To on zawiózł wrocławski Manhattan do Nowego Jorku, PRL-owskie ośrodki wypoczynkowe do Dubaju, a rośliny z milickich lasów do Mediolanu. Od sierpnia 2022 kieruje jedynym w Polsce, wrocławskim Muzeum Architektury. O planach, wizjach i swojej definicji instytucji muzealnej rozmawiamy z Michałem Dudą, historykiem i badaczem architektury. 

Program instytucji powinien być wypadkową zainteresowań badawczych i wrażliwości całego zespołu – twierdzi Michał Duda w rozmowie z Radiem LUZ.               – Żadna programowa monokultura nie służy jakości dialogu, jaki instytucja prowadzić powinna z otoczeniem i publicznością. I to jest coś, nad czym będziemy wspólnie pracować. Przy czym ‚wspólnie’ oznaczać też musi wyjście poza mury instytucji, bo bez sprzężenia zwrotnego i współpracy z podmiotami zewnętrznymi pozostalibyśmy ślepi i głusi na wiele istotnych tematów. A to właśnie ważność tematów, a nie chronologia, powinna być kluczem do kształtowania programu – podkreśla.

Muzeum Architektury odchodzi więc dziś od wizji "muzeum dla architektów" na rzecz postawy pozornie tylko przeciwnej – "muzeum od architektów", aby współgrając z architektami, artystami, badaczami i naukowcami, rozszerzać i pogłębiać wspólną dyskusję na temat najszerzej pojętej architektury. 

Prowadzące: Małgorzata Rybak i Dominika Jezierska.  

Podcast jest wspólnym projektem Muzeum Architektury we Wrocławiu oraz Akademickiego Radia Luz 91.6 FM.  

Architekt Tomasz Mańkowski stworzył własną filozofię projektowania, opartą o poczucie wrażliwości i odpowiedzialności społecznej. Był przekonany, że problemy społeczne można rozwiązywać za pomocą architektury i planowania przestrzennego, które postrzegał jako narzędzia służące zapewnieniu wszystkim równego prawa do mieszkania w godnych warunkach. Architektura, jak mawiał, jest najważniejsza. Ale dla kogo i dlaczego? Zadałyśmy to pytanie architektkom i naukowczyniom – Agnieszce Labus oraz Joannie Majczyk. Kobietom, które w swojej codziennej działalności wykazują się wrażliwością i troską. 

Joanna Majczyk - architektka, wykładowczyni na Wydziale Architektury Politechnice Wrocławskiej, kierowniczka Działu Architektury Współczesnej w Muzeum Architektury we Wrocławiu, kuratorka wystawy “Tomasz Mańkowski. Architektura jest najważniejsza”, autorka wielu publikacji, poświęconych m. in Annie i Jerzemu Tarnawskim (seria "Wrocławscy Mistrzowie Architektury") oraz Annie Ptaszyckiej ("Anna Ptaszycka. Harcerka, architektka, urbanistka"). 

Agnieszka Labus - architektka, urbanistka, wykładowczyni na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej, założycielka i prezeska fundacji “LAB 60+” - pierwszej w Polsce pracowni zajmującej się innowacyjnym podejściem do planowania i projektowania dla starzejącego się społeczeństwa. 

Prowadzące: Małgorzata Rybak i Dominika Jezierska.  

Podcast jest wspólnym projektem Muzeum Architektury we Wrocławiu oraz Akademickiego Radia Luz 91.6 FM.  

Pszczoły na dachu Urzędu Marszałkowskiego, owce koszące trawę w Gdańsku, kot skulony w ulubionym fotelu. Obecność różnych gatunków w naszej przestrzeni jest oczywista, po choćby chwilowej analizie. Ilość rozwiązań ułatwiających tę koegzystencję, nie tylko na korzyść Homo Sapiens, jest mniejsza. Czy ‘człowiek rozumny’ jest w stanie zbudować prawdziwie egalitarną przestrzeń? Jak to zrobić? Razem z botaniczką, profesor SGGW Urszulą Zajączkowską szukamy odpowiedzi, schodząc z piedestału gatunku nadrzędnego i słuchając naszych wspólnych, wielogatunkowych potrzeb.

Urszula Zajączkowska, profesor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, poetka, botaniczka, artystka wizualna, flecistka. Bada anatomię, kształty roślin, ich ruchy, regenerację oraz biomechanikę. Wiedzę ekspercką w wyjątkowy i czuły sposób łączy ze swoją twórczością.

Prowadzące: Małgorzata Rybak i Dominika Jezierska. 

Podcast jest wspólnym projektem Muzeum Architektury we Wrocławiu oraz Akademickiego Radia Luz 91.6 FM. 

