Toren van Babel is een maandelijkse serie binnen de Architectenweb Podcast. Hierin praat architect Daan Roggeveen (MORE Architecture) met ontwerpers, ontwikkelaars en andere experts die allemaal hun eigen perspectief hebben op hoogbouw. Doel is het antwoord vinden op de vraag: hoe maak je nu een echt goed hoog gebouw? De gast deze maand is Marco Peppel, directievoorzitter van bouwer J.P. van Eesteren en bestuurslid van Stichting Hoogbouw.

Met Marco zoomen we in op de realisatie van hoge gebouwen. Wat zijn de belangrijkste uitdagingen waar je tegenaan loopt bij de uitvoering van hoogbouw? We praten over de historie van bouwbedrijf J.P. van Eesteren. Hoe komt het dat het bedrijf al vroeg een portfolio met hoge gebouwen had, en waar komt die drang naar complexe bouwprojecten vandaan?

Marco vertelt over de complexiteit van binnenstedelijke hoogbouwprojecten, waarbij veiligheid één van de grootste uitdagingen vormt – zoals bij het project KJ-plein in Den Haag, naast een van de drukste stations van Nederland. Bij binnenstedelijke bouwprojecten vormt den bouwlogistiek ook een puzzel. Bij de realisatie van Justus in de Amsterdamse Sluisbuurt heeft J.P. van Eesteren innovatieve oplossingen daarvoor in de praktijk gebracht.

Daarnaast gaat Marco in op het project HAUT, dat we eerder ook bespraken met architect Do Janne Vermeulen en constructeur Mathew Vola. Wanneer is hout nu een goede oplossing bij hoge gebouwen?

Tenslotte hebben we het over haalbaarheid. “De meeste hoogbouwplannen sneuvelen op de tekentafel”, zegt Marco. “Dus bij hoogbouwprojecten moet je de juiste keuzes maken, vanaf het begin.” Luisteren dus!

Idee & Presentatie: Daan Roggeveen (MORE Architecture)
Productie & Techniek: Lieven Heeremans
Muziek: Job Roggeveen
Reacties: [email protected]

De foto bij de podcast is gemaakt door Ernst van Raaphorst en toont de door de Architekten Cie. ontworpen woontoren Justus in de Sluisbuurt van Amsterdam.

Bij MVRDV is de afgelopen vijf jaar onderzoek gedaan naar de materiaalgebonden CO2-uitstoot van gebouwen. Daaruit heeft het bureau verschillende strategieën en tools ontwikkeld die het graag in de branche wil delen. Een gesprek met architecten Sanne van der Burgh en Boudewijn Thomas van MVRDV.

Poster: MVRDV Carbon Guidelines

Tool: CarbonSpace by MVRDV

Bij MVRDV staan Sanne van der Burgh en Boudewijn Thomas aan het hoofd van de afdeling MVRDV NEXT, waarbij dat laatste een afkorting is voor New Experimental Technologies. Het is de afdeling waar het parametrisch ontwerpen op het bureau steeds een stap verder gebracht wordt en waar momenteel ook de nieuwste toepassingen van AI worden getest. Maar vijf jaar geleden is daar ook gestart met een onderzoek naar de materiaalgebonden CO2-uitstoot van gebouwen. Dat startte met hoe dat het beste te meten is, waarbij het eigen portfolio is doorgerekend, en eindigde met het vaststellen van de strategieën hoe de uitstoot stapsgewijs is te verlagen.

In de podcast vertellen Sanne en Boudewijn in detail over wat ze allemaal geleerd hebben. Enkele opvallende bevindingen: een grote uitkraging, zoals bij het woongebouw aan het Westerpark in Amsterdam, of een grillige vorm, zoals bij Valley ook in Amsterdam verhoogt de materiaalgebonden CO2-uitstoot maar met 3%. Fundamenteler zijn de keuzes rond de hoofddraagconstructie en de grootte van de kelder.

