Enkeltje Wetenschap

De afgelopen jaren werd Europa regelmatig opgeschrikt door gewelddadige terroristische aanslagen. Maar hoewel die aanslagen veel aandacht kregen, bleef de boodschap van de terroristen vaak onderbelicht. Terrorismeonderzoeker Jeanine de Roy van Zuijdewijn vertelt in Enkeltje Wetenschap hoe dat zit.

Veel terroristen gebruiken aanslagen om een politiek doel te bereiken. Zo wilde Islamitische Staat bijvoorbeeld dat Westerse troepen zich terugtrokken uit Syrië en Irak. Die politieke boodschap raakt echter volledig ondergesneeuwd na een aanslag, ontdekte De Roy van Zuijdewijn onlangs in haar promotieonderzoek.

De podcast Enkeltje Wetenschap is te beluisteren op de volgende kanalen:

• Soundcloud

• iTunes

• Spotify

• Castbox

• Stitcher

Vrijwel iedereen is dierproeven liever kwijt dan rijk. Maar in de praktijk blijven ze helaas nog wel nodig, bijvoorbeeld om nieuwe medicijnen te onderzoeken op bijwerkingen. Mogelijk kunnen zogeheten organs-on-chips uitkomst bieden, vertelt Berend van Meer (LUMC) in deze aflevering van Enkeltje Wetenschap.

Organs-on-chips zijn piepkleine organen die op een chip zijn nagemaakt. In deze orgaantjes – gemaakt met echte menselijke cellen – kunnen wetenschappers allerlei proeven doen, bijvoorbeeld met kandidaatmedicijnen. Van Meer hoopt en denkt dat deze organs-on-chips in de toekomst niet alleen het dierenleed kunnen verminderen, maar bovendien betere voorspellers zijn voor de werkzaamheid en bijwerkingen van medicijnen.

De strenge lockdowns van de afgelopen anderhalf jaar hebben veel impact gehad op jongeren. Waarom bleek uitgerekend deze generatie zo gevoelig voor de sociale consequenties? En blijven ze er last van houden? Anne-Laura van Harmelen en vertelt in deze aflevering van Enkeltje Wetenschap wat we hierover weten.

Van Harmelen is hoogleraar Brein, Veiligheid en Veerkracht en weet veel over de invloed van traumatische ervaringen bij jongeren. Uit cijfers blijkt dat het geluksgevoel van jongeren tijdens de coronacrisis kelderde, en dat zij deze periode in zekere zin als traumatisch hebben ervaren. Van Harmelen vertelt in deze aflevering hoe dat komt, en ze laat zien hoe veerkracht ervoor kan zorgen dat jongeren deze ervaringen gemakkelijker doorkomen.

Biologiestudenten Jory van Thiel en Roel Wouters zijn weg van slangen, en in het bijzonder spugende cobra’s. Begin dit jaar stonden ze met hun onderzoek in het toonaangevende tijdschrift Science. In deze aflevering van Enkeltje Wetenschap vertelt Roel over het onderzoek en de mediastorm die daarop volgde. ‘Deze slang heeft nog naast de koning gestaan!’

In hun onderzoek concludeerden de twee studenten – samen met hun collega-onderzoekers – dat het gif van spugende cobra’s is geëvolueerd om zich mee te verdedigen. Mogelijk is dit verdedigingsmechanisme ontstaan als bescherming tegen primitieve mensachtigen. Jory en Roel speelden een belangrijke rol in het onderzoek, door bijvoorbeeld als ‘slangenmelkers’ het gif op te halen.

Over enkele weken neemt Carel Stolker afscheid als rector magnificus. In de podcast Enkeltje Wetenschap maken we de balans op: wat waren de belangrijkste lessen, hoe heeft hij de coronacrisis ervaren, en natuurlijk: wat doe je om het ‘zwarte gat’ te voorkomen? In een openhartig gesprek deelt Stolker zijn ervaringen.