Język to narzędzie ułatwiające komunikację między istotami. Chociaż laury za ten wynalazek zbiera ludzkość, to tylko za część stworzonych komunikatów odpowiedzialny jest człowiek. Królestwo roślin powoli odkrywa przed nami swoje tajemnice..., a może wyszeptuje? 

Razem z Małgorzatą Devosges-Cuber oraz Michałem Dudą z Muzeum Architektury we Wrocławiu rozmawiamy o wystawie “Greenhouse silent disco” prezentowanej na 23. Triennale w Mediolanie, która łącząc sztukę i naukę staje się przestrzenią wypełnioną językiem roślin.

Małgorzata Devosges-Cuber oraz Michał Duda związani są z wrocławskim Muzeum Architektury. Są kuratorami wielu wystaw, m.in. Greenhouse Silent Disco, Czasoprzestrzeń Zbioru, czy Terra X. Archiwum Przyszłości, oraz ekspozycji poświęconych wrocławskiej architektce Jadwidze Grabowskiej-Hawrylak, pokazywanych we Wrocławiu, w Nowym Jorku i w Portugalii .

Prowadzące: Małgorzata Rybak i Dominika Jezierska.

Podcast jest wspólnym projektem Muzeum Architektury we Wrocławiu oraz Akademickiego Radia Luz 91.6 FM.

fot. Paolo Riolzi

Nasze miasta skrywają zielone oazy, które przyciągają mieszkańców szczególnie w czasach letnich upałów. Dla jednych wydają się nieosiągalnym pragnieniem, dla drugich terenem realizacji marzeń o fantazyjnych altanach czy zaczarowanych ogrodach. Razem z Wojciechem Mazanem przyglądamy się terenom ogródków działkowych, nie bojąc się otworzyć bramy RODu. Rozmawiamy o ich historii, problematyce własności, zmianach na przestrzeni lat, przyszłość tych terenów, a przede wszystkim o nieformalnych strukturach, które powstają w tych ogrodach osobliwości.

Na przełomie lat 50. i 60. ubiegłego stulecia Alina Ślesińska była prawdziwą gwiazdą polskiej sceny artystycznej. U szczytu popularności stawiana była obok Aliny Szapocznikow i Magdaleny Więcek w gronie najważniejszych polskich rzeźbiarek. Mówiło się wręcz o fenomenie polskiej rzeźby tamtego czasu, która zdominowana została przez kobiety. W 1967 roku, tuż po zakończeniu monograficznej wystawy w Muzeum Architektury we Wrocławiu, Alina Ślesińska niespodziewanie znika z artystycznego świata... 

"Propozycje dla architektury" Aliny Ślesińskiej powracają do Muzeum Architektury w 2021 roku za sprawą wystawy "Czasoprzestrzeń zbioru", prezentującej wybrane dzieła z muzealnej kolekcji sztuki współczesnej. Muzeum organizuje również dedykowany rzeźbiarce wykład i oprowadzanie. 

Jakie były dalsze losy artystki? Dlaczego dziś tak mało wiemy o Alinie Ślesińskiej i jej twórczości? Ewa Toniak - historyczka sztuki i dr nauk humanistycznych w dziedzinie literaturoznawstwa, wykładowczyni na Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, oraz Małgorzata Devosges-Cuber z Muzeum Architektury, kuratorka wystawy "Czasoprzestrzeń zbioru", przybliżają postać zapomnianej polskiej rzeźbiarki. 

Prowadzenie: Mikołaj Twardowski. 

Dzieci potrafią powiedzieć, że coś im się nie podoba. 

„Miejsce” dla dzieci to coś zupełnie odmiennego niż „miejsce” dla dorosłych. Dzieci wybierają miejsca sobie przyjazne.  

Projektowanie dla dzieci to najwdzięczniejsze zajęcie, ale i najbardziej brzemienne w skutkach. 

Warto mieć w głowie nieprzewidywalność dzieci. 

To tylko niektóre refleksje, które usłyszycie podczas rozmowy Natalii Paszkowskiej, architektki i współzałożycielki biura projektowego WWAA, autorki publikacji "Szkoła dobrze zaprojektowana", z Patrycją Mazurek, edukatorką z Muzeum Architektury we Wrocławiu, współinicjatorką projektu edukacyjnego "Laboratorium Architektury", poszerzającego edukację artystyczną najmłodszych o edukację architektoniczną.

Co widzą dzieci podczas spaceru po mieście? Czemu nie koniecznie lubią chodzić tam, gdzie chcą chodzić dorośli? I wreszcie dlaczego projektowanie przyjazne dzieciom jest tak ważne? Nasze rozmówczynie odpowiadają na te i mnóstwo innych pytań, jakie stawia im Mikołaj Twardowski. Mówią również o odpowiedzialności architektów, projektantów przestrzeni miejskiej i edukatorów za poziom świadomości i wrażliwości przyszłych pokoleń. "Wierzę, że takie działania, których teraz jest sporo na polu edukacji architektonicznej, doprowadzą do tego, że ktoś, kto wymienia sobie okna w mieszkaniu spojrzy, jakiego koloru okna mają sąsiedzi; jak stawia ogrodzenie, to zastanowi się, czy ono jest rzeczywiście potrzebne, a zanim wytnie drzewo to też pomyśli, co to oznacza. Suma tych mikrodecyzji sprawi, że krajobraz zbudowany wokół nas będzie kompletnie innej jakości".

Prowadzenie: Mikołaj Twardowski

Podcast został nagrany w studiu Radia LUZ.

Doktor Jarosław Trybuś o warszawskich pawilonach handlowych: Supersamie, Pawilonie Chemii i Emilii. 

„Warszawa była w dużej mierze zdefiniowana przez architekturę późnego modernizmu i tej architektury właściwie, w tych najlepszych przykładach, już nie ma. To jest ogromna strata dlatego, że straciliśmy ciągłość w widzeniu dziejów architektury, która to ciągłość była w Warszawie zachowana. W tym pędzie, który w ostatnich latach obserwujemy, pędzie  do zmian i pędzie inwestycyjnym, zatraciliśmy jedno z ogniw historii miasta i historii architektury. I to bez wątpienia jedno z najistotniejszych. To jest duża strata i ona myślę będzie widoczna jeszcze bardziej z perspektywy czasu - nie tych paru czy dziesięciu lat, ale z perspektywy 20 czy 30 lat. Nagle okaże się, że po prostu jest pustka, że po latach 60. nie zostało nic poza blokami...”. 

Jarosław Trybuś – doktor historii sztuki, krytyk architektury, wykładowca, wicedyrektor Muzeum Warszawy ds. programowych. Autor licznych publikacji poświęconych architekturze, m.in. książki  „Warszawa niezaistniała. Niezrealizowane projekty urbanistyczne i architektoniczne Warszawy dwudziestolecia międzywojennego”, cyklu Archimapa, czy „Przewodnika po warszawskich blokowiskach”. Współzałożyciel Fundacji Centrum Architektury. Współkurator (wraz z Grzegorzem Piątkiem) wystawy „Hotel Polonia. The Afterlife of Buildings” w pawilonie polskim na  XI Biennale Architektury w Wenecji, nagrodzonej Złotym Lwem za najlepszą ekspozycję narodową. Laureat wielu prestiżowych nagród, m.in. Medalu Młodej Sztuki w dziedzinie krytyki artystycznej (2006), Dorocznej Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2008) i Dyplomu Ministra Spraw Zagranicznych za wybitne zasługi dla promocji Polski w świecie (2009). 

Prowadzenie: Mikołaj Twardowski

Podcast nagrany w studiu Radia LUZ. 

W 2011 roku dworzec w Katowicach - uznawany za arcydzieło brutalizmu w Polsce -  znikł z mapy miasta w przeciągu 21 dni. Jego unikatowa konstrukcja zbudowana z 16 żelbetowych kielichów - dzieło Tygrysów: Wacława Kłyszewskiego, Jerzego Mokrzyńskiego i Eugeniusza Wierzbickiego -  została przewrócona i przerobiona na żwirek. W obronę katowickiego dworca przed wyburzeniem zaangażowani byli architekci, ludzie kultury, dziennikarze, publicyści, konserwatorzy zabytków architektury, eksperci. Nie udało się. Dlaczego? - Bo taka była wola polityczna i wola biznesowa - mówi nasz rozmówca, Tomasz Malkowski. Ale podkreśla, że warto było walczyć. - Cały ten ruch wokół dworca to było wielkie przebudzenie. Nagle o architekturze zaczęło się dyskutować, nagle ludzie zrozumieli, że oni też mają wpływ na urbanistykę, na planowanie przestrzenne. (...) Jak mamy świadome społeczeństwo, to nie da ono sobie wcisnąć byle czego...

Witold Cęckiewicz w 1965 roku zaprojektował hotel Cracovia zaliczany – wraz z towarzyszącym mu kinem Kijów – do czołowych osiągnięć polskiej architektury lat 60. Zespół ten stanowi architektoniczny odpowiednik najciekawszych dzieł w polskiej kulturze tego okresu, rozkwitającej na fali odwilżowych przemian i zasilanej prądami kulturowymi z Zachodu, przenikającymi przez nie do końca szczelną "żelazną kurtynę". W 2019 roku gmach został uratowany przed zburzeniem przez Muzeum Narodowe w Krakowie, które planuje otworzyć tam galerię wzornictwa i architektury. Jak to się udało? - O historii sukcesu decydują zaangażowane w to instytucje, rozwiązania prawne, których można użyć, dobra wola polityczna, a także mocny opór mieszkańców - podkreśla Marta Karpińska. - Bardzo ważną kwestią są protesty społeczne, dlatego że one zawsze są sygnałem dla decydentów, żeby się zastanowić...