Uit hun onderzoek kwam uiteindelijk naar voren dat er een relatie is tussen het gewicht van een gebouw en de materiaalgebonden CO2-uitstoot ervan. Hoe zwaarder een gebouw, hoe hoger de materiaalgebonden CO2-uitstoot, en vice versa. De eerste strategie binnen het bureau is daarom nu om het gewicht van gebouwen te verminderen. Tot 2030 wil het bureau iedere maand zijn portfolio 3 kg / m2 lichter maken. De inzet op biobased materialisering is daarin belangrijk. Net als een streven om ondergrondse parkeergarages te verkleinen en waar mogelijk achterwege te laten.

Een tweede strategie binnen het bureau is om vanaf de start van het ontwerpproces te rekenen aan de materiaalgebonden CO2-uitstoot. Voor de eerste berekeningen bij de start van het ontwerpproces heeft het een eigen tool ontwikkeld – CarbonSpace – dat nu door iedereen gratis te gebruiken is. In deze tool wordt gewerkt met realistische aannames rond de materialisering van gebouwen, waardoor ontwerpers uitgedaagd worden het ontwerp op een fundamenteel niveau door te denken. Kan er meer van het bestaande hergebruikt worden? Kan er meer biobased uitgevoerd worden? Kan het gebouw niet toch iets kleiner? Is die grote kelder wel echt nodig? 

Bij het ontwerp van een bedrijvenpark rond AI in Heilbron heeft het bureau gewerkt met carbon budgetten voor de verschillende gebouwen. Het betekende in de praktijk dat er naast een kostencalculatie ook een materiaalgebonden CO2-calculatie meeliep met het ontwerpproces. Op die manier kon op beide gestuurd worden. Het is een manier van werken die het bureau vaker wil toepassen.

Denkend vanuit materiaalgebonden CO2-uitstoot is het vanzelfsprekend om alles wat er al is zoveel mogelijk her te gebruiken. Het beeld bij deze podcast, gemaakt door fotograaf Xia Zhi, toont het Shenzhen Women & Children’s Center, waarbij  MVRDV erin geslaagd is om een bestaand casco her te gebruiken en zo enorm veel tijdwinst te behalen maar ook enorm veel materiaalgebonden CO2-uitstoot te besparen. 

Deze podcast wordt mede mogelijk gemaakt door AGC. Halverwege de podcast vertelt Anton Peters van AGC over hun Project Volta waarbij de CO2-uitstoot bij de productie van glas met maar liefst 74% wordt gereduceerd.

Toren van Babel is een maandelijkse serie binnen de Architectenweb Podcast. Hierin praat architect Daan Roggeveen (MORE Architecture) met ontwerpers, ontwikkelaars en andere experts die allemaal hun eigen perspectief hebben op hoogbouw. Doel is het antwoord vinden op de vraag: hoe maak je nu een echt goed hoog gebouw? De gast deze maand is architect en stedenbouwkundige Marianne Loof, medeoprichter van LEVS architecten, en Spoorbouwmeester.

Marianne vertelt over de inzichten die vier jaar Spoorbouwmeesterschap haar hebben opgeleverd. En natuurlijk over de vraag: wat doet een Spoorbouwmeester eigenlijk? Maar we gaan vooral in op het onderwerp van verdichten en hoogbouw rondom stationslocaties. 

Bij en rondom veel stations in Nederland wordt verdicht door het stapelen van complexe programma’s op de ‘postzegel’ rondom het spoor. Kan dat niet simpeler?

Marianne vertelt ook over de noodzaak tot ‘ademruimte’ rondom het spoor: leidt de verdichting van vandaag niet tot fysieke en infrastructurele problemen rondom het spoor in de stad van morgen? 

We hebben over de woningbouwtypologie in de verdichtingsplannen, en het type hoogbouw dat daar nu ontstaat. En we praten over de relatie tussen investeringen in binnenstedelijke verdichting en de investeringen in infrastructuur. Want is Nederland nu eigenlijk een treinland, of een autoland? Luisteren dus!

Idee & Presentatie: Daan Roggeveen (MORE Architecture)
Productie & Techniek: Lieven Heeremans
Muziek: Job Roggeveen

Reacties: [email protected]

De luchtfoto bij deze podcast toont Den Haag Centraal en omgeving. Het copyright van de foto ligt bij de gemeente Den Haag.

Toren van Babel is een maandelijkse serie binnen de Architectenweb Podcast. Hierin praat architect Daan Roggeveen (MORE Architecture) met ontwerpers, ontwikkelaars en andere experts die allemaal hun eigen perspectief hebben op hoogbouw. Doel is het antwoord vinden op de vraag: hoe maak je nu een echt goed hoog gebouw? De gast deze maand is stedenbouwkundige Stephan Sliepenbeek, hoofdontwerper bij gemeente Amsterdam. 

Onderwerp van gesprek is een nieuw hoogstedelijk gebied in Amsterdam: Amstel III. Dit kantorenpark uit de jaren tachtig wordt in hoog tempo getransformeerd tot een gemengd stuk stad, met hoogbouw als belangrijkste typologie. In de podcast spraken we al eerder over Amstel III met supervisor Don Murphy en architect Aldo Trim.

Dit gesprek gaat nadrukkelijk in op het stedenbouwkundig plan van Amstel III. Stephan vertelt over het ontstaan van de plannen voor het gebied en hoe de rol van de gemeente daarin veranderde van faciliterend naar meer richtinggevend. Hij vertelt over de relatie, de werkwijze en het belang van vertrouwen tussen gemeente en marktpartijen. En hij legt uit dat er een relatief licht pakket van eisen wordt gebruikt in het sturen op kwaliteit.

We hebben het ook over de programmamix en de voorzieningen: hoe verhouden de woninggroottes zich tot de rest van de stad, en hoe zit het met het aanbod in de plinten? En we bespreken hoe andere hoogstedelijke gebieden kunnen leren van de experimentele werkwijze in Amstel III. Luisteren dus!

Idee & Presentatie: Daan Roggeveen (MORE Architecture)
Productie & Techniek: Lieven Heeremans
Muziek: Job Roggeveen
Reacties: [email protected] 

Toren van Babel is een maandelijkse serie binnen de Architectenweb Podcast. Hierin praat architect Daan Roggeveen (MORE Architecture) met ontwerpers, ontwikkelaars en andere experts die allemaal hun eigen perspectief hebben op hoogbouw. Doel is het antwoord vinden op de vraag: hoe maak je nu een echt goed hoog gebouw? De gast deze maand is Ellen van Bueren, hoogleraar Urban Development Management aan de Faculteit Bouwkunde van de TU Delft.

Ellen vertelt over de brede oriëntatie van haar leerstoel aan de TU Delft, waarin processen van sturing en besluitvorming centraal staan. We praten over het proces van gebiedsontwikkeling en over de rol van nieuwe ‘ingrediënten’, zoals water en energie, bij stedelijke ontwikkelingen. En we praten over de ‘chef-koks’ die bij gebiedsontwikkeling in de spreekwoordelijke keukens staan. 

We bespreken de woningbouwopgave in Nederland en in hoeverre hoogbouw daar de oplossing voor is. We praten over ‘net-niet hoogbouw’ in middelgrote steden, en over het belang van openbare ruimte. 

En we hebben het over het openbaar vervoer als drager voor gebiedsontwikkeling en verdichting. Over de termijn waarop we steden plannen, en waarom er in Nederland wordt gepland op zo’n korte termijn. We hebben het over de Nederlandse kruideniersmentaliteit en de lange termijn waarop in landen als Spanje en Denemarken wordt geïnvesteerd in openbaar vervoer. 

En we hebben het over living labs: de stad als laboratorium voor onderzoek en experiment. Kunnen we op die manier ook naar hoogbouw kijken…? Luisteren dus!

De podcast wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting Hoogbouw.

 
Idee & Presentatie: Daan Roggeveen (MORE Architecture)
Productie & Techniek: Lieven Heeremans
Muziek: Job Roggeveen
Reacties: [email protected]

Het beeld​ bij de podcast toont het project LEAD in Leiden, ontworpen door Powerhouse Company en DELVA Landscape Architecture & Urbanism. Het beeld zelf is gemaakt door Beauty and the Bit.

Bij de opening van Fenix heeft architect Ma Yansong van MAD staan kijken hoe er op de ontworpen ruimtes gereageerd werd. Dat observeren doet hij graag. Hij zag mensen in tranen en mensen elkaar kussen. Iedereen ervaart het museum en de spiralende dubbele trap die eruit omhoog rijst op zijn eigen manier, constateert hij.

Het verhaal gaat dat Ma Yansong bij het eerste bezoek aan de Fenix loods met Wim Pijbes van Stichting Droom en Daad zo stil was dat Wim zich afvroeg of hij er wel iets mee kon. Maar aan het eind van het bezoek constateerde Ma dat het allemaal om beweging ging en maakte daarna een schets van een spiralende route die uit de loods omhoog zou komen.

Die schets vatte zijn emotie bij die plek en het toekomstige museum samen. Hij vond het vervolgens heel belangrijk om die schets zo nauwgezet mogelijk te vertalen in een gebouwde realiteit. In de podcast benoemt hij dat als hij die schets op een ander moment had gemaakt, die er waarschijnlijk anders uit had gezien. Maar het gaat in zijn optiek niet om het bereiken van perfectie, maar om de menselijkheid die uit de schets naar voren komt. Dat de route geen geoptimaliseerde spiraal is, maar juist een onregelmatige vorm heeft. Dat hij niet op kolommen rust, maar voor je gevoel zweeft. Dat hij door het dak heenbreekt en daar richting de kade uitkraagt. Bij de gerealiseerde spiralende trap hoopt hij dat mensen ervaren wat hij er destijds ook bij gevoeld heeft.

Met gekromde lijnen en een wat abstractere materialisering hoopt Ma in zijn werk emotie op te roepen bij mensen die er een bezoek aan brengen of het gebruiken. Bouwkundige details en installaties wil hij zoveel mogelijk onzichtbaar maken, zodat de aandacht uitgaat naar de ruimtes, en hoe het licht daar op of in valt. Voor mensen om het op hun eigen manier te kunnen ervaren, moet de ruimte enerzijds abstract genoeg zijn en anderzijds ook specifiek genoeg zijn – daarin zoekt hij steeds een balans.

In de podcast geeft hij aan dat hij in zijn werk ervoor waakt gebouwen te perfect of te mooi te maken. Dat kan gebouwen namelijk ook afstandelijk maken. Juist in de imperfectie zit het menselijke, vindt hij. Daaraan gekoppeld zit de wens om gebouwen te maken die echt voor iedereen zijn, voor alle lagen van de bevolking, dus niet alleen voor een elite. Daarom is hij ook zo enthousiast over Fenix en het naastgelegen Danshuis, waar hij momenteel nog aan werkt; beide instellingen richten zich op iedereen in de stad.

Het gesprek komt via het werk van Antoni Gaudi en de hutongs waarin hij opgroeide uit bij de woningbouwopgave in China. Het gaat er in een samenleving om dat we omgaan met mensen die anders tegen dingen aankijken, vindt hij. Waar die onderlinge dialoog in de hutongs sterk aanwezig was, is het wonen in een woontoren erg individueel. Daarbij worden woongebieden in China vaak ook nog omheind, zodat je alleen nog gelijkgestemden tegenkomt. 

In de tentoonstelling in het Nieuwe Instituut wordt een groot sociale woningbouwproject getoond dat MAD in Beijing heeft ontworpen. Bovenop een laag met voorzieningen, die zich openen naar de straat, is een gemeenschappelijke, verhoogde daktuin gerealiseerd voor de bewoners, maar waar anderen ook kunnen komen. Andere woongebieden zouden zich op een vergelijkbare manier kunnen openen, stelt hij voor.

De bij de podcast gebruikte foto's van Fenix zijn gemaakt door architectuurfotograaf Iwan Baan.

Deze podcast wordt mede mogelijk gemaakt door AGC. Halverwege de podcast vertelt Anton Peters van AGC over hun low-carbon glas dat maar liefst 45% minder CO2-uitstoot heeft dan traditioneel glas.

Toren van Babel is een maandelijkse serie binnen de Architectenweb Podcast. Hierin praat architect Daan Roggeveen (MORE Architecture) met ontwerpers, ontwikkelaars en andere experts die allemaal hun eigen perspectief hebben op hoogbouw. Doel is het antwoord vinden op de vraag: hoe maak je nu een echt goed hoog gebouw? De gast deze maand is architect Paul de Ruiter, oprichter en naamgever van Paul de Ruiter Architects.

Paul de Ruiter is een koploper als het gaat om het ontwerpen van duurzame gebouwen in Nederland. Dertig jaar geleden al deed hij onderzoek naar energiepositieve gebouwen. In de podcast praten we over zijn fascinatie voor energieproducerende gebouwen en hoe dat in 1994 leidde tot de start van zijn bureau. 

We praten over hoe duurzaamheid door de tijd heen terrein heeft gewonnen in het vakgebied. Daarbij vertelt Paul over visionaire opdrachtgevers, over de lange horizon die beleggers in het oog moeten houden als het over duurzaamheid gaat, en over de rol die ESG-normeringen momenteel spelen.

We hebben het ook over prefabricage in hoogbouw. De Waldorp Four in Den Haag is een project dat Paul de Ruiter Architects in 2014 won. Het plan, dat zich op een complexe locatie langs het spoor bevindt, was alleen mogelijk door verregaande prefabricage. Inmiddels is het project het grootste en hoogste prefab-unitbouwproject van Nederland. Zijn prefab units hiermee de silver bullet van de woningbouwopgave?

Ook praten we over de transformatie van kantoorgebouw Coolsingel 93 naar een Paris Proof-kantoor. Wat is een Paris Proof-gebouw nou eigenlijk? En wat heeft Paul gedaan om dit monumentale kantoorgebouw in hartje Rotterdam toekomstbestendig te maken? Luisteren dus!  

Toren van Babel wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting Hoogbouw.

Idee & Presentatie: Daan Roggeveen (MORE Architecture)

Productie & Techniek: Lieven Heeremans

Muziek: Job Roggeveen

Reacties: [email protected]

Architect Pi de Bruijn van de Architekten Cie. ontwierp in de jaren ‘80 en ‘90 de uitbreiding van de Tweede Kamer en is, na een korte onderbreking, nu ook weer betrokken bij de renovatie van de door hem ontworpen bouwdelen. Een gesprek over het ontwerpproces toen en nu, over zijn vriendschap met Rem Koolhaas, zijn band met de Tweede Kamer, en de nieuwe publieksentree die hij met zijn team heeft ontworpen.

Rijksbouwmeester Wim Quist benaderde in 1981 vijf architecten om in een traject van een jaar een ontwerp voor de Tweede Kamer uit te werken. Een van de benaderde architecten was Pi de Bruijn, die toen nog maar één gebouw had gerealiseerd; een buurtcentrum in Amsterdam-Oost. Hoe kwam hij, toen 39 jaar oud, op dat lijstje terecht?

In de podcast vertelt hij dat hij het niet zeker weet, maar dat hij denkt dat de Rijksbouwmeester bij hem een sensibiliteit voor de omgang met bestaande gebouwen had gezien, een wil om een werkelijk participatief traject te doorlopen, en dat het hielp dat hij al een stevig bureau achter zich had. Een paar jaar eerder was hij partner geworden bij het bureau van Frans van Gool en Arnold Oyevaar.

Zelf had Pi na zijn afstuderen een periode voor de gemeente Londen gewerkt, waar hij al de veranderende houding ten aanzien van het modernisme had ervaren, met de daaropvolgende herwaardering van de voormoderne architectuur. Daarna had hij een periode bij de gemeente Amsterdam gewerkt, om vervolgens vanuit een jarenlange participatie het buurtcentrum in Amsterdam-Oost te ontwerpen. Het ontwerp daarvan werd volgens Pi door Wim Quist gewaardeerd.

Zo kwam Pi dus op de shortlist van de Tweede Kamer en gedurende het jaar dat de verschillende architecten in nauwe samenwerking met de Kamer hun plannen uitwerkten, merkte hij ook al snel dat dat participatieve traject hem lag. Waar zijn tegenstrevers uiteindelijk uitstel moesten vragen voor het inleveren van hun plannen, kon hij zijn plannen wel op tijd indienen. Hij werd geselecteerd en kon er met de Tweede Kamer aan verder werken.

