- Znam osoby, które potrafiły powiedzieć „umieram" i potem... umierały. I to jest dla mnie po prostu cud. Ja, kiedy jestem przy takich rodzinach albo słyszę o takich historiach, zawsze potem myślę: „kurczę, jak ty to zrobiłeś"? Bo naprawdę jestem przekonana o tym, że to jest umiejętność, którą my, jako ludzi we współczesnym świecie, straciliśmy – mówi w podcaście „Anatomia Śmierci" Anja Franczak, certyfikowana towarzyszka w żałobie i instruktorka szkoleń o procesie umierania.

Co to znaczy „dobra" śmierć? Jak utrudniamy ją swoim bliskim? I czy to, że przegapiliśmy ich ostatni oddech, na pewno było niefortunnym przypadkiem lub naszym błędem?

- Zielony bardzo ładnie przykryje nam czerwone plamy. Bo plamy opadowe też potrafią być czerwone. Tak naprawdę to nie są też równomierne plamy. To nie tak, że ktoś zrobi stempel fioletem i czerwienią. To są naturalne procesy, więc nie będą takie równomierne. Także na przykład zielony przykryje nam czerwony, a lawendowy potrafi przykryć plamy opadowe, które wydają się aż czarne – mówi w podcaście „Anatomia Śmierci" Agnes Tołomczańska, tanatokosmetolog i tanatolog.

Jak wygląda wykonywanie pośmiertnego makijażu, czy zdarza się, że używa się do niego produktów z kosmetyczki zmarłej osoby i dlaczego czasem wykorzystuje się też jej ulubione perfumy? Odpowiedzi mogą zaskoczyć.

- Proszę mi wierzyć, ludzie, jeśli chodzi o dobór utworów, potrafią zaskoczyć swoich bliskich i uczestników, ale wtedy naprawdę można poczuć obecność i ducha osoby zmarłej. Zawsze powtarzam rodzinom, które czasami się wahają, czy to wypada, że muszą podjąć tę decyzję. I nie ma czegoś takiego jak utwór dobry czy niedobry na pogrzeb – mówi w podcaście „Anatomia Śmierci" Dominika Gauza, mistrzyni świeckich ceremonii pogrzebowych.

Podczas świeckiej ceremonii pogrzebowej zdarza się, że uczestnicy uśmiechają się, a nawet śmieją w głos. Żartują do celebrantki, mówiąc: następnym razem u mnie. Goście ostatniego pożegnania dostają nawet pamiątki, zupełnie jak na weselach. Takie rzeczy to nie w Polsce? Owszem, u nas też.

- Proszę mi wierzyć, ludzie, jeśli chodzi o dobór utworów, potrafią zaskoczyć swoich bliskich i uczestników, ale wtedy naprawdę można poczuć obecność i ducha osoby zmarłej. Zawsze powtarzam rodzinom, które czasami się wahają, czy to wypada, że muszą podjąć tę decyzję. I nie ma czegoś takiego jak utwór dobry czy niedobry na pogrzeb – mówi w podcaście „Anatomia Śmierci" Dominika Gauza, mistrzyni świeckich ceremonii pogrzebowych.

Podczas świeckiej ceremonii pogrzebowej zdarza się, że uczestnicy uśmiechają się, a nawet śmieją w głos. Żartują do celebrantki, mówiąc: następnym razem u mnie. Goście ostatniego pożegnania dostają nawet pamiątki, zupełnie jak na weselach. Takie rzeczy to nie w Polsce? Owszem, u nas też.

- To jest bardziej zapach chloru, alkoholu, ale on na ciele ani na ubraniach nie osiada. Nie wyczułem, żebym w samochodzie, jak później wsiadam, pachniał inaczej. Tym bardziej że mam odzież ochronną: fartuch, fartuch jednorazowy, czepek, maseczkę, rękawiczki, kilka par jednocześnie założonych... bo bezpieczeństwo ma pierwszeństwo – mówi w podcaście „Anatomia Śmierci" Paweł Grzybowski, tanatopraktyk i tanatokosmetolog.

W rozmowie zdradza też, jak na jego zawód reagują kobiety, czy z racji pracy jest w stanie bez obrzydzenia przetkać zlew i co wkurza go w scenach z prosektoriów, które ogląda w filmach.

- Wyśmiewanie śmierci na pewno pomaga nam zredukować lęk. Czarny humor nie tylko bawi, ale w dużym stopniu ma za zadanie poprawić samopoczucie jednostki właśnie poprzez takie zniwelowanie tego uczucia, czy też nawet zminimalizowanie rzeczy, które na co dzień budzą nasz strach, niepokój, np. właśnie strach przed śmiercią – mówi w podcaście „Anatomia Śmierci" psycholog Hanna Steinmetz.

Rozbawienie wpisami Zakładu Pogrzebowego Bytom jest więc czymś całkiem normalnym, a w niektórych przypadkach nawet korzystnym. A jak wygląda sprawa z fascynacją true crime i oglądaniem makabrycznych zdjęć w internecie?

Właściwie każdy z nas boi się śmierci, jeśli nie swojej, to na pewno swoich bliskich. Ale zdarza się, że ten lęk jest znacznie bardziej precyzyjny. Nie czujemy lęku przed bliżej nieokreśloną przyczyną śmierci, a przed konkretnymi zdarzeniami, utonięciem, śmiercią w wyniku katastrofy lotniczej czy wreszcie przebudzeniem w grobie. Dla tego ostatniego mamy nawet konkretny termin stosowany przez psychiatrów. To tatefobia.

Kiedy to jeszcze tylko zwykły lęk, a kiedy w grę wchodzi już prawdziwa śmierciowa fobia? I co z tym zrobić? Do rozmowy o lękach związanych ze śmiercią zaprosiłam Joannę Godecką, psychoterapeutkę.

- To nie jest taka prosta sprawa. To nie jest tak, że każde ciało, które się wkłada do ziemi, po jakimś tam czasie zawsze wygląda tak samo. Trudno mi jest odpowiedzieć na pytanie o to, jak babcia będzie wyglądać trzy lata po śmierci, bez otworzenia trumny. Nie będę tego wiedzieć, ponieważ na to, jak nasze ciało się będzie rozkładać, ma wpływ bardzo dużo czynników – mówi w podcaście „Anatomia Śmierci" tanatolog Agnes Tołomczańska.

Jakie jeszcze pytania w kontekście śmierci padają najczęściej? I jak brzmią odpowiedzi? Z tego odcinka dowiecie się też, co się stanie, jeśli ktoś umrze w samolocie czy jak pachnie martwe ciało.

Jeśli nasz lęk przed śmiercią sprawia, że bardzo często o tym myślimy, jeżeli częściej niż u innych ten temat się pojawia, wywołuje uczucie lęku, jeśli mamy objawy psychosomatyczne, czyli na myśl o śmierci dostajemy jakichś ataków paniki, to są objawy tego, że ten temat jest dla nas szczególnie trudny. I najlepiej wtedy wybrać się do psychoterapeuty – mówi w podcaście "Anatomia Śmierci" psychoterapeutka Joanna Godecka. Lęk przed śmiercią może być fobią i utrudniać codzienne funkcjonowanie. Może też dotyczyć nie nas, a naszych bliskich. Sporo wiedzą o tym choćby matki małych dzieci. O czym ten strach świadczy i jak sobie z nim poradzić?

„Żeby można było uznać, że ciało zmarłego jest gotowe na to, by czekać na wskrzeszenie z martwych, najpierw musi zostać poddane specjalnym zabiegom. Tuż po śmierci zanurza się je w przenośnym basenie z lodową kąpielą i sztucznie przywraca się krążenie oraz

oddech za pomocą płucoserca. Zmarły korzysta też z maski tlenowej. Przed umieszczeniem w komorze zwłoki poddaje się perfuzji, czyli technice balsamacji polegającej na wprowadzeniu do krwiobiegu chemioterapeutyków".

Wbrew pozorom, z ciałem po śmierci można zrobić znacznie więcej, niż tylko poddać je kremacji czy zamknąć w trumnie. Niektóre rozwiązania dają nawet nadzieję na powrót do życia. We własnym lub cudzym ciele.