2022 – या वर्षांत आपण कोव्हिडच्या आरोग्य संकटातून बाहेर पडलो, आणि हळूहळू पुन्हा जगात मिळूमिसळू लागलो. याच दरम्यान अनेक घडामोडींनी जगाचं आणि आपलंही लक्ष वेधलं - रशियाने युक्रेनवर हल्ला केला, आर्थिक विश्वातही डिजिटल क्रांती घडली आणि अंतराळात आपण आणखी दूरवर पोहोचू शकलो.

तर आजची गोष्ट दुनियेची खरोखरंच या दुनियेची गोष्ट असणार आहे, ज्यात आपण गेल्या वर्षभरात रमलोय. एकदा थोडक्यात सफर करू या त्या सर्व भागांची जे तुम्ही एन्जॉय केले असतील, आणि नाही तर नक्कीच नवीन वर्षात नक्कीच ते ऐकायला हवेत.

2020 मध्ये अमेरिकेच्या मिनियापोलीसमध्ये जॉर्ज फ्लाईड नावाच्या एका कृष्णवर्णीय व्यक्तीच्या मानेवर एका पोलिसाने गुडगा ठेवल्यामुळे त्याचा मृत्यू झाला होता. त्या मृत्यूचा राग जगभरात पाहायला मिळाला होता, पण काही ठिकाणी त्याचा राग जुन्या पुतळ्यांवर काढण्यात आला.

पुतळ्यांवर का? या निर्जीव, मुक्या पुतळ्यांमध्ये असं काय असतं की लोक ते उभारण्याची मागणी करतात किंवा रोष आणि संताप व्यक्त करताना ते पाडूनही टाकतात.

आज गोष्ट दुनियेची ऐकताना आपण याच प्रश्नाचं उत्तर शोधणार आहोत की आपण पुतळ्यांना एवढं महत्त्व का देतो?

मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज

टाईम ट्रॅव्हल म्हणजेच भूतकाळात किंवा भविष्यात जाता येणं, ही संकल्पना अनेकांना आकर्षित करणारी आहे. टाईम मशीन किंवा एक असं यंत्र ज्याद्वारे आपला काळात हा प्रवास शक्य होईल, ते यंत्र अद्याप बनलेलं नाहीय. पण भविष्यात त्याची शक्यता किती आहे? की ही फक्त एक फँटसीच राहणार?

संशोधन – द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज

आज जगभरातली सरकारं क्रिप्टो विश्वाची दखल घेत आहेत, आणि त्याच धर्तीवर आपापल्या देशांमध्ये डिजिटल करन्सीची आणू पाहत आहेत.

यंदा गोष्ट दुनियेची ऐकताना आपण याच प्रश्नाचं उत्तर शोधणार आहोत, की भविष्यात आपण रोख चलनाऐवजी डिजिटल करन्सीच वापरू लागू का?

ऐका ही गोष्ट दुनियेची.

संशोधन – द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज

सुमारे चार दशकांपूर्वी एड्स एक महाभयंकर रोग म्हणून जगापुढे आला. याचा संसर्ग ज्यामुळे होतो तो HIV वेगाने पसरत होता.

2000च्या दशकाच्या सुरुवातीला हा आजार वर्षाला सुमारे 20 लाख लोकांचा बळी घेत होता. पण कालांतराने मेडिकल सायन्सने प्रगती केली, आणि या रोगाची तीव्रता कमी करणारी औषधं आली. यामुळेच काही वर्षांपूर्वी संयुक्त राष्ट्राने एक लक्ष्य जगापुढे ठेवलं, जे काही वर्षांपूर्वी अकल्पनीय वाटत होतं – 2030 पर्यंत एड्सचा जगाच्या पाठीवरून नायनाट करायचा.

हे एक धाडसी लक्ष्य होतं, पण काही तज्ज्ञांच्या मते आपण आता हे लक्ष्य गाठण्यापासून दूर जातोय. आकडेवारी सांगते की जगात एड्सच्या रुग्णांची संख्या काही भागांमध्ये कमी झाली होती, पण तो आलेख आता स्थिरावलाय, आणि काही भागांमध्ये तर तो वरही जाताना दिसतोय.

तर यंदा गोष्ट दुनियेची ऐकताना आपण याच प्रश्नाचं उत्तर शोधणार आहोत, की जगात पुन्हा एड्सची लाट येऊ शकते का?

मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज

जगभरात घटस्फोटांचं प्रमाण आणि अनौरस अपत्यांची संख्या वाढली आहे. पण कुटुंबांची ताटातूट झाल्यावर मुलंच्या आयुष्यात काय बदल होतात? मुळात, दोन पालक असलेल्या कुटुंबामधली मुलं सिंगल पॅरेंटच्या कुटुंबातल्या मुलांपेक्षा जास्त प्रगती करतात का?