Tomasz Malkowski - architekt i krytyk architektury, publicysta, dziennikarz,  autor scenariuszy telewizyjnych dotyczących architektury i jej historii, a także sztuki i dizajnu. Publikował m.in. w Gazecie Wyborczej, magazynach ARCH i Architektura&Biznes. Współautor (razem z Robertem Koniecznym) książki „Archiprzewodnik po Europie” - subiektywnej wędrówki po najbardziej odważnych europejskich budynkach powstałych w ostatnich kilku dekadach. Twórca strony Brutal z Katowic, skupiającej fanów brutalizmu i obrońców dworca kolejowego w Katowicach. Propagator świadomości wartości architektury modernistycznej.

Marta Karpińska - historyczka sztuki, kuratorka wystaw, publicystka, zajmuje się architekturą XX i XXI wieku. Współpracowała z miesięcznikiem Architektura&Biznes, od 2013 roku związana z kwartalnikiem „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni”. Autorka monografii Wacława Nowakowskiego oraz wielu tekstów krytycznych na temat architektury współczesnej. Współkuratorka wystawy "Odwiliż 56 – Cracovia 65. Architektura Witolda Cęckiewicza" (24.11.2017 - 21.01.2018).

Prowadzenie: Mikołaj Twardowski

Podcast został nagrany w studiu Radio LUZ. 

Kompleks basenów na Stadionie Olimpijskim, rzeźnia przy ulicy Legnickiej, cukrownia na Klecinie, Browar Piastowski, Pałac Hatzfeldów - z pejzażu miasta znikają kolejne, cenne dla historii i tożsamości Wrocławia obiekty. Jak to możliwe? - Ta cała sytuacja jest sumą drobnych zaniechań i drobnych grzechów, a nie jednego wielkiego grzechu - twierdzi architekt Mikołaj Smoleński. Studia konserwatorskie przygotowane przez ekspertów, opinie historyków sztuki i architektów, silny głos mieszkańców - wszystkie te elementy zdają się stać na przegranej pozycji wobec partykularnego interesu deweloperów i inwestorów. Czy na naszych oczach znika dawny, XIX i XX-wieczny Wrocław?

Dr Agata Gabiś, dr hab. Jerzy Ilkosz i architekt Mikołaj Smoleński wspólnie zastanawiają się nad mechanizmami, które decydują o losach zabytków architektury. Przypominają budynki, które bezpowrotnie straciliśmy i zwracają uwagę na te, dla których być może istnieje jeszcze szansa na nowe życie. Wskazują na pozytywne przykłady rewaloryzacji i modernizacji dawnych obiektów.

Zapraszamy na pierwszą część mikrocyklu Znikająca architektura - Wrocław.

Prowadzenie: Mikołaj Twardowski

Dr hab. Jerzy Ilkosz - historyk sztuki, od 2000 r. dyrektor Muzeum Architektury we Wrocławiu. Badacz i popularyzator wiedzy o architekturze modernistycznej we Wrocławiu. Kurator wystaw, autor i redaktor wielu publikacji, m.in. "Wieżowce Wrocławia 1919-1932", "Hans Poelzig we Wrocławiu. Architektura i sztuka 1900-1916", "Hala Stulecia i Tereny Wystawowe we Wrocławiu. Dzieło Maksa Berga", "Adolf Rading. Nieznane oblicze wrocławskiej awangardy". Za swoją działalność odznaczony m.in. Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". 

Dr Agata Gabiś - historyczka sztuki, adiunktka w Zakładzie Historii Kultury Materialnej w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Zajmuje się historią architektury XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem polskiej architektury powojennej. Współpracuje z instytucjami upowszechniającymi sztukę i historię XX wieku, między innymi z Muzeum Architektury we Wrocławiu, Muzeum Współczesnym Wrocław, Ośrodkiem "Pamięć i Przyszłość". Autorka głośnej publikacji "Całe morze budowania. Wrocławska architektura 1956-1970". 

Arch. Mikołaj Smoleński - absolwent Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej oraz Uniwersytetu w Oulu (Finlandia) w ramach programu Modern Nordic Architecture. Studia podyplomowe na Uniwersytecie Sztuki i Designu / obecnie Aalto School  w Helsinkach. Architekt, współzałożyciel pracowni CH+architekci. Aktywnie angażuje się w działania poświęcone przestrzeniom publicznym i lokalnym społecznościom oraz bierze udział w licznych działaniach edukacyjnych i studialnych. Członek IARP i SARP. Od 2019 r. członek Miejskiej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej we Wrocławiu.

Podcast został nagrany w studiu Radia LUZ.