Beschrijving: Henk van Essen begon zijn loopbaan in uniform op straat en klom op tot de hoogste politiefunctie van Nederland: van mei 2020 tot en met februari 2024 was hij korpschef van de Nationale Politie. Contact met de werkvloer bleef belangrijk: “Dan krijg je voeding en feeling, en weet je: dáár gaat het om.” Dienstbaar zijn aan de samenleving is volgens Van Essen de kern van het politiewerk, ook in een tijd waarin de rol van de politie verandert en digitalisering een steeds grotere rol speelt. “Dat vind ik onze maatschappelijke opdracht.” Daarbij gaat het om kennen en gekend worden, om benaderbaar en aanspreekbaar te zijn. “Het is het DNA van de politie.” Luister naar Henk van Essen in gesprek met Paul ’t Hart en Sandra van Thiel.

Geert van Maanen was onder andere (plaatsvervangend) DG Rijksbegroting, en SG bij de ministeries van Financiën, Verkeer & Waterstaat en VWS. Een SG moet goed zijn in processen, stelt hij, omdat dat leidt tot betere inhoud dan via de inhoud zelf. Maar het gaat ook om iets anders, je positie creëren: “Je kan een hoop voor elkaar krijgen, puur door je positie.” Verder is enige afstand van belang: tot het ambtelijk apparaat, de bewindspersonen én de waan van de dag. Hij ziet graag dat ambtenaren weer ‘terugkomen bij de inhoud’. “Het inhoudelijke geluid is behoorlijk weg, dat wordt gemist in de maatschappij en het politieke debat.” Luister naar Geert van Maanen in gesprek met Roel Bekker en Zeger van der Wal.

Eimert van Middelkoop (ChristenUnie) was Tweede en Eerste Kamerlid, en werd daarna minister van Defensie in het kabinet-Balkende IV (2007 tot 2010). Daarnaast was hij ook negen maanden minister van Wonen, Wijken en Integratie (WWI). Van Middelkoop was verantwoordelijk voor de missie in Afghanistan, een gevoelig onderwerp, waar het kabinet uiteindelijk op viel. De minister van Defensie opereert in een internationale context, maar, zo ervaarde hij: “All politics is local. Uiteindelijk is de binnenlandse politiek beslissend.” Luister naar Eimert van Middelkoop in gesprek met Anne Bos en Erik-Jan van Dorp.

Wouter Bos was staatssecretaris Financiën in Paars II (2000 tot 2002), en minister van Financiën, vicepremier en partijleider in kabinet Balkenende IV (2007 tot 2010). “Ik had nooit te klagen over een tekort aan markante momenten.” Wel waren het drie forse petten tegelijk, zeker omdat de bankencrisis uitbrak. “Je weet één ding zeker: je moet beslissingen nemen.” Helaas lukte het toen niet structurele bezuinigingen door te voeren: “In dat crisismoment was er meer maatschappelijk draagvlak voor geweest. Never waste a good crisis.”

Wouter Koolmees maakte carrière als ambtenaar bij het ministerie van Financiën. Hij stapte over naar de politiek, werd Kamerlid en daarna minister van SZW in Rutte III. Hij maakte als ambtenaar de bankencrisis mee en was als minister verantwoordelijk voor de NOW-regeling tijdens corona. Hij gelooft sterk in het belang van samenwerking. “Het uiteindelijk samen rooien is belangrijk voor de parlementaire democratie en samenleving.” Een andere manier om vertrouwen te herwinnen: “Maak beleid simpeler en robuuster, met minder uitzonderingen.” Luister naar Wouter Koolmees in gesprek met adviseur communicatiebeleid Guido Rijnja en hoogleraar bestuurskunde Paul ’t Hart.

Roger van Boxtel was minister van Grotestedenbeleid, Overheidsinformatiebeleid en Integratie tijdens het tweede paarse kabinet (Kok II). Van 2015 tot 2020 was hij president-directeur van NS. Als minister had hij het dossier paspoorten onder zijn hoede. Hij verdiepte zich tot in de details van dit politiek gevoelige dossier. “Als je goed wil besturen, moet je begrijpen waar het over gaat.” Hij ging op een onorthodoxe manier te werk om vertrouwen te winnen. “Als bestuurder begin je vertrouwen te geven in de hoop het terug te krijgen.” Luister naar Roger van Boxtel in gesprek met senior adviseur communicatiebeleid Guido Rijnja en hoogleraar bestuurskunde Sandra van Thiel.

Ronald Plasterk was minister van OCW in Balkenende IV (2007 tot 2010), daarna was hij PvdA-Kamerlid. Na een flinke verkiezingswinst voor de PvdA in 2012 werd hij minister van BZK in Rutte II. Als bewindspersoon vond hij het belangrijk blindelings te kunnen bouwen op zijn mensen. “Je moet vertrouwen schenken om het te krijgen.” Terugkijkend vindt hij dat de PvdA haar kiezers heeft laten zitten. “We hebben een aantal draconische bezuinigingen op sociale onderwerpen doorgevoerd.” Hij trekt daar een les uit: “Vecht zichtbaar voor je electoraat.” Luister naar Ronald Plasterk in gesprek met politiek historicus Anne Bos en hoogleraar Bestuurskunde Caspar van den Berg.

Hans Borstlap begon zijn ambtelijke loopbaan als raadadviseur bij het ministerie van Algemene Zaken tijdens de kabinetten Lubbers I en II. Daarna werd hij DG Algemene Beleidsaangelegenheden bij SZW en DG Strategie en arbeidsmarkt bij OCW. Tussen 2002 en 2016 was hij lid van de Raad van State. Twee belangrijke lessen leerde hij al vroeg in zijn loopbaan: ‘begin bij het probleem’ en ‘zorg dat je je rol scherp hebt’. Tegenspraak leveren vindt hij essentieel voor ambtenaren: “Waar geen tegenspraak is, gaat het vroeg of laat fout. Meestal vroeg.” Luister naar Hans Borstlap in gesprek met politiek historicus Anne Bos en hoogleraar Bestuurskunde Caspar van den Berg.

Hedy (Hedwig) d’Ancona was staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) in het kabinet-Van Agt I (1981 en 1982), en minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur (WVC) in Lubbers III (1989 tot 1994). Als bekend activiste en feministe voelde ze zich nooit one of the boys. Door haar female gaze wist ze wie ze kon vertrouwen. Ze bleef dan ook dichtbij zichzelf: "Ik heb nooit anders gedaan of gepraat.” Tijdens haar Haagse werk voelde ze de plicht zoveel mogelijk haar feministische idealen te realiseren. Luister naar Hedy d’Ancona in gesprek met onderzoeker Anne Bos en hoogleraar Bestuurskunde Paul ’t Hart.

Annette Roeters was van 2008 tot 2015 inspecteur-generaal (IG) bij de Inspectie van het Onderwijs, en daarna tot 2020 directeur van de Raad voor de Kinderbescherming. Voor haar IG-schap had ze verschillende functies in het onderwijs. Zo zat ze in het college van bestuur van de Vrije Universiteit en de Christelijke Hogeschool Windesheim. Roeters houdt ervan feedback te krijgen. “Ik heb ervaren dat kritiek me beter en opener maakt.” Na een aantal incidenten bij scholen werd de inspectie zelf object van onderzoek. Het inspectiekader werd daarna verbreed, maar dat betekent niet dat de inspectie een te grote broek aan moet trekken, vindt ze. “De kracht van de inspectie is de begrenzing”. Luister naar Annette Roeters in gesprek met communicatieadviseur Guido Rijnja en hoogleraar Bestuurskunde Paul ’t Hart.