श्रीलंकेचे राष्ट्राध्यक्ष गोटाभया राजपक्षे यांनी एप्रिल 2021 मध्ये घोषणा केली की देशातली संपूर्ण शेती सेंद्रीय किंवा ऑरगॅनिक पद्धतीने केली जाईल. ही योजना जितकी महत्त्वाकांक्षी होती, तितकीच ती अनियोजितसुद्धा होती. त्यामुळेच आज श्रीलंका ज्या आर्थिक गर्तेत सापडलाय, त्यासाठी या निर्णयालासुद्धा जबाबदार ठरवलं जातं. आपण गोष्ट दुनियेची ऐकताना हेच जाणून घेणार आहोत, की खरच सेंद्रिय शेतीमुळे श्रीलंकेचं वाटोळं झालं का?

मूळ निर्मिती: द इन्कावयरी, बीबीसी न्यूज

नॉर्ड स्ट्रीम-1 – जगभरात चर्चेचा विषय असलेली ही पाइप लाईन बाल्टिक सागराच्या खालून जाणारा आणि रशियाला जर्मनीशी जोडणारा एक महत्त्वाचा दुवा आहे. कुणे एके काळी या पाईपलाईनला जर्मनी आणि रशियामधल्या विश्वासाच्या नात्याचं प्रतीक मानलं जायचं. रशियाहून येणाऱ्या या गॅसपासून युरोपमध्ये मोठ्या प्रमाणावर वीज निर्मिती होते. पण युक्रेनवर रशियाने हल्ला केल्यापासून युरोप रशियावर संतापलाय आणि त्याच्यापासून दूर जायचा प्रयत्न करतोय. त्यामुळे युरोपियन युनियनने या वर्षाच्या अखेरपर्यंत रशियाकडून गॅस खरेदी थांबवायचा निर्णय घेतला आहे.

संशोधन – द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज

गेल्या दोन वर्षांत जवळजवळ जगातल्या प्रत्येक देशाने कोविडची लाट पाहिलीय. आता पुन्हा याचा उद्रेक चीनमध्ये पाहायला मिळतोय आणि भारतातही काही ठिकाणी केसेस वाढताना दिसत आहेत. अशात एक प्रश्न विचारला जाणं सहाजिक आहे – की आपल्या सध्याच्या लशी या नवीन व्हेरियंट्सवर काम करतील की नाही?

तर यंदा गोष्ट दुनियेची ऐकताना आपण याच प्रश्नाचं उत्तर शोधणार आहोत, की आपण कायमची एक अशी लस नाही का बनवू शकत जी सगळ्याच कोरोना व्हेरिअंट्सवर काम करू शकेल?

या आठवड्यातली सर्वांत मोठी बातमी कदाचित हीच असेल, की इलॉन मस्क यांनी ट्विटर विकत घेतलंय. ट्विटर, ज्यावर 280 कॅरॅक्टर्समध्ये तुम्हाला तुमचं म्हणणं मांडायचं असतं. ते जगातलं सर्वांत मोठं तर नाही, पण नक्कीच सर्वांत जास्त प्रभाव टाकणारं सोशल मीडिया ॲप आहे.

संशोधन – द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज

या वर्षी फेब्रुवारीमध्ये रशियन सैन्याचा एक मोठ्ठा ताफा युक्रेनची राजधानी कीव्हकडे कूच करताना दिसत होता. तिकडे कीव्हमध्येही रशियाच्या या हल्ल्याचा सामना करायची तयारी सुरू होती. रशियन सैन्य युक्रेनपेक्षा कैक पटींनी मोठं आहे – त्यांची संरक्षण क्षेत्रातली गुंतवणूक, लष्करी विमानं, रणगाडे, आणि लष्करी साधनांचं उत्पादन आणि शस्त्रसाठा युक्रेनच्या तुलनेत खूप जास्त मोठा आहे. पण काही आठवड्यांपूर्वी हे स्पष्ट झालं की रशियन सैन्याला युक्रेनमध्ये पुढे सरकताना खूप संघर्ष करावा लागतोय. यामुळे त्यांना बऱ्याच रात्री युक्रेनच्या थंड प्रदेशात कुडकुडत काढाव्या लागतायत. आणि स्वतःला गरम ठेवायला त्यांना गाड्यांचे, रणगाड्यांचे इंजिन दिवसरात्र सुरू ठेवावे लागत आहेत. याचा फायदा युक्रेनने घ्यायचं ठरवलं. गाड्यांचे इंजन गरम असल्यामुळे त्यांनी ड्रोन्स पाठवून रात्री अंधारातही रशियन ताफ्याचं अचूक लोकेशन वेधून, त्यावर हल्ले केले. हे एक वेगळीच युक्ती होती, ज्यामुळे रशियाला अनपेक्षित नुकसान सोसावं लागलं. तर यंदाची गोष्ट दुनियेची हीच, या युद्धाचा निकाल ड्रोन्सचा वापर ठरवू शकेल का? आणि भविष्यातले युद्धसुद्धा ड्रोन्स लढतील की काय?

संशोधन – द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज

रशिया-युक्रेन युद्ध सुरू झाल्यानंतर जवळपास एक महिन्यानंतर अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष जो बायडन यांनी युक्रेनशेजारच्या पोलंडमध्ये तेच वक्तव्य पुन्हा केलं, जे अमेरिकन प्रशासनाने दोन दिवसांपूर्वी केलं होतं. रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी युक्रेनच्या मारियोपोलमध्ये युद्ध गुन्हा केलाय, war crime केलाय, असा आरोप त्यांनी केला.

