Eén van de lessen uit de oorlog in Oekraïne: technologie en de krijgsmacht kunnen niet meer zonder elkaar. En dus ging eerder deze maand een langgekoesterde wens van Defensie in vervulling: de landmacht kreeg er een nieuwe eenheid bij: ‘Cyber en Elektromagnetische Activiteiten’ (CEMA).  

Te gast is Peter Masseling, luitenant-kolonel en commandant van het gloednieuwe CEMA-bataljon. Door de extra miljarden die voor defensie vrijkomen, kan hij zich in het Gelderse Stroe de komende jaren bezighouden met het ondersteunen van de landmacht op het gebied van elektronische oorlogsvoering, wat de afgelopen jaren behoorlijk belangrijk geworden is. Van eerdere ervaringen in Afghanistan tot de huidige werkwijze op de thuisbasis in Stroe: het CEMA-bataljon traint dagelijks op situaties waarin digitale dreiging en elektronische verstoring centraal staan.  

De ambities zijn groot – de eenheid moet doorgroeien naar zo’n 450 mensen – maar hoe weet Masseling genoeg technisch geschoold personeel te vinden? Hoe werkt CEMA samen met defensiebedrijven en hoe ziet de toekomst eruit?  

Over In het defensief

In de wekelijkse podcast ‘In het defensief’ nemen FD-verslaggever Ria Cats en BNR-journalist Michal van der Toorn je mee langs de frontlinies van Europa’s nieuwe wapenplan. In elke aflevering onderzoeken ze hoe burgers, bedrijven, politici en militairen zich voorbereiden op een wereld waarin veiligheid niet langer gegarandeerd is. Na tientallen jaren van vrede, ontwapening en internationale samenwerking, staat Europa voor een ingrijpende koerswijziging. De oorlog is terug op het continent, en daarmee ook een ongemakkelijke waarheid: vrede is niet vanzelfsprekend. Terwijl de wereldwijde spanningen oplopen, wordt van Europese landen verwacht dat ze hun defensie serieus gaan nemen.

Maar hoe doe je dat, als je decennialang vooral hebt ingezet op handel, diplomatie en gemeenschappelijke regelgeving? Van drone-startups tot tankfabrieken, van Brusselse vergaderzalen tot militaire oefenterreinen – deze podcast duikt diep in de Europese defensiemachine. Hoe ziet die eruit? Wie zijn de spelers? En hoever zijn we eigenlijk bereid te gaan om ons continent te beschermen?

🎧 Luister elke week naar een nieuwe aflevering van ‘In het Defensief’, te vinden in je favoriete podcastapp. 

Michal van der Toorn is Europaverslaggever bij BNR. Ze houdt zich op dagelijkse basis bezig met wat er in Brussel gebeurt, waar Europa mee worstelt en hoe we ons los proberen te maken van de Verenigde Staten onder Trump, onder andere in de BNR-podcast Make Europe Great Again.  

Ria Cats is journalist defensie en geopolitieke veiligheid bij het Financieele Dagblad. Ze schrijft over zowel de defensie-industrie als de Navo en de worstelingen van politieke spelers met de toenemende onveiligheid. Daarvoor werkte ze voor het FD als Europa-correspondent in Brussel en als politiek verslaggever in Den Haag.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nu Polen te maken kreeg met Russische drones die het NAVO-luchtruim schonden, wordt duidelijk dat de Europese defensie-inspanningen sneller en strategischer moeten worden ingericht.
  
Samen met Sabine Mengelberg en Niels van Willigen van de Nederlandse Defensie Academie bespreken we een rapport dat zij schreven voor de Tweede Kamer over de toekomst van de Europese veiligheidsstructuur. Daarin staan vier mogelijke scenario’s voor de NAVO, variërend van versterkte samenwerking tot een uiteenvallende alliantie. Wat zijn de implicaties van elk scenario? En binnen welk scenario vallen de recente Russische provocaties, zoals in Polen?

We kijken ook naar de bredere Europese structuur, met organisaties als de EU, OVSE en Raad van Europa. Hoe effectief zijn die in het huidige geopolitieke speelveld? Mengelberg en Van Willigen pleiten ervoor dat Europa minder moet leunen op logge instituties en meer moet inzetten op daadkracht, economische macht en flexibele allianties.

Over In het defensief

In de wekelijkse podcast ‘In het defensief’ nemen FD-verslaggever Ria Cats en BNR-journalist Michal van der Toorn je mee langs de frontlinies van Europa’s nieuwe wapenplan. In elke aflevering onderzoeken ze hoe burgers, bedrijven, politici en militairen zich voorbereiden op een wereld waarin veiligheid niet langer gegarandeerd is. Na tientallen jaren van vrede, ontwapening en internationale samenwerking, staat Europa voor een ingrijpende koerswijziging. De oorlog is terug op het continent, en daarmee ook een ongemakkelijke waarheid: vrede is niet vanzelfsprekend. Terwijl de wereldwijde spanningen oplopen, wordt van Europese landen verwacht dat ze hun defensie serieus gaan nemen.

Maar hoe doe je dat, als je decennialang vooral hebt ingezet op handel, diplomatie en gemeenschappelijke regelgeving? Van drone-startups tot tankfabrieken, van Brusselse vergaderzalen tot militaire oefenterreinen – deze podcast duikt diep in de Europese defensiemachine. Hoe ziet die eruit? Wie zijn de spelers? En hoever zijn we eigenlijk bereid te gaan om ons continent te beschermen?

🎧 Luister elke week naar een nieuwe aflevering van ‘In het Defensief’, te vinden in je favoriete podcastapp. 

Michal van der Toorn is Europaverslaggever bij BNR. Ze houdt zich op dagelijkse basis bezig met wat er in Brussel gebeurt, waar Europa mee worstelt en hoe we ons los proberen te maken van de Verenigde Staten onder Trump, onder andere in de BNR-podcast Make Europe Great Again.  

Ria Cats is journalist defensie en geopolitieke veiligheid bij het Financieele Dagblad. Ze schrijft over zowel de defensie-industrie als de Navo en de worstelingen van politieke spelers met de toenemende onveiligheid. Daarvoor werkte ze voor het FD als Europa-correspondent in Brussel en als politiek verslaggever in Den Haag.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Van de 35 landen van de zogeheten 'coalition of the willing' tonen er 26 de bereidheid om Oekraïne na een bestand veiligheidsgaranties te bieden. Toch lijkt er alsof er weinig is bereikt in Parijs. In deze aflevering van de podcast 'In het defensief' gaan we hierover in gesprek met directeur Anna van Zoest van de Atlantische Commissie. Volgens haar kan de 'Coalition of the Willing' een nuttige aanvulling zijn op het Navo-bondgenootschap en de Europese Unie. Deze instituties functioneren vaak bureaucratisch en log, en de besluitvorming verloopt soms traag door notoire dwarsliggers als Hongarije. Er is volgens haar behoefte aan een veel flexibeler club die wie weet zelfs in de toekomst kan uitgroeien tot een soort 'Europese Veiligheidsraad'.  

Dat neemt niet weg dat de coalition of the willing moet doorpakken, meent Van Zoest. De aangesloten Europese landen, aangevuld met onder meer Canada, Japan en Australië, kunnen zo de Verenigde Staten laten zien dat het hen ernst is met de verdediging van het Europese continent tegen de Russische agressor. Donald Trump heeft al vaker laten blijken teleurgesteld te zijn in zijn westerse bondgenoten die volgens hem in het verleden de VS te makkelijk de kastanjes voor hen uit het vuur hebben laten halen.

Volgens Van Zoest was de bijeenkomst van de coalition of the willing in Parijs op 4 september dan ook een 'belangrijk signaal' aan de Amerikanen. De Europeanen hebben hun betrokkenheid getoond door de deelname van de 26 landen aan een internationale geruststellingsmissie kenbaar te maken.
Het is volgens Van Zoest belangrijk dat Europa de VS op deze manier aan de borst probeert te blijven drukken, hoe lastig dit soms ook is gezien de onvoorspelbaarheid van Trump. Washington is gewoonweg als bondgenoot te essentieel om te laten lopen. 

Tegelijkertijd vindt ook Van Zoest dat Europa op defensiegebied onafhankelijker moet worden van Amerika. De Europese defensie-industrie moet bijvoorbeeld flink versterkt worden, aldus de vrouw die eerder werkt bij de EU-buitenlanddienst, het Haagse ministerie van Buitenlandse Zaken en op het Navo-hoofdkantoor.      

Over In het defensief

In de wekelijkse podcast ‘In het defensief’ nemen FD-verslaggever Ria Cats en BNR-journalist Michal van der Toorn je mee langs de frontlinies van Europa’s nieuwe wapenplan. In elke aflevering onderzoeken ze hoe burgers, bedrijven, politici en militairen zich voorbereiden op een wereld waarin veiligheid niet langer gegarandeerd is. Na tientallen jaren van vrede, ontwapening en internationale samenwerking, staat Europa voor een ingrijpende koerswijziging. De oorlog is terug op het continent, en daarmee ook een ongemakkelijke waarheid: vrede is niet vanzelfsprekend. Terwijl de wereldwijde spanningen oplopen, wordt van Europese landen verwacht dat ze hun defensie serieus gaan nemen.

Maar hoe doe je dat, als je decennialang vooral hebt ingezet op handel, diplomatie en gemeenschappelijke regelgeving? Van drone-startups tot tankfabrieken, van Brusselse vergaderzalen tot militaire oefenterreinen – deze podcast duikt diep in de Europese defensiemachine. Hoe ziet die eruit? Wie zijn de spelers? En hoever zijn we eigenlijk bereid te gaan om ons continent te beschermen?

🎧 Luister elke week naar een nieuwe aflevering van ‘In het Defensief’, te vinden in je favoriete podcastapp. 

Michal van der Toorn is Europaverslaggever bij BNR. Ze houdt zich op dagelijkse basis bezig met wat er in Brussel gebeurt, waar Europa mee worstelt en hoe we ons los proberen te maken van de Verenigde Staten onder Trump, onder andere in de BNR-podcast Make Europe Great Again.  

Ria Cats is journalist defensie en geopolitieke veiligheid bij het Financieele Dagblad. Ze schrijft over zowel de defensie-industrie als de Navo en de worstelingen van politieke spelers met de toenemende onveiligheid. Daarvoor werkte ze voor het FD als Europa-correspondent in Brussel en als politiek verslaggever in Den Haag.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Navo is het 'technisch meest geavanceerde bondgenootschap op deze planeet' en ze doet er alles aan om dat te blijven. Die boodschap geeft Bart Hollants, de zogeheten 'innovation broker' van de westerse militaire alliantie, af in deze aflevering.  

Hollants belt in vanuit Norfolk in de Amerikaanse staat Virginia, waar zich een van de minst bekende hoofdkwartieren van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie bevindt.Het houdt zich bezig met 'strategic warfare development' en Hollants is er de enige 'innovation broker' (oftewel: innovatiebemiddelaar). Hij heeft de taak om in de 32 lidstaten veelbelovende innovatieve defensieprojecten op te sporen en die vervolgens te koppelen aan de Navo zelf en aan de aangesloten lidstaten. Verschillende innovaties hebben volgens Hollants inmiddels succesvol hun weg gevonden naar de Navo-legers. 

Innovatie is 'cruciaal' voor de Navo om sterk en machtig te blijven, zegt Hollants. Eerder spoorde hij op de Innovatiecampus in de Gelderse stad Ede al naar nieuwe technische hoogstandjes die het Nederlandse leger goed kan gebruiken. Nu doet hij hetzelfde in Norfolk, alleen dan bijna op wereldschaal: binnen het gehele Navo-grondgebied en soms zelfs in partnerlanden als Australië, Nieuw-Zeeland, Japan en Zuid-Korea. 

Voorbeeld van een geslaagd project is de zoektocht naar materieel om het saboteren van onderzeese kabels te voorkomen. Afgelopen december werd voor de eerste keer duidelijk dat de Rusland een schaduwvloot inzet om communicatiekabels door te knippen in de Oostzee, al in januari kregen Hollants en zijn collega's de opdracht uit te kijken naar mogelijke oplossingen die al op de markt zijn en in februari startten de experimenten bij Denemarken.

'We kunnen ons Navo-vlootverband op de Russische schaduwvloot afsturen, maar dat is ontzettend duur en het is eigenlijk niet haalbaar dat langjarig te doen,' legt Hollants uit. Commerciële bedrijven bleken bestaande, goedkopere, goed functionerende innovaties voorhanden te hebben die de Navo van pas komen. 

Een andere actuele dreiging, waarop de innovation broker zich richt, zijn de counterdrones. Liever had de Navo hiervoor 'gister' nog het antwoord gevonden, omdat de Navo ziet dat Rusland Oekraïne met honderden drones tegelijk bestookt en zo grote vernielingen aanricht. Hollants: 'Voor een oplossing worden wij nu ingeschakeld en dan gaan we heel erg snel.'   

Over In het defensief

In de wekelijkse podcast ‘In het defensief’ nemen FD-verslaggever Ria Cats en BNR-journalist Michal van der Toorn je mee langs de frontlinies van Europa’s nieuwe wapenplan. In elke aflevering onderzoeken ze hoe burgers, bedrijven, politici en militairen zich voorbereiden op een wereld waarin veiligheid niet langer gegarandeerd is. Na tientallen jaren van vrede, ontwapening en internationale samenwerking, staat Europa voor een ingrijpende koerswijziging. De oorlog is terug op het continent, en daarmee ook een ongemakkelijke waarheid: vrede is niet vanzelfsprekend. Terwijl de wereldwijde spanningen oplopen, wordt van Europese landen verwacht dat ze hun defensie serieus gaan nemen.

Maar hoe doe je dat, als je decennialang vooral hebt ingezet op handel, diplomatie en gemeenschappelijke regelgeving? Van drone-startups tot tankfabrieken, van Brusselse vergaderzalen tot militaire oefenterreinen – deze podcast duikt diep in de Europese defensiemachine. Hoe ziet die eruit? Wie zijn de spelers? En hoever zijn we eigenlijk bereid te gaan om ons continent te beschermen?

🎧 Luister elke week naar een nieuwe aflevering van ‘In het Defensief’, te vinden in je favoriete podcastapp. 

Michal van der Toorn is Europaverslaggever bij BNR. Ze houdt zich op dagelijkse basis bezig met wat er in Brussel gebeurt, waar Europa mee worstelt en hoe we ons los proberen te maken van de Verenigde Staten onder Trump, onder andere in de BNR-podcast Make Europe Great Again.  

Ria Cats is journalist defensie en geopolitieke veiligheid bij het Financieele Dagblad. Ze schrijft over zowel de defensie-industrie als de Navo en de worstelingen van politieke spelers met de toenemende onveiligheid. Daarvoor werkte ze voor het FD als Europa-correspondent in Brussel en als politiek verslaggever in Den Haag.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Europa wil op defensiegebied dolgraag minder afhankelijk zijn van de Verenigde Staten. Maar zo ver is het nog lang niet, waarschuwt defensiespecialist Patrick Bolder van denktank HCSS (The Hague Center for Strategic Studies), die deze week te gast is. 

De gepensioneerde luitenant-kolonel Bolder was veertig jaar werkzaam bij de Koninklijke Luchtmacht, zo zegt hij in deze editie van de podcast 'In het Defensief'. Volgens Bolder draait met name 'zijn' luchtdomein op een enorme hoeveelheid Amerikaanse spullen. Veel verandering ziet Bolder daarin op heel korte termijn niet komen. 'Zo hebben we het F35-jachtvliegtuig pas een paar jaar, dat kan nog wel dertig jaar mee,' legt Bolder uit. Dat betekent volgen hem dat Nederland voor wat betreft het onderhoud en de vervangende onderdelen de VS nog decennia nodig heeft. Datzelfde geldt voor het zeer geavanceerde Patriot-luchtafweergeschut en de gevechtshelikopters Chinook en Apache.
Meer kansen ziet Bolder dan ook in de nabije toekomst weggelegd bij de andere krijgsmachtonderdelen.

De Koninklijke Marine koopt al onderzeeboten bij Naval in Frankrijk en fregatten van Damen in Nederland. Ook de landmacht schaft veel Europees materieel aan, bijvoorbeeld bij het Duitse megabedrijf Rheinmetall en diverse, ook Nederlandse,  toeleveranciers.
Volgens Bolder moet de Europese industrie in de tussentijd wel alles op alles zetten om de achterstand op de Amerikaanse concurrentie zo snel mogelijk in te lopen. 'In alle domeinen, dus ook ruimtevaart en cyber', meent Bolder. Dit is des te urgenter, nu het Washington onder Donald Trump 'geen betrouwbare partner' meer blijkt, voegt hij hieraan toe. 'Bijvoorbeeld in het Oekraïnedossier'. 
'We hebben hier in Europa wèl de kennis en er zijn goede defensieproducten in de embryonale fase,' zegt hij. 'Die moeten alleen nog volwassen worden'. Hierbij denkt Bolder onder meer aan het Frans‑Italiaanse SAMP/T-project, dat kan uitgroeien tot een uitstekend alternatief voor de Patriot-raketten.

Verder wijst Bolder op het gezamenlijke FCAS- programma van Frankrijk, Duitsland en Spanje om een volgende generatie gevechtssysteem te ontwikkelen. FCAS staat voor Future Combat Air System en die zou op termijn een alternatief voor de F35 kunnen worden, denkt Bolder. Er is volgens hem reden tot zorg maar niet om het hoofd te laten langen. Àls de wapenindustrie maar de schouders eronder zet en de politiek meer inzet op 'buy American', zo besluit de oud-luchtmachtman. 

Over In het defensief

In de wekelijkse podcast ‘In het defensief’ nemen FD-verslaggever Ria Cats en BNR-journalist Michal van der Toorn je mee langs de frontlinies van Europa’s nieuwe wapenplan. In elke aflevering onderzoeken ze hoe burgers, bedrijven, politici en militairen zich voorbereiden op een wereld waarin veiligheid niet langer gegarandeerd is. Na tientallen jaren van vrede, ontwapening en internationale samenwerking, staat Europa voor een ingrijpende koerswijziging. De oorlog is terug op het continent, en daarmee ook een ongemakkelijke waarheid: vrede is niet vanzelfsprekend. Terwijl de wereldwijde spanningen oplopen, wordt van Europese landen verwacht dat ze hun defensie serieus gaan nemen.

Maar hoe doe je dat, als je decennialang vooral hebt ingezet op handel, diplomatie en gemeenschappelijke regelgeving? Van drone-startups tot tankfabrieken, van Brusselse vergaderzalen tot militaire oefenterreinen – deze podcast duikt diep in de Europese defensiemachine. Hoe ziet die eruit? Wie zijn de spelers? En hoever zijn we eigenlijk bereid te gaan om ons continent te beschermen?

🎧 Luister elke week naar een nieuwe aflevering van ‘In het Defensief’, te vinden in je favoriete podcastapp. 

Michal van der Toorn is Europaverslaggever bij BNR. Ze houdt zich op dagelijkse basis bezig met wat er in Brussel gebeurt, waar Europa mee worstelt en hoe we ons los proberen te maken van de Verenigde Staten onder Trump, onder andere in de BNR-podcast Make Europe Great Again.  

Ria Cats is journalist defensie en geopolitieke veiligheid bij het Financieele Dagblad. Ze schrijft over zowel de defensie-industrie als de Navo en de worstelingen van politieke spelers met de toenemende onveiligheid. Daarvoor werkte ze voor het FD als Europa-correspondent in Brussel en als politiek verslaggever in Den Haag.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Rheinmetall Ede, de dochter van de Duitse defensiereus, is aan het kijken of ze luchtverdediging in Nederland kunnen gaan maken. Dat zegt ceo Coen van Leeuwen in deze aflevering van In het Defensief. Het zou gaan om de Skyranger 30, een mobiel luchtverdedigingssysteem. ‘Het is nog niet zeker dat het gaat gebeuren, maar Nederland heeft aangegeven dat ze daar interesse in hebben', zegt van Leeuwen. ‘Een interessante mogelijkheid, ook omdat Nederland zelf luchtverdediging een belangrijk onderwerp vindt’.  

Het hoofdkantoor in Düsseldorf doet het goed, en Rheinmetall Ede profiteert flink mee van die cijfers. In Ede wordt onder meer de Boxer, het ijzersterke maar prijzige Nederlands-Duitse pantservoertuig gemaakt. Een tijdje raakte het voertuig uit de gratie, maar inmiddels heeft de Nederlandse defensie weer interesse. 1Kan Ede rekenen op een bestelling? ‘Er zijn kapers op de kust, maar ik denk dat er mogelijkheden zijn'.    

En Rheinmetall Ede heeft gesprekken lopen om onderdelen van het terreinvoertuig Caracal te gaan produceren in de oude VDL-fabriek in Born. Meer dan dat kan Coen van Leeuwen nog niet zeggen. ‘Voor ons is het belangrijk dat we daar snel helderheid over krijgen. Die gesprekken lopen, en daar is nu weinig over te zeggen'.   
 
Of die order van Defensie nou binnenkomt, of niet, Rheinmetall blijft één van de grote spelers in de Nederlandse defensie-industrie. En dus zou het bedrijf best wel eens de spil kunnen worden van een ecosysteem met allerlei Nederlandse toeleveranciers.  Van Leeuwen ziet wat dit betreft mogelijkheden op het gebied van onbemande systemen. 'Die productie staat nog in de kinderschoenen, en Nederland loopt daarin voorop.’ 

Over In het defensief

In de wekelijkse podcast ‘In het defensief’ nemen FD-verslaggever Ria Cats en BNR-journalist Michal van der Toorn je mee langs de frontlinies van Europa’s nieuwe wapenplan. In elke aflevering onderzoeken ze hoe burgers, bedrijven, politici en militairen zich voorbereiden op een wereld waarin veiligheid niet langer gegarandeerd is. Na tientallen jaren van vrede, ontwapening en internationale samenwerking, staat Europa voor een ingrijpende koerswijziging. De oorlog is terug op het continent, en daarmee ook een ongemakkelijke waarheid: vrede is niet vanzelfsprekend. Terwijl de wereldwijde spanningen oplopen, wordt van Europese landen verwacht dat ze hun defensie serieus gaan nemen.

Maar hoe doe je dat, als je decennialang vooral hebt ingezet op handel, diplomatie en gemeenschappelijke regelgeving? Van drone-startups tot tankfabrieken, van Brusselse vergaderzalen tot militaire oefenterreinen – deze podcast duikt diep in de Europese defensiemachine. Hoe ziet die eruit? Wie zijn de spelers? En hoever zijn we eigenlijk bereid te gaan om ons continent te beschermen?

🎧 Luister elke week naar een nieuwe aflevering van ‘In het Defensief’, te vinden in je favoriete podcastapp. 

Michal van der Toorn is Europaverslaggever bij BNR. Ze houdt zich op dagelijkse basis bezig met wat er in Brussel gebeurt, waar Europa mee worstelt en hoe we ons los proberen te maken van de Verenigde Staten onder Trump, onder andere in de BNR-podcast Make Europe Great Again.  

Ria Cats is journalist defensie en geopolitieke veiligheid bij het Financieele Dagblad. Ze schrijft over zowel de defensie-industrie als de Navo en de worstelingen van politieke spelers met de toenemende onveiligheid. Daarvoor werkte ze voor het FD als Europa-correspondent in Brussel en als politiek verslaggever in Den Haag.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese krijgsmachten leunen nog sterk op de Verenigde Staten wat betreft hun informatievergaring. Ook het Nederlandse ministerie van Defensie moet veel beter worden in het verzamelen van inlichtingen, zo moest demissionair minister Ruben Brekelmans in maart van dit jaar erkennen. Nederland werkt dan ook aan de versterking van de 'informatiehuishouding', zei hij.
Aanleiding voor Brekelmans' opmerking is een kritisch rapport over een bombardement in 2015 van Nederlandse F16's op terreurorganisatie Isis in de Iraakse stad Hawija. Hierbij kwamen onbedoeld minstens zeventig burgers om het leven. Brekelmans bood zijn excuses aan de burgemeester van Hawija aan. Bovendien moet Nederland wat hem betreft de 'inlichtingenpositie tijdens internationale missies' verbeteren. 

Toeval of niet: kort daarop, in juni, lanceerde Defensie zijn eerste Nederlandse satelliet. Het komende anderhalf jaar stuurt ons land nog eens drie satellieten de ruimte in, allemaal van het jonge Fins-Poolse bedrijf Iceye. Te gast is Joost Elstak, de commercieel directeur satellietmissies van Iceye. Volgens hem koos Nederland voor zijn onderneming, omdat hun satelieten. ook door zware bewolking en in de nacht goede afbeeldingen naar de aarde kunnen sturen. 

Daarbij komt nog dat de Iceye-satellieten hun kwaliteit al hebben bewezen in de oorlog in Oekraïne, waar militairen ook gebruik van de scherpe afbeeldingen. Dankzij de Oekraïense ervaringen kwam Defensie bij Iceye terecht, zegt Elstak. 

Interessant is ook dat de Iceye-satellieten van volledig Europees makelij zijn. Hiermee kan het bedrijf de volgende steen worden in het bouwwerk van Brussel om de Europese defensie meer op eigen benen te laten staan en minder afhankelijk te maken van de VS en bedrijven als SpaceX van Elon Musk. 

Defensie zelf zegt dat het belangrijk is dat Nederland dankzij de Iceye-satelliet nu 'eigen ogen in de ruimte heeft' om militaire operaties te kunnen uitvoeren en zicht te houden op dreigingen. Volgens Elstak kan dit ook met andere Europese landen om de inlichtingenpositie nog krachtiger te maken. 'Het mooie van onze satellieten is dat ze samen kunnen werken. Portugal heeft ook onze satelliet gekocht. Polen drie', vertelt hij. En er liggen nog meer orders in het verschiet om de Europese dekking omtrent informatie-uitwisseling te vergroten. 

Over In het defensief

In de wekelijkse podcast ‘In het defensief’ nemen FD-verslaggever Ria Cats en BNR-journalist Michal van der Toorn je mee langs de frontlinies van Europa’s nieuwe wapenplan. In elke aflevering onderzoeken ze hoe burgers, bedrijven, politici en militairen zich voorbereiden op een wereld waarin veiligheid niet langer gegarandeerd is. Na tientallen jaren van vrede, ontwapening en internationale samenwerking, staat Europa voor een ingrijpende koerswijziging. De oorlog is terug op het continent, en daarmee ook een ongemakkelijke waarheid: vrede is niet vanzelfsprekend. Terwijl de wereldwijde spanningen oplopen, wordt van Europese landen verwacht dat ze hun defensie serieus gaan nemen.

Maar hoe doe je dat, als je decennialang vooral hebt ingezet op handel, diplomatie en gemeenschappelijke regelgeving? Van drone-startups tot tankfabrieken, van Brusselse vergaderzalen tot militaire oefenterreinen – deze podcast duikt diep in de Europese defensiemachine. Hoe ziet die eruit? Wie zijn de spelers? En hoever zijn we eigenlijk bereid te gaan om ons continent te beschermen?

🎧 Luister elke week naar een nieuwe aflevering van ‘In het Defensief’, te vinden in je favoriete podcastapp. 

Michal van der Toorn is Europaverslaggever bij BNR. Ze houdt zich op dagelijkse basis bezig met wat er in Brussel gebeurt, waar Europa mee worstelt en hoe we ons los proberen te maken van de Verenigde Staten onder Trump, onder andere in de BNR-podcast Make Europe Great Again.  

Ria Cats is journalist defensie en geopolitieke veiligheid bij het Financieele Dagblad. Ze schrijft over zowel de defensie-industrie als de Navo en de worstelingen van politieke spelers met de toenemende onveiligheid. Daarvoor werkte ze voor het FD als Europa-correspondent in Brussel en als politiek verslaggever in Den Haag.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Visnetten en kippengaas een innovatie? Het lijkt haast onvoorstelbaar, maar op de slagvelden van Oekraïne betekenen deze huis-tuin-en-keuken-middelen soms het verschil tussen leven en dood. 

Oekraïense soldaten gebruiken oude visnetten, die ze mede uit Nederland opgestuurd krijgen, als beschermingsmiddelen en camouflage in de loopgraven. De propellers van de vijandige drones draaien zich erin vast. Hoe staat een stukje kippengaas symbool voor de snelle veranderingen op het slagveld? Te gast is Mark Voskuijl, hoogleraar Wapen- en Luchtvaartsystemen aan de Nederlandse Defensie Academie.

Behalve kippengaas en visnetten is aan het front in Oekraïne ook een wirwar aan kabels te zien, zegt Voskuijl. Die zorgen ervoor dat Russische drones via een glasvezelverbinding kunnen  worden bestuurd naar hun doel, in plaats van via radiogolven. Daardoor zijn ze minder goed te detecteren en nog lastiger te verstoren en uit te schakelen. Dat is een grote uitdaging voor Oekraïne.

Moeten we toe naar grote vliegende scharen die de kabels doorknippen? Of gaat de drone-ontwikkeling zo rap dat de een na de andere uitvinding wordt gedaan en de innovaties elkaar nauwelijks kunnen bijbenen?

Dat laatste is volgens Voskuijl het geval. Volgens hem moet de Nederlandse defensie-industrie dan ook goed naar Oekraïne kijken en ervan leren. Aanpassingsvermogen is het toverwoord, waarschuwt hij. Produceren voor de plank heeft alleen zin als de onderdelen voortdurend gemakkelijk kunnen worden vervangen voor een snelle up-to-date. Want de drones die vandaag van de fabrieksband rollen, zijn al binnen twee maanden al achterhaald.    

Over In het defensief

In de wekelijkse podcast ‘In het defensief’ nemen FD-verslaggever Ria Cats en BNR-journalist Michal van der Toorn je mee langs de frontlinies van Europa’s nieuwe wapenplan. In elke aflevering onderzoeken ze hoe burgers, bedrijven, politici en militairen zich voorbereiden op een wereld waarin veiligheid niet langer gegarandeerd is. Na tientallen jaren van vrede, ontwapening en internationale samenwerking, staat Europa voor een ingrijpende koerswijziging. De oorlog is terug op het continent, en daarmee ook een ongemakkelijke waarheid: vrede is niet vanzelfsprekend. Terwijl de wereldwijde spanningen oplopen, wordt van Europese landen verwacht dat ze hun defensie serieus gaan nemen.

Maar hoe doe je dat, als je decennialang vooral hebt ingezet op handel, diplomatie en gemeenschappelijke regelgeving? Van drone-startups tot tankfabrieken, van Brusselse vergaderzalen tot militaire oefenterreinen – deze podcast duikt diep in de Europese defensiemachine. Hoe ziet die eruit? Wie zijn de spelers? En hoever zijn we eigenlijk bereid te gaan om ons continent te beschermen?

🎧 Luister elke week naar een nieuwe aflevering van ‘In het Defensief’, te vinden in je favoriete podcastapp. 

Michal van der Toorn is Europaverslaggever bij BNR. Ze houdt zich op dagelijkse basis bezig met wat er in Brussel gebeurt, waar Europa mee worstelt en hoe we ons los proberen te maken van de Verenigde Staten onder Trump, onder andere in de BNR-podcast Make Europe Great Again.  

Ria Cats is journalist defensie en geopolitieke veiligheid bij het Financieele Dagblad. Ze schrijft over zowel de defensie-industrie als de Navo en de worstelingen van politieke spelers met de toenemende onveiligheid. Daarvoor werkte ze voor het FD als Europa-correspondent in Brussel en als politiek verslaggever in Den Haag.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bijna zijn hele volwassen leven hield Dick Zandee (66) zich bezig met defensie en veiligheid. De defensiespecialist bij Instituut Clingendael werkte na zijn studie geschiedenis bij onder meer het ministerie van Defensie, de Navo, de EU en het Europese Defensie-agentschap.

Maar nu zit zijn loopbaan erop. Begin augustus wordt Zandee 67 en gaat hij met pensioen. Zijn kamer bij Clingendael, waar hij sinds 2013 als analist werkte, is al leeggeruimd en zijn afscheidsborrel is achter de rug. 

In deze aflevering blikken we met Zandee in zijn voormalige kantoor terug op zijn carrière. Nog eenmaal deelt hij zijn vakkennis met ons, voordat hij zich aan zijn hobby's wijdt: golf en militaire geschiedenis. Over andere de Tweede Wereldoorlog zal hij nog wel artikelen gaan publiceren in historische tijdschriften, maar zich bezighouden met de actualiteit en met analyses is vanaf nu voorbij:  'Dan moet je alle vakliteratuur blijven bijhouden. Als je het goed wil doen, redt het niet met enkel dagbladen lezen en talkshows volgen', zegt Zandee die geen man is van 'half werk'. We zullen hem dan ook niet meer terugzien in de media als analist.

Wel, erkent hij, zal hij zijn werk ongetwijfeld gaan missen. Volgens de defensiespecialist staat Europa nu op een keerpunt. De 27 lidstaten moeten nu in allerijl gaan samenwerken om militair hun mannetje beter te kunnen staan. 'We moeten af van duplicaties. Dat elk land afzonderlijk zijn eigen tanks of munitie of artillerie wil maken', aldus Zandee. Dat maakt de productie alleen maar duurder en niet effectief, omdat wapensysteem onderling niet uitwisselbaar zijn. 'Maar dan moet je elkaar wel vertrouwen.'

Hij is benieuwd of dit lukt, omdat de grote stappen uiteindelijk in de 27 EU-landen moeten worden gezet. 'De EU heeft weliswaar subsidies en maatregelen om de defensiesamenwerking te bevorderen, maar de Europese defensiegelden zijn maar een fractie van de budgetten van de lidstaten', zegt hij. Dáár ligt dus de sleutel.  

Zandee maant tot actie, want tot nu staan er vooral veel goede bedoelingen op papier en is er nog weinig concreets bereikt. En de tijd dringt. Want Zandee kan niet uitsluiten dat Rusland 'iets zoals in de Krim met de groene mannetjes gaat proberen' in een van de Baltische staten, alle drie lid van de Navo. En dat wordt het Navo-artikel 5 (een aanval op één is een aanval op ons allen) getest.

Over In het defensief

In de wekelijkse podcast ‘In het defensief’ nemen FD-verslaggever Ria Cats en BNR-journalist Michal van der Toorn je mee langs de frontlinies van Europa’s nieuwe wapenplan. In elke aflevering onderzoeken ze hoe burgers, bedrijven, politici en militairen zich voorbereiden op een wereld waarin veiligheid niet langer gegarandeerd is. Na tientallen jaren van vrede, ontwapening en internationale samenwerking, staat Europa voor een ingrijpende koerswijziging. De oorlog is terug op het continent, en daarmee ook een ongemakkelijke waarheid: vrede is niet vanzelfsprekend. Terwijl de wereldwijde spanningen oplopen, wordt van Europese landen verwacht dat ze hun defensie serieus gaan nemen.

Maar hoe doe je dat, als je decennialang vooral hebt ingezet op handel, diplomatie en gemeenschappelijke regelgeving? Van drone-startups tot tankfabrieken, van Brusselse vergaderzalen tot militaire oefenterreinen – deze podcast duikt diep in de Europese defensiemachine. Hoe ziet die eruit? Wie zijn de spelers? En hoever zijn we eigenlijk bereid te gaan om ons continent te beschermen?

🎧 Luister elke week naar een nieuwe aflevering van ‘In het Defensief’, te vinden in je favoriete podcastapp. 

Michal van der Toorn is Europaverslaggever bij BNR. Ze houdt zich op dagelijkse basis bezig met wat er in Brussel gebeurt, waar Europa mee worstelt en hoe we ons los proberen te maken van de Verenigde Staten onder Trump, onder andere in de BNR-podcast Make Europe Great Again.  

Ria Cats is journalist defensie en geopolitieke veiligheid bij het Financieele Dagblad. Ze schrijft over zowel de defensie-industrie als de Navo en de worstelingen van politieke spelers met de toenemende onveiligheid. Daarvoor werkte ze voor het FD als Europa-correspondent in Brussel en als politiek verslaggever in Den Haag.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Jachtvliegtuigen, fregatten, radars en raketsystemen: ze bevatten allemaal een schat aan zeldzame aardmetalen, zoals lithium, dysprosium en yttrium. Landen die over voldoende van dit soort kritieke grondstoffen beschikken, kunnen hun defensie-industrieën laten bloeien. Maar wie niet tijdig over de metalen beschikt, heeft het nakijken.

Logisch dus dat de Europese Unie in deze geopolitiek onzekere tijden hard broedt op allerlei plannen om te zorgen dat haar defensie- en andere bedrijven genoeg zeldzame aardmetalen binnenkrijgen, niet alleen nu maar óók de komende jaren nog. Donderdag gaan de EU-kopstukken Ursula van der Leyen en Antonio Costa in gesprek met onder meer de Chinese leider Xi Jinping op hun tweejaarlijkse EU-China-top over precies dit onderwerp.

China heeft Europa volstrekt én bewust afhankelijk gemaakt door zijn positie als leverancier van de metalen al vanaf de jaren zeventig fors uit te bouwen. Daardoor is China inmiddels de absolute wereldmarktleider: Beijing controleert bijna 70% van de winning van zeldzame aardmetalen en 90% van de verwerking ervan. 

In deze editie van 'In het defensief' gaan we in gesprek met strategisch analist Ron Stoop van denktank HCSS over de consequenties hiervan. Hoe kan Europa China overtuigen de zeldzame aardmetalen te blijven exporteren voor onze defensie-industrie maar ook ten behoeve van onze productie van windparken en elektrische auto's? En kan Europa snel mijnen openen in onder meer Portugal en Scandinavië om zelf meer metalen te mijnen? Volgens Stoop is haast geboden. 
'Als je alles bij elkaar optelt zit een meerderheid van de door de EU aangemerkte kritieke grondstoffen in defensiesystemen. Als die kraan opeens dichtgedraaid wordt, kan dat leveranciers opeens in de problemen brengen - onder andere omdat bedrijven vooral kijken naar de korte termijn.' 

Over In het defensief

In de wekelijkse podcast ‘In het defensief’ nemen FD-verslaggever Ria Cats en BNR-journalist Michal van der Toorn je mee langs de frontlinies van Europa’s nieuwe wapenplan. In elke aflevering onderzoeken ze hoe burgers, bedrijven, politici en militairen zich voorbereiden op een wereld waarin veiligheid niet langer gegarandeerd is. Na tientallen jaren van vrede, ontwapening en internationale samenwerking, staat Europa voor een ingrijpende koerswijziging. De oorlog is terug op het continent, en daarmee ook een ongemakkelijke waarheid: vrede is niet vanzelfsprekend. Terwijl de wereldwijde spanningen oplopen, wordt van Europese landen verwacht dat ze hun defensie serieus gaan nemen.

Maar hoe doe je dat, als je decennialang vooral hebt ingezet op handel, diplomatie en gemeenschappelijke regelgeving? Van drone-startups tot tankfabrieken, van Brusselse vergaderzalen tot militaire oefenterreinen – deze podcast duikt diep in de Europese defensiemachine. Hoe ziet die eruit? Wie zijn de spelers? En hoever zijn we eigenlijk bereid te gaan om ons continent te beschermen?

🎧 Luister elke week naar een nieuwe aflevering van ‘In het Defensief’, te vinden in je favoriete podcastapp. 

Michal van der Toorn is Europaverslaggever bij BNR. Ze houdt zich op dagelijkse basis bezig met wat er in Brussel gebeurt, waar Europa mee worstelt en hoe we ons los proberen te maken van de Verenigde Staten onder Trump, onder andere in de BNR-podcast Make Europe Great Again.  

Ria Cats is journalist defensie en geopolitieke veiligheid bij het Financieele Dagblad. Ze schrijft over zowel de defensie-industrie als de Navo en de worstelingen van politieke spelers met de toenemende onveiligheid. Daarvoor werkte ze voor het FD als Europa-correspondent in Brussel en als politiek verslaggever in Den Haag.

See omnystudio.com/listener for privacy information.