In de podcast vertelt hij hoe het ontwerpproces vervolgens verder liep; waarom het gebouw van de Raad van State aan het Plein uiteindelijk toch gesloopt moest worden, hoe de als publieke passage ontworpen ruimte kort voor de opening toch besloten werd, hoe het café onderin de toren voor Nieuwspoort politiek de nek om werd gedraaid en welke symboliek er in het ontwerp voor de Tweede Kamer verwerkt zit.

Na de voltooiing van het Tweede Kamercomplex in de jaren ‘90 bleef Pi met zijn bureau erbij betrokken. Iedere keer dat er iets aangepast moest worden, werd hij gebeld. Hij vond het dan ook onbegrijpelijk dat OMA in 2017 gevraagd werd om de renovatie van de door hem ontworpen gebouwdelen te ontwerpen. Als het gaat om een technische renovatie, waarom vraag je dan een architect die bekendstaat om zijn conceptuele ontwerpen?, vraagt hij zich in de podcast hardop af.

Wat op de achtergrond een rol speelde was dat het eigendom van het Tweede Kamercomplex rond 2015 overgedragen was van de Tweede Kamer zelf naar het Rijksvastgoedbedrijf. Terwijl de Tweede Kamer in de jaren ‘80 en ‘90 zijn opdrachtgever was geweest, was de Tweede Kamer nu niet eens betrokken geweest bij de architectenselectie, stelt Pi. De Tweede Kamer waardeerde het complex zoals het was en wilde dat Pi de renovatie zou ontwerpen. In 2019 is hij tot zijn grote opluchting alsnog gevraagd om de renovatie te ontwerpen voor de door hem ontworpen bouwdelen.

De luchtfoto bij de podcast is gemaakt door Aerofoto.

Deze podcast wordt mede mogelijk gemaakt door AGC. Halverwege de podcast vertelt Anton Peters van AGC over het gelakte glas dat zij kunnen leveren voor dichte delen van gevels. Bij een glanzende laklaag heet dit Lacobel, bij een matte laklaag heet dit Matelac

Toren van Babel is een maandelijkse serie binnen de Architectenweb Podcast. Hierin praat architect Daan Roggeveen (MORE Architecture) met ontwerpers, ontwikkelaars en andere experts die allemaal hun eigen perspectief hebben op hoogbouw. Doel is het antwoord vinden op de vraag: hoe maak je nu een echt goed hoog gebouw? 

De gast deze maand is Stijn Steenbakkers, de Eindhovense wethouder van Brainport, economie, onderwijs, KnoopXL en Eindhoven-Noordwest.

Stijn vertelt over de stedelijke ontwikkeling en verdichting in Eindhoven. We hebben het over zijn brede portefeuille met onderwijs, economie en stedelijke ontwikkeling – en de relatie tussen die onderwerpen. We praten over de legacy van Philips in de stad, en de groeipijnen die de stad op dit moment doormaakt.

Stijn vertelt over de ‘triple helix’ – de samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen die zo cruciaal is in Eindhoven, en hoe die samenwerking een inspiratie kan zijn voor de bouwsector. 

Uiteraard bespreken we het megaproject KnoopXL. We gaan in op de koppeling tussen openbaar vervoer en verdichting, en de betekenis van KnoopXL voor de regio. We hebben het over de aanleiding om in dit gebied te verdichten, en de actieve rol die de gemeente in het gebied inneemt. En we spreken over de impact van de vele hoogbouwplannen op de uitstraling en leefbaarheid van Eindhoven.

Luisteren dus! 

Toren van Babel wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting Hoogbouw.

Idee & Presentatie: Daan Roggeveen (MORE Architecture)
Productie & Techniek: Lieven Heeremans 

Muziek: Job Roggeveen
Reacties: [email protected] 

Op Buiksloterham in Amsterdam ontwerpt en ontwikkelt OZ samen met Synchroon een biobased kantoorgebouw met praktisch geen installaties. Dat kan als je het gebouw heel goed isoleert, massa inzet om temperatuuruitslagen te dempen en als je opwarming door de zon regisseert. In gesprek met Oresti Sarafopoulos, architect en partner van OZ, over hoe Baumschlager Eberle ze op dit spoor zette, hoe het precies werkt en waarom dit de route is naar een architectuur die niet alleen in zijn materialisering Paris Proof is, maar ook in zijn gebruik.

Bij een regulier kantoorgebouw gaat tot wel 45% van de bouwkosten op aan installaties, stelt Oresti in de podcast; je zou daarom kunnen zeggen dat we bijna in laboratoria leven. Op de Biënnale van Venetië van 2014 verbeeldde Rem Koolhaas dit als curator door onder een deel van de koepel van het centrale paviljoen in de Giardini een verlaagd plafond te laten installeren. Een steeds groter deel van gebouwen bestaat uit een technische wereld van installaties. 

Samen met John Bosch, ook architect en partner bij OZ, ging Oresti op zoek naar een alternatieve benadering. Bouwbioloog Carla Rongen van de HAN Hogeschool wees ze daarbij op het 2226-concept dat Baumschlager Eberle heeft ontwikkeld. In dat concept kan een goed geïsoleerd gebouw, dat maar beperkt opwarmt door de zon, praktisch zonder installaties het hele jaar een binnentemperatuur van tussen de 22 en 26 graden houden. In hun eigen kantoor in Lustenau, Oostenrijk, bewijst Baumschlager Eberle al vijftien jaar dat dit werkt.

Daar gaat het alleen wel om een betonnen gebouw, benadrukt Oresti in de podcast. Beton dempt met zijn massa temperatuuruitslagen. Het kantoorgebouw dat ze op Buiksloterham ontwerpen, en samen met Synchroon ontwikkelen, willen ze een helemaal biobased draagconstructie en afwerking geven. De oplossing die ze daarbij nu gevonden hebben is om een draagconstructie uit cross laminated timber (CLT) te combineren met een gevel uit kalkhennep en dat af te werken met leemstuc. Kalkhennep ondersteunt niet alleen de hoogwaardige isolatie die gevraagd is, maar dempt met zijn massa ook temperatuuruitslagen.

Het ontwerp heeft Oresti met zijn team parametrisch opgezet en wordt wat betreft binnenklimaat door Aveco de Bondt doorgerekend. Door de ramen diep in de gevel te leggen, wordt de directe zoninstraling verminderd, terwijl schuine negges wel veel daglicht binnen laten vallen. Het gaat er uiteindelijk om dat de opwarming van het gebouw onder de 15 kWh per vierkante meter komt, stelt Oresti. Dán lukt het. Voor het kantoor rekenen ze nu met 3 kWh/m2 aan opwarming door verlichting, 3,5 kWh/m2 door mensen en 4 kWh/m2 door de computers. In hun ontwerp zijn ze er daarbij in geslaagd om de opwarming door de zon te beperken tot 3-4 kWh/m2. Bij elkaar is dat zo’n 13-14 kWh/m2. Het gaat dus lukken, verzekert Oresti in de podcast.

In de gevel van het door OZ ontworpen kantoorgebouw komen kleppen die automatisch geopend worden als er frisse lucht nodig is. Die kleppen zullen dan bijvoorbeeld tien minuten tot een kwartiertje open gaan en dan weer sluiten, voorspelt Oresti. Van hardware naar software.

Wanneer je installaties weglaat, dan ontstaat er ruimte voor andere dingen, sluit Oresti af. Dan komt architectuur weer centraal te staan. In het kantoor dat ze nu ontwerpen komt het plafond op 3,5 meter te liggen. Die hoogte ondersteunt het binnenklimaat, maar is ook gewoon een bijzonder prettige maat, benadrukt hij.

Het low-tech kantoorgebouw kan met een beetje mazzel in de zomer van 2027 in gebruik genomen worden. OZ zal daarbij één van de verdiepingen betrekken.

Deze podcast wordt mede mogelijk gemaakt door AGC. Halverwege de podcast vertelt Anton Peters van AGC over het brandwerende glas