याच दरम्यान नेदरलँड्सच्या द हेगमध्ये 38 देशांचे प्रतिनिधी एकत्र आले. या देशांनी आंतरराष्ट्रीय गुन्हेगारी कोर्टात रशियाविरुद्ध युद्ध गुन्ह्यांची चौकशी करण्याची विनंती केली. तर या आठवड्यात गोष्ट दुनियेची ऐकताना आपण याच प्रश्नाचं उत्तर शोधणार आहोत, की खरंच व्लादिमीर पुतिन यांना युक्रेनमधल्या युद्ध गुन्ह्यांसाठी आंतरराष्ट्रीय कोर्टात आरोपीच्या पिंजऱ्यात उभं केलं जाऊ शकतं का? इतिहासात असं कधी घडलंय का?

मूळ निर्मिती – द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज

युक्रेनवर रशियाने हल्ला केल्यानंतर एक महिन्यानंतरही रशिया कीव्हवर नियंत्रण नाही मिळवू शकलाय. त्यांचं सैन्य जवळजवळ शून्य डिग्री तापमानात संघर्ष करताना दिसतंय. कुठे ट्रक दलदलीत फसून निकामी होतायत तर कुठे इंधन पुरवठाच होत नसल्याने ताफा खोळंबलाय. तर युक्रेनच्या इतर भागांमध्ये भुकेने व्याकूळ झालेल्या रशियन सैनिकांनी दुकानं लुटल्याच्या बातम्या येतायत.

2005 मध्ये झोई रॉस या पाच वर्षांच्या मुलीचा एक फोटो व्हायरल झाला. ती एका जळत्या घरासमोर उभी होती, आणि ती अशी हसत होती, जणुकाही ती आग तिनेच लावलीय किंवा तिला त्याचा आनंद झालाय. तिचा हा फोटो इतका व्हायरल झाला की तिचं मीमच बनलं – The Disaster Girl.

अशाच प्रकारे, जगातलं पहिलं वहिलं ट्वीटसुद्धा 29 लाख डॉलर्सना NFTच्या रूपात विकलं गेलं होतं. आणि इंद्रधनुष्याच्या रंगांच्या मांजरीचं एक चित्र चक्क 6 लाख 90 हजार डॉलर्सला विकलं गेलं होतं.

त्यामुळे पुढे चालून आपण डिजिटल विश्वात असाच पैसा खर्च करू का, असा प्रश्न विचारला जातोय. पण मुळात NFT असतं तरी काय? आणि खरंच याने आपलं डिजिटल विश्व बदलणार आहे का?

याच प्रश्नाचं उत्तर मिळवायला आपण चर्चा करणार आहोत, चार तज्ज्ञांबरोबर.

मूळ निर्मिती - द इंक्वायरी, बीबीसी न्यूज

#BBCMarathi #History #Bitcoin #CryptoCurrency #गोष्टदुनियेची

22 मे, 2010 रोजी अमेरिकेच्या फ्लोरिडा राज्यातील जॅकसनविलमध्ये लॅझलो हॅन्येक्झ याने दोन लार्ज पिझ्झांसाठी दिले 10 हजार बिटकॉइन. हा जगातला पहिला बिटकॉइन व्यवहार होता. .

तेव्हा 10 हजार बिटकॉइन्सचं मूल्य साधारण 40 डॉलर्स असेल. आज 2022 मध्ये याच 10 हजार बिटकॉइन्सचं मूल्य अब्जावधी रुपयांमध्ये असेल. बिटकॉइनच्या मूल्याचा काही भरवसा नसतो, कधी अचानक वर जातं, कधी गडगडतं.

पण आपल्याकडे आधीच डॉलर्स, पाउंड्स आणि रुपयांसारखी चलनं असताना, हा बिटकॉइनने व्यवहार करण्याचा उद्योग का कुणी सुरू केला? यंदा गोष्ट दुनियेची ऐकताना आपण याच प्रश्नाचं उत्तर शोधणार आहोत, की बिटकॉइन ही नेमकी काय भानगड आहे? याची गरज तरी काय आहे?

संशोधन – द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज

12 जुलै 2021 – रशियाच्या सरकारी वेबसाइटवर युक्रेनबद्दल जवळजवळ साडेसहा हजार शब्दांचा एक लेख प्रकाशित झाला. या लेखात रशिया आणि युक्रेनच्या गेल्या अनेक शतकांच्या संयुक्त इतिहासाची माहिती सविस्तर लिहिण्यात आली होती. यात दावा करण्यात आला होता की रशिया, युक्रेन आणि बेलारूसमध्ये राहणाऱ्यांचे पूर्वज हे मुळात प्राचीन रशियन लोकच होते, आणि कोणे एके काळी हा विशाल प्राचीन स्लाविक देश युरोपातला सर्वांत मोठा देश होता.

हा लेख लिहिला होता रशियन राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी. त्यांच्यानुसार 20व्या शतकाच्या सुरुवातीला युक्रेनने आपली एक वेगळी ‘काल्पनिक‘ ओळख निर्माण करायला सुरुवात केली. आणि मग रशियाविरोधी पाश्चात्त्य शक्तींचा प्रभाव युक्रेनवर पडत गेला, ज्यामुळे युक्रेन रशियाला शत्रू समजू लागला.

पुतिन यांचा हा दावा कितपत खरा आहे? रशिया आणि युक्रेन यांचा संयुक्त इतिहास नेमका काय आहे?

संशोधन – द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज