Decennialang stond Amerika stevig bovenaan als de machtigste natie ter wereld. Maar die tijd lijkt voorbij. China, Rusland, India — en zelfs Europa — eisen steeds vaker een plek aan tafel op. De wereldorde is in beweging. Maar wie bepaalt eigenlijk de spelregels?

In deze aflevering onderzoeken we die vraag met onderzoeker parlementaire geschiedenis, Laurien Crump (Radboud Universiteit). Aan de hand van biljart, Catan en een potje kaarten laat zij op verrassende en speelse wijze zien hoe landen elkaar uitdagen, omzeilen of juist samenwerken. Veranderen we van een wereld met vaste regels naar een chaotisch spel zonder scheidsrechter? En wat betekent dat voor jou?

00:00 Wie is de baas van de wereld?

00:57 Hoe werd Amerika het machtigste land van de wereld?

02:30 Waarom was Amerika het machtigste land?

03:06 Kunnen andere landen machtiger worden dan Amerika?

04:03 Wordt China machtiger dan Amerika?

05:20 Hoe werd de wereldorde vroeger bepaald?

06:00 Hoe wordt de wereldorde in westerse landen bepaald?

07:10 Hoe wordt de wereldorde bepaald in niet-westerse landen?

09:00 Hoe verandert Trump de wereldorde?

10:45 Wie is de baas van de wereld?

11:42 Wat gaat er in Nederland veranderen door de nieuwe wereldorde?

Wil je ons iets vragen? Of heb je een opmerking? Dat kan via dit formulier: https://forms.gle/5YTUR72pTwzXRAFk6

Meer wetenschap? Check:

Onze website ► http://www.universiteitvannederland.nl/

Instagram ►https://www.instagram.com/UniversiteitNL

Facebook ► https://www.facebook.com/UniversiteitvanNederland

Voor niet-commercieel gebruik is het toegestaan om fragmenten (mits de context behouden) te gebruiken. Vermeld wel altijd bron: Universiteit van Nederland. Bij twijfel, mail ons op [email protected]

Over de Universiteit van Nederland:

De Universiteit van Nederland heeft een onafhankelijke redactie die elke week podcasts, video’s en social posts maakt over wetenschappelijke onderwerpen. Wij geloven dat iedereen moet kunnen leren van de topwetenschappers die we hebben in Nederland. Zonder collegegeld of tentamens. Wij zijn de universiteit voor iederéén.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Als we denken aan leiders, komen vaak namen van grote historische figuren of invloedrijke CEO’s naar boven. Of misschien denk je wel aan je eigen baas of manager? Maar leiderschap is niet alleen weggelegd voor mensen aan de top. Sterker nog: in vrijwel iedereen schuilt een leider. Wist je dat 70% van de eigenschappen die een goede leider kenmerken, gewoon te leren zijn? Ook als je geen promotie nastreeft, kan het tonen van leiderschap een groot verschil maken – in je werk, je team en zelfs daarbuiten.

Of je nu aan het begin van je carrière staat of al jarenlang meedraait; in deze aflevering deelt managementwetenschapper Lien Desmet (Open Universiteit) een stappenplan, zodat ook jij je tot een goede leider kunt ontwikkelen.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Hoe zou het zijn als artsen precies kunnen voorspellen wat er in jouw lichaam gebeurt. Als ze behandelingen moeiteloos kunnen uitproberen zonder dat jij daar iets van merkt. En dat je altijd de juiste medicijnen krijgt, die het beste werken voor jou. Klinkt als een droom, maar in de toekomst zou dat zomaar kunnen. Biomedisch ingenieur Carlijn Buck (Technische Universiteit Eindhoven) werkt aan een digital twin - een digitale kopie van een patiënt die met je meegroeit. Zodat jij betere en persoonlijkere zorg krijgt.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Wat als je frietjes kan eten die zijn gegroeid op jouw eigen plas? En waarom zouden we dat eigenlijk willen? Spoiler: het is duurzamer dan je denkt, en het stinkt minder dan je zou verwachten. 🌱🍟 Volgens onderzoeker Kimo van Dijk van de Wageningen University & Research spoelen we nu teveel waardevolle voedingsstoffen gewoon door het toilet. In deze aflevering laat hij zien hoe we urine kunnen opvangen en omzetten tot een veilige en effectieve meststof - die zelfs 25% beter werkt dan kunstmest.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De Nederlandse onderwereld wordt steeds gewelddadiger, met patronen die doen denken aan de maffia in Italië. Maar hoe pak je dat aan, zonder dat het escaleert? In deze aflevering kijken we met jurist Laura Peters (Rijksuniversiteit Groningen) naar de Italiaanse aanpak van georganiseerde misdaad. Wat doet Italië anders? En welke onderdelen van hun harde aanpak zouden ook in Nederland kunnen werken? Laura heeft in deze aflevering drie lessen.

Heb je deel 1 van deze maffia-serie gemist, check die dan in het kanaal of via deze link: https://open.spotify.com/episode/008O87l8EcoqsUcAwX0UZf?si=bv3dRcL5S-ihHOgl-FII2w

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Nederland krijgt te maken met steeds gewelddadigere criminaliteit: liquidaties op klaarlichte dag, bedreigde journalisten, en explosies bij woningen. In Nederland zijn we dit niet gewend.  Maar in Italië zagen ze dit soort geweld al veel eerder. In de jaren 80 en 90 voerde extreem maffia-geweld daar de boventoon. Hoe kon het daar zo uit de hand lopen? En wat maakt dat Italiaanse misdaad zo’n andere vorm aanneemt dan in Nederland? In deze aflevering duiken we met jurist Laura Peters (Rijksuniversiteit Groningen) in de geschiedenis van de Italiaanse maffia — en zoeken we naar de eerste zorgwekkende overeenkomsten met wat we hier nu zien.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Het klinkt misschien gek, maar het is goed mogelijke dat in de toekomst hele kleine luchtbelletjes, ook wel microbubbels genoemd, jouw leven gaan redden. Tim Segers van de Universiteit Twente doet onderzoek naar de medische inzet van microbellen, die zo klein zijn dat er zo’n twintig stuks naast elkaar in een menselijk haar passen. In zijn onderzoek kijkt hij hoe je microbellen een coating met medicijnen mee kan geven die medicijnen bevat. Door de microbellen te injecteren in je bloed en ze vervolgens te laten knappen in je lichaam, kunnen ze ziektes als kanker veel gerichter behandelen.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Rechts-extremisme, links extremisme, anti-institutioneel extremisme… Je hoort de termen veel voorbij komen, in de media, maar ook in de politiek. Maar wanneer ben je eigenlijk een extremist? En als je dat label krijgt van de overheid, wat voor effect heeft dat dan? Die vragen onderzoekt criminoloog Fiore Geelhoed van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zij ontdekte dat het anti-extremisme beleid van de overheid onbedoeld juist extremisme in de hand kan werken. 

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De Universiteit van Nederland en ARTIS werken voor het eerst samen. Op 2 en 3 juni 2025 kan je in het ARTIS-Planetarium genieten van een bijzondere avond met topwetenschappers, adembenemende 360 graden-beelden en een exclusieve avondwandeling door het park. Kaarten zijn vanaf nu hier te koop en via artis.nl/uvnl

Na succesvolle avonden vol wetenschap in Paradiso en Carré viert de Universiteit van Nederland nu topwetenschap in het ARTIS-Planetarium. Wederom een unieke locatie die het mogelijk maakt om verhalen tot leven te wekken.

De avond, die onderdeel is van het Aardbewoners Festival, staat in het teken van de ogenschijnlijk natuurlijke chaos. Topwetenschappers nemen je mee in verhalen over mutaties, schimmels die mieren ‘overnemen’ en structuren die orde scheppen in de chaotische natuur. En welke invloed hebben wij als mede-aardbewoners op de gezondheid van die natuur, die ook maar wat doet.

Bezoekers ervaren de kwetsbaarheid van de planeet wanneer ze als een astronaut vanuit de ruimte op onze kleine blauwe planeet afvliegen in het ARTIS-Planetarium. Waarna evolutiebioloog Manon de Visser (Universiteit Leiden / Naturalis) laat zien dat evolutionaire processen door toeval worden gedreven en lang niet elke mutatie 'zinvol' is. Wiskundige Jan Bouwe van den Berg (Vrije Universiteit Amsterdam) zoekt naar de wiskundige logica achter patronen in de natuur, zoals de kenmerkende patronen van zebra-strepen. Microbioloog Charissa de Bekker (Universiteit Utrecht) neemt het publiek mee naar de wereld van mierenkolonies, waar ze toont hoe een externe factor als een schimmel een geordende kolonie lijkt te ontregelen.

Theatermaker Eveline van Rijswijk voegt een artistieke twist toe met een speciale bijdrage over de rol van de mens in de ‘natuurlijke chaos’.

Na afloop krijgen bezoekers de unieke kans om ARTIS-Park te ontdekken tijdens een exclusieve avondwandeling. Beide avonden hebben dezelfde programmering.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Den Haag lijkt maar geen grip te krijgen op de woningnood. De voorgestelde huurbevriezing van Woonminister Mona Keijzer wil de sociale huren nu bevriezen, maar daardoor hebben woningcorporaties nóg minder geld om nieuwe huizen te bouwen en dreigt het woningtekort nog verder op te lopen. Hoogleraar Piet Eichholtz (Maastricht University) onderzocht een verrassend simpele oplossing voor het woningtekort: samenwonen! Verschillende enquetes laten zien dat een deel van de mensen openstaat samenwonen, zó veel zelfs, dat het op korte termijn het woningtekort zou kunnen halveren. Er zijn alleen nog een aantal barrières volgens Piet. In deze aflevering vertelt hij hoe samenwonen een sleutelrol kan spelen in het oplossen van de woningcrisis - en wat er nodig is om die drempels weg te nemen.

Meer over hospitaverhuur: https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2024/06/14/wetswijziging-hospitaverhuur-in-voorbereiding

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.