In het afgelopen jaar voelde Stolker zich soms ‘een kapitein op een schip dat in de haven lag’, vertelt hij onder meer in de podcast. De Universiteit Leiden was immers voor een groot deel gesloten, en studeren en werken deden we veel vanuit huis. En dus moest Stolker op zoek naar een innovatieve manier om ‘het schip’ te blijven besturen. Dat deed hij onder meer met zijn vlogs, waarmee hij vooral onder studenten een zekere cultstatus kreeg.

Ook spraken we met Stolker over de periode na zijn pensioen. Als we de rector mogen geloven, liggen de mooiste jaren nog voor hem. Na ’22 jaar onderwijs volgen, 22 jaar onderwijs geven, en 22 jaar besturen’, is het volgende hoofdstuk aanbeland. In de podcast licht hij een tipje van de sluier op wat de komende 22 jaar voor hem in petto hebben. Natuurlijk vroegen we hem ook: kunnen we na zijn pensionering nog vlogs verwachten?

Abonneer je via een van de volgende kanalen:

Soundcloud

iTunes

Spotify

Castbox

Stitcher

Het Nederlandse slavernijverleden staat volop in de belangstelling. Minder bekend is echter het leven van de kinderen die opgroeiden in slavernij: hoe leefden zij, en wat kwam er van ze terecht? In deze aflevering vertelt Ramona Negron over haar onderzoek naar deze kinderen.

Soms is een nepmedicijn voldoende om een patiënt te genezen. Maar hoe werkt zo'n placebo precies? En wist je dat er ook een tegenovergesteld effect bestaat, namelijk het nocebo-effect? Psycholoog Stefanie Meeuwis vertelt erover in deze aflevering van Enkeltje Wetenschap.

Abonneer je via een van de volgende kanalen:

Soundcloud

iTunes

Spotify

Castbox

Stitcher

Hoe sprak men 1000 jaar geleden Nederlands? Die vraagt houdt taalwetenschapper Peter-Alexander Kerkhof al tijden bezig. Onlangs lukte het hem om dat oud-Nederlands levensecht te reconstruëren. In deze aflevering van Enkeltje Wetenschap hoor je dus hoe onze voorouders zo'n 1000 jaar geleden spraken in de omgeving van het huidige Rotterdam.

Abonneer je via een van de volgende kanalen:

Soundcloud

iTunes

Spotify

Castbox

Stitcher

Onder ons Wijnhavengebouw in Den Haag ligt een grote schuilkelder. Hoe ziet die schuilkelder eruit, en waarvoor diende deze? In deze aflevering van Enkeltje Wetenschap neemt historicus Bart van der Boom je mee, en vertelt hij over de context waarin je deze bunker moet zien.

In de podcast vertelt Van der Boom onder meer dat er in Nederland tijdens de Koude Oorlog lang niet voor iedereen een schuilplek was. Bij het uitbreken van een kernoorlog zou er van Nederland weinig overblijven, hooguit een paar ambteraren. 'Deze schuilkelder is dus eigenlijk een soort decorstuk,' zegt Van der Boom in de podcast. 'Want je wil niet aan de bevolking laten weten dat bij het uitbreken van een kernoorlog alles verloren is.'

Abonneer je via een van de volgende kanalen:

Soundcloud

iTunes

Spotify

Castbox

Stitcher

Meestal werkt een biertje sfeerverhogend. Maar in het Afrikaanse land Namibië was bier decennialang juist een manier om de bevolking te onderdrukken. De jonge onderzoeker Tycho van der Hoog schreef er een boek over, en vertelt erover in Enkeltje Wetenschap.

'Iedereen drinkt bier, of je nou onderdeel bent van de elite of een doodgewone bouwvakker. Als je een bevolking onder de duim wil houden, is dat een van de mogelijkheden die je hebt.'

Abonneer je op Enkeltje Wetenschap via je podcastapp:

Spotify

Soundcloud

iTunes

Stitcher

Castbox