आपलं आयुष्य खरोखरंच धकाधकीचं झालंय. आपण प्रत्येक क्षणी काही ना काही करतच असतो... नोकरी, लोकांना भेटणं, कुटुंबीयांसोबत-मित्रांसोबत वेळ घालवणं, ई-मेल, फेसबुक, इन्स्टाग्राम पाहणं, OTT प्लॅटफॉर्म्सवर बिंजवॉचिंग करणं, वगैरे वगैरे.

त्यामुळे अनेक गोष्टी करायच्या राहूनही जातात, आणि आपल्याकडे वेळ अपुरा आहे, असं राहून-राहून वाटत असतं. जास्तीत जास्त गोष्टी उरकायच्या भानगडीत एक गोष्ट मात्र कमी होताना दिसतेय - ती म्हणजे आपल्या झोपेची वेळ.

जगभरातच हीच चिंता व्यक्त केली जात आहे की लोकांची झोप कमी होत चाललीय. तर यंदा गोष्ट दुनियेची ऐकताना आपण याच प्रश्नाचं उत्तर शोधणार आहोत, की खरंच थकव्याचा आपल्या झोपेशी काही संबंध आहे का?

संशोधन - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज

पाकिस्तानच्या पंतप्रधानपदी बसण्यापूर्वीच्या दोन दशकांमध्ये इम्रान खान यांनी देशातल्या प्रस्थापित नेत्यांविरोधात आंदोलनं केली होती. त्यानंतर ते चार वर्षं पंतप्रधान राहिले, आणि याच वर्षी विरोधी पक्षाने अविश्वास ठराव आणत त्यांना पंतप्रधान पदावरून खाली खेचलं.

आणि नुकताच त्यांच्यावर एका जाहीर सभेदरम्यान गुजरानवालामध्ये गोळीबार झाला, ज्यात ते जखमी झाले. यानंतर त्यांनी पुन्हा एकदा सत्ताधाऱ्यांवर आरोप केले आहेत.

तर यंदा गोष्ट दुनियेची ऐकताना आपण जाणून घेणार आहोत, की इथून पुढे इम्रान खान यांचं काय होणार? ते पुन्हा पंतप्रधानपदी येऊ शकतात का?

मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज

भारतात दर महिन्याला एक नवीन इलेक्ट्रिक व्हेईकल लाँच होतेय. टाटा, महिंद्रा, हिरो, बजाजसह BYDसारख्या दिग्गज चिनी कंपन्याही भारतात विजेवर चालणारी गाडी विकू लागल्यात. या गाड्यांमध्ये असतात लिथियम आयन बॅटऱ्या, ज्या आपल्या फोन आणि लॅपटॉपमध्येही असतात, आणि ज्या पुन्हा-पुन्हा चार्ज केल्या जाऊ शकतात.

आज अनेक देश पेट्रोल आणि डिझेल सोडून ग्रीन एनर्जीकडे वाटचाल करू पाहत आहेत. त्यामुळे भविष्यात लिथियम बॅटरींचा वापर आणखी वाढेल, यात शंका नाही. पण लाकडापेक्षाही हलक्या अशा लिथियम धातूच्या किमती गेल्या दीड-दोन वर्षांत चार पटींनी वाढल्या आहेत. अशात जगात लिथियमचा साठा पुरेसा आहे का, हा प्रश्न विचारला जातोय.

तर आज गोष्ट दुनियेची ऐकताना आपण याच प्रश्नाचं उत्तर शोधणार आहोत की, भविष्याच्या गरजा पाहता आपल्याकडे पुरेसं लिथियम आहे का?

मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज

भारतीय क्रिकेट नियामक बोर्ड अर्थात BCCIने नुकतीच एक मोठी घोषणा केली – की आता पुरुष आणि महिला क्रिकेटर्सना दिली जाणारी मॅच फी एकसारखीच असेल. हा एक ऐतिहासिक निर्णय आहे, ज्याचं सर्वत्र स्वागतच करण्यात आलं. पण यामुळे खरंच महिला आणि पुरुष क्रिकेटमध्ये समानता येईल का, हाही प्रश्न विचारला जातोय.

15 सप्टेंबर 2022 ला ऑक्सफॅम इंडिया या संस्थेने भारतीय कर्मचाऱ्यांच्या बाबतीत एक महत्त्वाचा अहवाल प्रसिद्ध केला. त्यानुसार भारतात महिलांना सारख्याच कामासाठी पुरुषांपेक्षा 19 टक्के कमी पगार मिळतो. पात्रता आणि क्षमतेच्या बाबतीत तुल्यबळ असतानाही महिलांशी असा दुजाभाव का होतो? महिलांना पुरुषांपेक्षा कमी पगार का मिळतो? हा प्रश्न अनेकदा विचारहून याचं उत्तर काही सापडत नाही.

त्यामुळे आज गोष्ट दुनियेची ऐकताना आपण याच प्रश्नाचं उत्तर शोधणारोत, महिला आणि पुरुषांच्या पगारांमधली दरी अर्थात जेंडर पे गॅप भरून काढायला आपण काय करायला हवं?

मूळ संशोधन – द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज