία και τη Σικελία.

Ακολουθεί ένα απόσπασμα για την πρακτική των Ελλήνων κατά την κλασική αρχαιότητα.

Η σχέση μας με τη θάλασσα έχει αλλάξει εντελώς τα τελευταία χρόνια. Τέσσερις δεκαετίες μόνο έχουν περάσει από την εποχή που σχεδόν οτιδήποτε προμηθευόμαστε από αυτήν ως τροφή ήταν άγριο αλίευμα. Σήμερα, η καταστροφική υπεραλίευση μαζί με μια άνευ προηγουμένου επανάσταση στη βιοτεχνολογία μάς έχουν φέρει στο σημείο όπου τα άγρια ψάρια και αυτά που προέρχονται από υδατοκαλλιέργειες καταλαμβάνουν πλέον ίσα μέρη μιας πολύπλοκα δομημένης αγοράς. Βρισκόμαστε μπροστά σ’ έναν νέο κατακλυσμό, κοντά στο χρονικό σημείο μετά το οποίο οι επόμενες γενιές δεν θα είναι σε θέση να γευτούν ένα αληθινά άγριο ψάρι που κολύμπησε ελεύθερο στη θάλασσα.

Στα «Τέσσερα Ψάρια», ο Paul Greenberg, βραβευμένος συγγραφέας και μανιώδης ψαράς από τα παιδικά του χρόνια, καλεί τους αναγνώστες σε ένα επιστημονικό, γαστριμαργικό, οικονομικό και συχνά λυρικό ταξίδι γνωριμίας με τα τέσσερα ψάρια που κυριαρχούν στη διατροφή μας σήμερα − τον τόνο, τον σολομό, το λαβράκι και τον μπακαλιάρο. Εξετάζει την ιστορία τους και διερευνά την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το καθένα σήμερα, επισημαίνοντας πως η ανθρωπότητα εξημερώνει τώρα τους ωκεανούς − όπως έκανε σε περασμένες εποχές με τα χερσαία οικοσυστήματα, τους κάμπους και τα λιβάδια. Τα ψάρια, αποκαλύπτει ο Greenberg, είναι πράγματι «η τελευταία άγρια τροφή στον πλανήτη!»

Τα «Τέσσερα Ψάρια» είναι ένα βιβλίο-πλοηγός που μας βοηθά να ταξιδέψουμε στο νέο τοπίο που διαμορφώνεται σήμερα στις θάλασσες και στο τραπέζι μας και να συνειδητοποιήσουμε τη διαστρεβλωμένη σχέση μας με τον ωκεανό και την άγρια ζωή του. Από τα τέσσερα ψάρια, το λαβράκι είναι αυτό που εκτρέφεται και στα ελληνικά ιχθυοτροφεία, και η ιστορία του έχει μεγάλο ενδιαφέρον.

Το βιβλίο του Paul Greenberg «Τέσσερα Ψάρια» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΟΑΝ.

18.

Σε μέρα θερινή πώς να σε βάλω πλάι;

Την ξεπερνάς σε ομορφιά, σ’ απαλοσύνη∙ 

Σκορπίζει ο άνεμος τα πέταλα του Μάη,

Λίγο διαρκεί το καλοκαίρι κι αργοσβήνει.

Το μάτι τ’ ουρανού κάποτε φλόγες βγάζει

Κι είναι συχνά θαμπό τ’ ολόχρυσό του χρώμα∙ 

Ό, τι είναι όμορφο απ’ την ομορφιά του αδειάζει,

Στου κύκλου τα γυρίσματα πέφτει στο χώμα.

Αιώνιο θα ’ναι το δικό σου καλοκαίρι,

Θα σου ανήκει πάντοτε η ομορφιά σου,

Μες στη σκιά του ο Θάνατος δε θα σε φέρει,

Σ’ αιώνιες γραμμές φέγγει η συνέχειά σου.

         Όσο οι ανθρώποι ζουν, το μάτι όσο αντικρίζει,

         Θα ζει το ποίημα αυτό ζωή να σου χαρίζει. 

20

Γυναίκας πρόσωπο βαμμένο από τη φύση∙

Κύριος κυρία είσαι, πάθος σε καλώ∙

Αβρή καρδιά γυναίκας, που όμως δε γνωρίζει

Ν’ αλλάζει ολοένα τρόπους και μυαλό.

Το μάτι πιο αστραφτερό από εκείνες έχεις,

Πιο σταθερό, χρυσό σκορπάει σ’ ό,τι κι αν δει∙

Με όψη άντρα, τις όψεις ολωνών ελέγχεις,

Κλέβεις αντρών ματιές και γυναικών ψυχή.

Γυναίκα να ’σαι η φύση σ’ είχε πρωτοπλάσει,

Κι έτσι όπως σ’ έφτιαχνε σ’ αγάπησε τρελά,

Και τότε εμένα θέλοντας να ξεγελάσει

Πρόσθεσε κάτι άχρηστο για τα καλά.

Μ’ αυτό, οι γυναίκες σε ζητούνε ολοένα∙

Δίνε ηδονή σ’ αυτές, αγάπη όμως σε μένα.

29

Όταν η Τύχη με χτυπά και οι ανθρώποι.

Όταν διωγμένος και κατάμονος θρηνώ,

Βγάζω κραυγές προς την ουράνια μετόπη,

Τη μοίρα βλαστημώ, με βλέπω και πονώ,

Διψώντας να ’χω στη ζωή πλούσιες ελπίδες,

Τους φίλους του ενός και του άλλου τη μορφή,

Την τέχνη εκείνων, του μυαλού τους τις βαθμίδες,

Κι ό, τι έδινε χαρά, τώρα χαρά στυφή∙

Κι όπως σχεδόν περιφρονώ τον εαυτό μου,

Σε συλλογίζομαι, και τότε αρχινώ, 

Σαν τον κορυδαλλό μπρος στην πύλη του έβδομου

Ουρανού, να τραγουδώ ύμνο εωθινό. 

Η σκέψη του έρωτά σου με πλουτίζει μόνο.

Τη μοίρα μου δε θ’ άλλαζα ούτε με θρόνο.

Η νέα γενιά συγγραφέων διαβάζει καλοκαιρινά αποσπάσματα των έργων τους για το κοινό της LiFO.
 

Η Καλλιρρόη Παρούση διαβάζει ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημα «Λίγα λόγια για μένα»  που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος, στο πλαίσιο της σειράς podcasts «Καλοκαιρινές Αναγνώσεις».

Επιμέλεια: M. Hulot, Μερόπη Κοκκίνη

Η νέα γενιά συγγραφέων διαβάζει καλοκαιρινά αποσπάσματα των έργων τους για το κοινό της LiFO.
 

Η Χαρά Ρόμβη διαβάζει το διήγημά το διήγημα «Θεία» από τη συλλογή «Σωτηρία» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες, στο πλαίσιο της σειράς podcasts «Καλοκαιρινές Αναγνώσεις».

Επιμέλεια: M. Hulot, Μερόπη Κοκκίνη

H νέα γενιά συγγραφέων διαβάζει καλοκαιρινά αποσπάσματα των έργων τους για το κοινό της LiFO.

O Κώστας Μιχόπουλος διαβάζει ένα απόσπασμα από τη νουβέλα «Όλα χαμένα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος, στο πλαίσιο της σειράς podcasts «Καλοκαιρινές Αναγνώσεις».

Επιμέλεια: M. Hulot, Μερόπη Κοκκίνη