Vào thời nhà Lý, vùng biên giới phía bắc với nhà Tống rất bất ổn. Nhà Tống thực hiện chính sách chiêu dụ dân chúng về với mình để chiếm đất, đồng thời lấn dần các vùng đất biên giới. Đối phó với kế hoạch này của nhà Tống, các triều vua Lý kết thân với các tù trưởng, phối hợp cùng họ giữ vững vùng biên. Trong đoạn lịch sử này nổi bật có đội quân do họ Thân dẫn đầu, được mệnh danh là “Thiên thần Động Giáp”.

Đinh Bộ Lĩnh sinh năm Giáp Thân (924), là con trai của Đinh Công Trứ - giữ chức Thứ sử châu Hoan (vùng Nghệ An, Hà Tĩnh ngày nay), thân mẫu là Đàm Thị (không rõ tên), theo dân gian bà còn được gọi là Thiềm Nương.

Dù rất anh minh thần võ, chiến công hiển hách và cũng có tiếng là “ăn chơi”. Thế nhưng, vua Trần Dụ Tông gặp phải bi kịch đớn đau nhưng khó nói là sống giữa "rừng" mỹ nữ, nhưng chịu cứng vì... bất lực.

ên cạnh những thành tựu rực rỡ về quân sự, văn hóa, xã hội, nhà Trần (1226-1400) còn được biết đến với nhiều câu chuyện tình duyên trắc trở trong hoàng tộc. Trần Quốc Tuấn là con trai của An Sinh vương Trần Liễu, cháu gọi vua Trần Thái Tông bằng chú.

Theo lịch sử ghi lại thì cha của Trần Quốc Tuấn là An Sinh Vương Trần Liễu mang theo mối hận với vua, trước khi chết đã trăn trối với con rằng: Con không vì cha mà lấy được thiên hạ, thì cha chết dưới suối vàng cũng không nhắm mắt được.

Theo sách “Đại Việt sử ký toàn thư”, nhà sư Huyền Quang tên thật là Lý Đạo Tái. Ông là nhà lãnh đạo Phật giáo Đại thừa ở Đại Việt thời Trần. Ông là người hương Vạn Tải, châu Nam Sách, lộ Lạng Giang, nay là làng Vạn Tải, xã Thái Bảo, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh.

Nhà Nguyễn dưới thời trị vì của vua Tự Đức được các sử gia đương thời ví là “thời loạn”. Vì cùng thời điểm với các hoạt động của nhóm Tam đường, Tạ Văn Phụng cũng gây rối tại tỉnh Quảng Yên. Tạ Văn Phụng trước đó là lính mộ của Pháp, năm 1861, mạo danh là dòng dõi nhà Lê và tự xưng là minh chủ. Tạ Văn Phụng lợi dụng sự bất mãn của dân nghèo vùng biển đối với triều Nguyễn lôi kéo họ nổi dậy ở phía Bắc, tạo điều kiện cho Pháp xâm lược nước ta ở phía Nam.

Nguyễn Phúc Ánh thường được gọi tắt là Nguyễn Ánh, là vị vua sáng lập nhà Nguyễn, triều đại quân chủ cuối cùng trong lịch sử Việt Nam. Sau khi gần như toàn bộ gia tộc bị quân Tây Sơn bắt giết năm 1777, ông trốn chạy và bắt đầu cuộc chiến 25 năm với Tây Sơn để khôi phục triều đại. Và sau nhiều lần thất bại lớn, phải cầu viện Xiêm La rồi Pháp, ông lẩn trốn khắp vùng sông nước Cửu Long trước sự truy lùng của đối phương.

Vua Lý Huệ Tông chỉ có 2 người con gái, 1 là công chúa Thuận Thiên, đã gả cho Trần Liễu và 2 là công chúa Chiêu Thánh. Lý Huệ Tông không có con trai nên Chiêu Thánh được lập làm vua lúc mới 7 tuổi, đó là Lý Chiêu Hoàng, vua cuối cùng của triều Lý. Chiêu Hoàng lấy Trần Cảnh, là em ruột Trần Liễu, sau là vua Trần Thái Tông.

Theo sử cũ, vào giữa thế kỷ XIII, ở nước Tống có một vị quan đậu đến tiến sĩ, rất thông tỏ thiên văn, tử vi, tên là Hoàng Bính. Khi quân Nguyên - Mông sang đánh nước Tống, ông hiểu rằng nhà Tống đã hết thời, nhìn về phương Nam thấy nơi ấy sáng tỏ tất có thể cư ngụ. Năm 1257, Hoàng Bính đưa toàn bộ gia tộc khoảng 2.000 người đến Đại Việt xin được lập nghiệp.